Hoàn thiện và phát triển toàn diện con người Bắc Ninh

Nghị quyết 71-NQ/TU về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững” xác định quan điểm chăm lo phát triển con người Bắc Ninh là nhân tố trọng tâm để phát triển văn hóa. Trong đó, tập trung xây dựng, hoàn thiện và phát triển toàn diện con người Bắc Ninh có nhân cách, lối sống tốt đẹp với những đức tính cơ bản như: Yêu nước, nhân ái, trung thực, đoàn kết, sáng tạo, ý chí tự lực tự cường, bản lĩnh và khát vọng vươn lên.

Bản sắc, cốt cách người Kinh Bắc
Suốt chiều dài lịch sử, các thế hệ người dân Kinh Bắc - Bắc Ninh đã tạo lập truyền thống sắc thái văn hóa độc đáo, góp phần làm phong phú bản sắc, phẩm hạnh con người và văn hóa Việt Nam, kết tinh thành “Văn hiến Kinh Bắc”. Bắc Ninh-Kinh Bắc giữ vai trò trọng yếu trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc; là nơi gặp gỡ, giao thoa, tiếp biến của nhiều luồng văn hóa; là quê hương nổi tiếng trù phú, đa canh đa nghề; nơi cung cấp nhiều trí thức lớn, nhiều danh sĩ Bắc Hà cho Thăng Long-Đại Việt... Trong cuốn Lịch sử Hà Bắc, các tác giả nhận xét về con người Kinh Bắc-Bắc Ninh: “giỏi cấy lúa, khéo tay nghề, thạo buôn, thạo bán, rất mẫn cảm với các luồng hàng xuôi ngược, giỏi giao dịch, bởi thế người Kinh Bắc được rèn giũa trong cá tính lịch duyệt, phong nhã của quê hương”...
Một số chuyên luận, công trình khảo cứu về xứ Bắc - Kinh Bắc của GS.Trần Quốc Vượng (1934-2006) cũng phát hiện bản sắc nổi trội của văn hóa và con người vùng Kinh Bắc là sự kết hợp giữa văn và võ, giữa văn chất và tinh thần thượng võ mà ông cho rằng đó cũng là cốt cách Việt Nam. Cố GS từng nhận xét: “Theo chúng tôi, cái cốt cách Việt Nam là sự kết hợp hài hòa giữa văn và võ, giữa nhu và cương, một Việt Nam đầy nữ tính và cũng đầy nam tính thì cái cốt cách Việt Nam đó nảy sinh trước hết từ xứ Bắc, rồi thấm lan ra cả nước và cuối cùng kết tụ ở một Thăng Long - Đông Đô - Đông Kinh - Hà Nội thanh lịch...”. Và “văn chất mà không mềm yếu, thượng võ mà không thô lậu, kết tinh được hai mặt đối lập mà hòa hợp đó, chắc chắn phải một thời gian lâu dài...”.

Chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, truyền thống văn hóa cho thế hệ trẻ.

Trong quan hệ giao tiếp ứng xử, người Kinh Bắc-Bắc Ninh nổi tiếng thanh lịch, hào hoa, chân tình, cởi mở với bạn muôn phương, coi nhau như “Bốn biển một nhà”, “Tình chung một khắc nghĩa dài trăm năm”, rồi “Em đi khắp bốn phương trời/Không đâu lịch sự bằng người ở đây”... Chính bản sắc trọng nghĩa tình, tài hoa, lịch lãm đó mà nhạc sĩ Trần Tiến đã phát hiện ra đức tính nhân văn, đáng yêu của con người vùng Quan họ trong ca khúc nổi tiếng “Ngẫu hứng giao duyên” - “Người Bắc Ninh vốn trọng chữ tình, người Bắc Ninh vốn trọng giao duyên... người Bắc Ninh nặng nghĩa tao khang”.
Ngày nay, cốt cách ấy được thể hiện trong văn hóa ứng xử của mọi tầng lớp nhân dân: thân thiện, gần gũi, cởi mở mà không suồng sã; hiếu khách mà không vồ vập; chu đáo, tận tình song vẫn giữ khoảng cách đủ để khách được tự nhiên, thoải mái. Nếu để ý sẽ thấy phẩm chất này được biểu hiện cụ thể trong lối sống, thói quen, nền nếp sinh hoạt, giao tiếp thường ngày qua cách ăn uống, thưa gửi, xưng hô, chào hỏi từ trong gia đình, dòng họ đến hoạt động ngoài xã hội... Mọi chi tiết khác biệt nho nhỏ ấy được kết tinh thành phẩm chất đặc trưng của người Kinh Bắc: hiếu khách, hào hoa, lịch thiệp trong giao tiếp; sống trọng nghĩa, chan chứa tình người; thông minh và hiếu học; cần cù, tài khéo trong lao động sản xuất; yêu say sáng tạo nghệ thuật; thành thạo trong giao thương buôn bán; có ý thức trách nhiệm xã hội, nền nếp, trật tự kỷ cương, bảo vệ thuần phong mỹ tục...

