Hoạt động hướng dẫn du lịch còn thiếu và yếu

Với một bề dày truyền thống văn hóa, lịch sử cách mạng và mật độ đậm đặc các di tích lịch sử văn hoá, lễ hội, làng nghề truyền thống, Bắc Ninh có rất nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch. Mặc dù trong những năm qua, lượng du khách đến Bắc Ninh ngày một tăng, nhưng thực tế cho thấy, du lịch Bắc Ninh còn chưa phát huy được lợi thế. Đặc biệt, so với tiềm năng và yêu cầu đặt ra, hoạt động hướng dẫn tham quan du lịch trên địa bàn tỉnh còn nhiều hạn chế, chưa thật sự tương xứng với quy mô và tốc độ phát triển du lịch của một miền quê giàu bản sắc

Mô hình thuyết minh viên ở Đền Đô

AHLĐ, NGND Nguyễn Đức Thìn (người đứng thứ 3 từ trái sang) đang giới thiệu với du khách về những giá trị lịch sử, văn hóa tiêu biểu của Đền Đô.

Vừa hướng dẫn cho đoàn khách là cán bộ một số tỉnh phía Nam ra thăm Đền Đô, AHLĐ, NGND Nguyễn Đức Thìn lại tiếp ngay một đoàn học sinh ở Hà Nội đi thực tế dã ngoại môn lịch sử nhưng thầy vẫn nhiệt tình hướng dẫn khách đến tham quan. Hơn 20 năm kinh nghiệm làm công tác tuyên truyền, thuyết minh tại Đền Đô, thầy Thìn đã xây dựng và đào tạo một đội ngũ thuyết minh khá “chuyên nghiệp”. Dưới sự dìu dắt của thầy, các em Đặng Thị Điệp, Nguyễn Ngọc Lương, Đặng Tố Hoa là những thuyết minh viên dày dặn kinh nghiệm, không chỉ thuyết minh tại Đền Đô mà có thể hướng dẫn du khách tại các điểm của cụm di tích lịch sử liên quan đến triều đại nhà Lý ở Từ Sơn, góp phần mang đến cho du khách những hiểu biết sâu sắc hơn về ý nghĩa, giá trị của các di tích, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách. Hơn chục năm qua, họ đã làm tốt tuyên truyền, giới thiệu và quảng bá di tích lịch sử văn hóa đến nhân dân và du khách Quốc tế. “Chúng tôi vinh dự, tự hào khi được phục vụ, giới thiệu những nét văn hóa, lịch sử tiêu biểu ở Đền Đô đến với du khách. Không chỉ là hướng dẫn, thuyết minh để mọi đối tượng đến di tích đều có một cái nhìn toàn diện nhất về Đền Đô mà còn làm nhiệm vụ của một nhà giáo để tuyên truyền giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ biết yêu quý, trân trọng lịch sử dân tộc”, thầy Thìn cho biết. Theo thầy Thìn, mỗi năm, Đền Đô đón hàng chục vạn du khách đến tham quan, học tập, tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc, mỹ thuật, sự độc đáo, các truyền thuyết, hay những hiện tượng liên quan… Do đó, ngoài kiến thức về giá trị lịch sử di tích, cần được trang bị thêm kiến thức về lịch sử văn hóa dân tộc, trình độ chuyên môn du lịch và hơn nữa phải có trình độ ngoại ngữ, đáp ứng khả năng diễn giải, chuyển tải nội dung, giới thiệu giá trị di tích cho khách quốc tế. Bởi hoàn thiện đội ngũ TMV là  góp phần nâng cao chất lượng phục vụ.

Để đáp ứng yêu cầu thực tế, ngoài hàng loạt đĩa, tranh ảnh, bài viết về Đền Đô, BQL di tích lịch sử văn hóa Đền Đô còn cho in 5 đầu sách để phục vụ công tác tuyên truyền. Thầy Nguyễn Đức Thìn cũng có 5 cuốn sách: “Lịch sử nhà Lý”, “Di tích lịch sử văn hóa Đền Đô”, “Tiếng vọng cội nguồn”, “Chuyện kể ở Đền Đô”, “Lãnh đạo Đảng và Nhà nước với Đền Đô” đều đã tái bản nhiều lần, phục vụ đắc lực cho công tác tuyên truyền tại Đền Đô. Đặc biệt, năm 2011, Ban tuyên truyền di tích lịch sử văn hóa Đền Đô đã bổ sung thêm 2 cán bộ có thể thuyết minh cho du khách quốc tế: Tiến sỹ Nguyễn Tiến Lương (tiếng Anh và Trung Quốc), nhà giáo Nguyễn Văn Tân (tiếng Nga), làm cho đội ngũ TMV tại Đền Đô hoạt động càng thêm hiệu quả.

