Hè về Quan họ vang xa

Thật hiếm có ở địa phương nào hè đến các em thanh thiếu, nhi rủ nhau đi sinh hoạt văn hóa văn nghệ lại nhộn nhịp như ở các thôn, làng trên quê hương Bắc Ninh. Đặc biệt, việc truyền dạy hát Quan họ cho thế hệ măng non được lan tỏa không chỉ 44 làng Quan họ gốc, nhiều làng Quan họ thực hành cũng thu hút được các em lứa tuổi thanh, thiếu nhi tham gia tập luyện. Hè về tiếng hát Quan họ vang xa, bay bổng khắp làng trên, xóm dưới, Quan họ như mạch nguồn vẫn được thế hệ trẻ tiếp nối gìn giữ.

Hè về, bà Nguyễn Thị Thơm, Chủ nhiệm CLB Quan họ măng non phường Kim Chân (thành phố Bắc Ninh) lại bận rộn để xây dựng những trang giáo án mới. Ngoài 60 tuổi, bà Thơm vẫn ngồi đánh máy tính cẩn thận, tỉ mỉ từng bài hát kèm theo thao tác gạch chân từng câu, chữ với chữ đậm, chữ nhạt để đánh dấu phần quan trọng giúp các em nhớ lâu và dễ học hơn. Trang giáo án do bà soạn là những câu Quan họ cổ từ dễ đến khó được bà chọn lọc cẩn thận. 10 năm làm Chủ nhiệm CLB Quan họ măng non phường Kim Chân, bà đã truyền lửa đam mê rất nhiều học sinh trên địa bàn. CLB được thành lập năm 2011 với hơn 20 thành viên từ 6 đến 15 tuổi. Được sự chỉ bảo, truyền dạy của bà Thơm một số em đã trở thành những sinh viên tiêu biểu của khoa Quan họ, Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật-Du lịch Bắc Ninh như: Nguyễn Ngọc Ánh, Nguyễn Thế Truyền…
Khi tiếng ve rộn rã gọi hè là dịp để các em học sinh được thỏa niềm đam mê với những làn điệu Quan họ mượt mà, đằm thắm. Em Nguyễn Thị Dịu, Trường THCS Kim Chân chia sẻ: Em rất háo hức mỗi khi hè về, đây là thời gian em được thư giãn bằng những câu ca Quan họ sau quá trình học tập căng thẳng. Hát Quan họ giúp em tự tin hơn trong giao tiếp cũng như biểu diễn trước đông đảo các bạn ở trường. CLB Quan họ măng non thực sự là sân chơi bổ ích cho chúng em mỗi dịp hè về. Em rất tự hào vì mình đã góp phần gìn giữ di sản quý báu ông, cha truyền lại.

Thế hệ Quan họ măng non thị trấn Lim (Tiên Du) được truyền dạy vào dịp hè. (Ảnh chụp năm 2019).

Quan họ được các em nơi đây đón nhận hào hứng, sôi nổi không chỉ vì nét độc đáo, đặc sắc trong lời ca, câu hát mà có lẽ còn bởi sự nhiệt thành của bà Nguyễn Thị Thơm. Bằng tâm huyết gìn giữ di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh, 10 năm nay, bà Thơm đã dành thời gian, công sức trao truyền Quan họ cho thế hệ măng non quê nhà. Từng trang giáo án bà soạn mỗi năm đều có sự đổi mới, tùy theo chủ đề. Đối với các bài Quan họ cổ, bà soạn từ bài dễ đến bài khó, Quan họ lời mới thì theo các chủ đề nhà trường, quê hương. Tại mỗi buổi học, các em được ôn lại bài cũ và học thêm bài mới. Từng thành viên sẽ được bà kiểm tra để uốn nắn câu, chữ cho lời ca được “tròn vành rõ chữ”. Với những bài hát Quan họ cổ khó như: Xúc miệng ống đồng; Giăng già; Vui bốn mùa; Cây kiêu bổng; Ăn ở trong rừng, bà Thơm dạy các em luyến láy sao cho chuẩn. Với những thành viên nhỏ tuổi việc truyền dạy Quan họ sẽ khó hơn, bà Thơm thường kiên trì dạy hát truyền miệng nhiều lần, tặng quà, khen ngợi, động viên mỗi khi các em thuộc được một bài hát mới. Đặc biệt khi sinh hoạt CLB, dịp 1-6 và Tết Trung thu các em được tham gia các tiết mục hát Quan họ trong chương trình do phường tổ chức, các hội nghị… Qua đó giúp các em ngày càng tự tin, có kỹ năng sống tốt, linh hoạt trong giao tiếp.
Bà Nguyễn Thị Thơm cho biết: Hàng năm, đến dịp hè ngôi nhà tôi lại rộn ràng tiếng nói, cười của các em thanh, thiếu nhi. Mỗi tuần 2 buổi, các em đến nhà tôi học hát Quan họ miễn phí, vừa được học hát vừa học chữ, có cháu mới 5-6 tuổi cũng theo anh, chị, nghe và hát theo.
Nhờ sự truyền dạy tâm huyết của bà Thơm vào mỗi dịp hè nên thế hệ măng non phường Kim Chân đã nuôi dưỡng tình yêu với Quan họ ngay từ sớm, nhiều em là thành viên nòng cốt trong phong trào văn hóa, văn nghệ của lớp, trường.
Toàn tỉnh hiện có hơn 50 CLB Quan họ măng non thu hút hàng trăm thanh, thiếu niên, nhi đồng tham gia và trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Nhờ có những làn điệu Quan họ đã tạo cho các em có một kỳ nghỉ hè ý nghĩa và đáng nhớ. Còn nhớ, hè năm 2019, trong buổi dự sinh hoạt với CLB Quan họ măng non thị trấn Lim (Tiên Du), tôi ấn tượng với liền anh nhí mang trang phục áo the, khăn xếp Nguyễn Văn Đại Nguyên, 10 tuổi. Nghe mẹ Nguyên kể là em thích nghe Quan họ từ khi lọt lòng, lúc ru ngủ hay gọi em thức dậy chỉ cần ca vài câu Quan họ. Khi 5 tuổi Nguyên theo mẹ ra hội Lim xem các anh, chị hát trên thuyền và rất thích, nên mẹ đã xin cho em vào CLB. Đến 10 tuổi, Nguyên đã thuộc được hơn 20 bài Quan họ cả lời cổ và lời mới. Quả thực, CLB Quan họ măng non là nơi truyền dạy Quan họ hiệu quả cho thế hệ trẻ, bởi ở đây các em không chỉ được học hát Quan họ mà còn được dạy cách mặc trang phục, nét trang nhã, thanh lịch của người Quan họ, đặc biệt là học văn hóa giao tiếp ứng xử của liền anh, liền chị.
Dịp hè là thời gian hoạt động sôi nổi nhất của các CLB Quan họ măng non trong tỉnh, đây thực sự là sân chơi bổ ích, truyền được tình yêu Quan họ cho thế hệ trẻ ngay từ sớm, góp phần nâng cao tinh thần trách nhiệm trong gìn giữ di sản của quê hương, dân tộc.