Xây dựng con người Bắc Ninh phát triển toàn diện
Tự hào kế thừa những giá trị, phẩm chất quý của người Kinh Bắc, tỉnh luôn quan tâm xây dựng, hoàn thiện nhân cách con người Bắc Ninh thời kỳ mới. Các nhóm giải pháp nhằm hiện thực hóa giá trị con người Bắc Ninh phát triển toàn diện được đề cập trong Nghị quyết 71-NQ/TU đã nhấn mạnh chủ yếu đến nhiệm vụ của các lĩnh vực: Văn hóa - Làm người; Giáo dục - Trồng người và Y tế - Cứu người.

Hoàn thiện và phát triển toàn diện con người Bắc Ninh có nhân cách, tầm vóc, lối sống tốt đẹp

Cụ thể, ở phương diện Văn hóa-Làm người, tập trung xây dựng, hoàn thiện các chuẩn mực giá trị phẩm chất đạo đức người Bắc Ninh-Kinh Bắc, chú trọng tới các yếu tố: Truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái, giàu lòng yêu quê hương đất nước; có ý chí tự lực tự cường, khát vọng vươn lên; có lối sống lành mạnh, trọng nghĩa, trọng tình, trung thực, đoàn kết, sáng tạo; tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và quy định ở địa phương, quy ước của cộng đồng dân cư; ham học hỏi, hiểu biết về truyền thống lịch sử, văn hóa của quê hương, đất nước... Chấn chỉnh kịp thời việc lợi dụng tín ngưỡng tôn giáo để thực hành các hoạt động mê tín dị đoan, gây mất an ninh trật tự. Đấu tranh đẩy lùi cái xấu, cái ác, những hủ tục gây ảnh hưởng tiêu cực đến thuần phong mỹ tục trong gia đình và đời sống văn hóa cộng đồng.
Về Trồng người, coi trọng phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, thể dục thể thao để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao tầm vóc, trí tuệ, tuổi thọ, tâm hồn, tình cảm cao đẹp. Gắn giáo dục tri thức với giáo dục đạo đức, thể chất, kỹ năng sống đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy phong trào học tập suốt đời trong nhân dân.
Về phương diện Y tế-Cứu người, bảo đảm công tác khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tập trung cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo đảm an ninh con người, phúc lợi xã hội cho nhân dân. Phấn đấu đạt mục tiêu bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ, trẻ em gái.
Ngoài ra, phát động và thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “Học tập, lao động, sáng tạo”, xây dựng “Gương người tốt việc tốt” và các điển hình tiên tiến gắn với các phong trào thi đua yêu nước. Xây dựng Bộ tiêu chí, bình xét, vinh danh nhằm tôn vinh công dân Bắc Ninh tiêu biểu trên các lĩnh vực đời sống xã hội, tạo động lực thi đua trong học tập, công tác, lao động, sản xuất để xây dựng hình ảnh con người Bắc Ninh thời kỳ mới.
Con người là trung tâm của văn hóa. Lấy con người làm gốc, xây dựng nền tảng đạo đức tốt đẹp, chăm lo hoàn thiện nhân cách, làm cho mỗi cá nhân nhận ra chính mình, biết tự sửa mình và chuyển hóa bản thân để ngày một tốt hơn, vun đắp cuộc sống gia đình hạnh phúc hơn, xã hội ngày càng văn minh, tiến bộ hơn. Đó chính là nội hàm cốt lõi của mục tiêu xây dựng, phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh và cũng là hành trình ý nghĩa, vận động không ngừng...