Tuy nhiên, với số lượng 1.259 di tích, trong đó, 428 di tích xếp hạng cấp Quốc gia và cấp tỉnh, Bắc Ninh có hệ thống các giá trị tâm linh, nghệ thuật hội họa, điêu khắc, giá trị nhân văn và đặc biệt là về kiến trúc xây dựng, vô cùng đặc sắc nhưng hầu như chưa có nơi nào làm công tác hướng dẫn, thuyết minh một cách bài bản, chuyên nghiệp như Đền Đô. Các di tích đang thu hút khách hàng ngày đến dâng lễ, tưởng niệm và tham quan du lịch như chùa Phật Tích, chùa Tiêu, chùa Dâu, đền Bà Chúa Kho, đền thờ Cao Lỗ Vương, Lê Văn Thịnh, khu lưu niệm Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ… cũng vậy. Du khách đến tham quan các điểm du lịch thường là “ngẫu hứng” và ngoài bảng giới thiệu giá trị di tích, hầu như mỗi người đều phải tự tìm hiểu, nghiên cứu về di tích theo… cách riêng của mình. Có những đoàn khách có HDV của công ty lữ hành đi cùng làm hướng dẫn tại các điểm tham quan nhưng hầu như ngoài những thông tin cơ bản, số HDV am hiểu sâu sắc về các di tích còn rất ít.

Tìm lời giải cho bài toán khó…

Thuyết minh là cách để mang đến cho du khách những thông tin toàn diện và sâu sắc.

Theo thống kê, ở cấp huyện, thị xã, thành phố hiện nay mới chỉ có từ 1 đến 2 cán bộ theo dõi về du lịch, nhưng lại kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cấp 44 thẻ hướng dẫn viên (HDV), trong đó có 33 thẻ quốc tế, 11 thẻ nội địa (tính từ khi Luật du lịch ra đời, Thông tư 89 của Bộ VHTTDL có hiệu lực 30/12/2008; Thông tư số 48 có hiệu lực 12/4/2010 về thu phí và lệ phí cấp thẻ HDV, TMV). Tuy nhiên, hầu hết số HDV được cấp thẻ đều không làm việc cho công ty lữ hành nào của Bắc Ninh. Về phía BQL di tích tỉnh chỉ có 6 cán bộ làm công tác thuyết minh và phải đảm nhiệm nhiều công việc khác nên chỉ phục vụ được một số đoàn khách của Quốc tế, Trung ương hoặc tỉnh bạn về tham quan, làm việc tại Bắc Ninh. Còn phía BQL di tích các địa phương, đại đa số không có TMV, ngoài di tích lịch sử văn hóa Đền Đô, mới chỉ có một số địa điểm du lịch có TMV tại chỗ như làng Diềm (2 người), chùa Bút Tháp (2 người), làng nghề Phù Lãng (2 người), nhưng hầu hết còn hoạt động rất cầm chừng.

Ngành du lịch, chủ động trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực như phối hợp với các đơn vị mở các lớp đào tạo nghiệp vụ du lịch ngắn hạn cho các đối tượng lao động trực tiếp, bồi dưỡng kiến thức du lịch cộng đồng về xây dựng nếp sống văn minh, văn hóa trong du lịch cho người dân địa phương trong quá trình tham gia hoạt động bán hàng, chụp ảnh, lễ tân… ở các điểm du lịch. Tuy nhiên, trước nhu cầu hưởng thụ văn hóa của du khách trong và ngoài nước ngày càng cao, với một đội ngũ HDV du lịch còn thiếu và yếu về nghiệp vụ như vậy là không kham nổi. Cùng với việc chủ động, tích cực triển khai chiến dịch tuyên truyền, quảng bá về điểm du lịch, đa dạng hóa các ấn phẩm, tài liệu… thì việc đổi mới, đầu tư và nâng cao chất lượng nguồn du lịch, nhất là đội ngũ TMV tại điểm đang đặt ra bức thiết, là trách nhiệm của cả ngành Văn hóa - Du lịch tỉnh.

Nâng cao chất lượng hoạt động du lịch và hướng dẫn mọi người cùng làm du lịch là góp phần vào việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, thu hút khách du lịch đến với Bắc Ninh, xây dựng và giữ gìn hình ảnh một Bắc Ninh thân thiện, mến khách và văn hóa.