Hơi ấm bếp rơm

Đông về thật rồi, như một lẽ tự nhiên ta đi tìm hơi ấm: hơi ấm chiếc áo len cổ lọ ngủ im qua ba mùa; hơi ấm chiếc chăn bông mềm nơi góc phòng kín gió; hơi ấm một cái nắm tay, một vòng tay quen thuộc; hơi ấm một tối sum họp bên gia đình thân yêu. Có ai đi tìm hơi ấm bếp lửa: bếp ga-chẳng ấm đâu, bếp điện-làm gì có ngọn lửa. Không! Hơi ấm bếp lửa ta đi tìm là hơi ấm bếp rơm!

Những ký ức một thời xa xưa lại ùa về khi ta đạp xe qua cánh đồng làng đang vào vụ gặt tháng mười. Từng đụn rơm được phun ra từ miệng chiếc máy gặt đập liên hoàn và chúng sẽ ở lại cánh đồng thay vì được chở về nhà phơi khô rồi được chất lên gọn ghẽ nơi góc sân, góc vườn.
Thuở ấy mỗi sớm mỗi chiều, nhà ai cũng bập bùng bếp lửa. Những làn khói mỏng len lỏi qua mái, rơm mái lá nhẹ nhàng bay lên ấm áp, thân thuộc lạ kỳ. Nhớ mỗi sớm mùa đông mẹ lại gọi dậy ăn cơm đi học. Nồi cơm ủ tro bếp nóng hổi thơm ngào ngạt, mẹ xới một bát to thêm chút tương bà vừa ngả hay chút mắm tiêu là bay luôn cả bát. Chiều đông đi học về, đặt vội chiếc cặp sách chạy xộc vào bếp hơ tay lên ngọn lửa mẹ đang nấu cơm chiều: “Chà! Ấm quá!”. “Mẹ ơi con dọn cơm nhé, con ngửi thấy mùi cá kho thơm quá ạ!”. “Ừ, hôm nay bố đi cày xong sớm nên tranh thủ tát vét, được mẻ cá ngon, mẹ kho một nồi tha hồ ăn”. “Vâng, hôm nay trời lạnh con dọn mâm ăn luôn ở bếp cho ấm mẹ nhé!”. Rồi trên nền đất nện chặt, dọn chút rơm vương vãi, chiếc mâm nhỏ đặt xuống cùng vài cái ghế con bằng gỗ, cả nhà quây quần ấm cúng.
Nhớ quá bếp rơm-nhớ cây rơm nơi góc sân, góc vườn được chất đống gọn ghẽ, nơi mỗi sớm anh trống choai nhảy lên tận ngọn mà khoe giọng, nơi mà hơn một lần ta đã từng trốn bạn khi chơi trò ú tim. Ngày mùa, đường làng, ngõ xóm, sân nhà, tường rào phủ kín những rơm. Được nắng những sợi rơm vàng óng được vun thành đống lớn. Đến bữa nấu cơm cắp chiếc thúng nhỏ ra rút vòng quanh. Có hôm chợt ồ lên thích thú vì phát hiện ra một ổ trứng hồng mà nàng mái nào đã bí mật làm ổ ở khe tường bên đống rơm.
Nhớ bếp rơm-nhớ ba ông đầu rau được bố nặn bằng đất sét trắng thế mà giờ đen thui. Về sau bố đã hàn một chiếc kiềng ba chân bằng sắt rồi chiếc kiềng bốn chân chắc chắn có thể đặt một lúc ba chiếc nồi thử thách xem ai có thể đun một lúc ba tay rơm. Và người tài nhất chính là mẹ, đôi bàn tay chai sần khéo léo đưa rơm để cả nhà được ăn cơm đúng bữa khi vào vụ.
Nhớ bếp rơm-nhớ chiếc que cời gạt tro. Nhặt vội chiếc que xoan trong đống củi bố chặt để ở góc vườn vì nó nhẹ nhưng nhanh phải thay vì dễ cháy. Bố bảo để bố xin thanh sắt đóng vào một ống tre nhỏ vừa tay cầm, quả là dùng thích thật.
Nhớ bếp rơm-nhớ chú mèo lười: “Trời lạnh quá cho tôi sưởi ấm với nào, grừ…, grừ…, grừ…”. “Lửa đang cháy đây này, không sợ bị cháy lông à”. Cô chủ gạt nhẹ nó ra và nó nằm xa một quãng, xong rồi một lúc sau liền chui vào bếp tro chưa kịp nguội: “Ôi nóng quá, bộ ria mép của tôi đâu rồi!”.
Nhớ bếp rơm- nhớ món cắn chắt thóc nếp rang thơm lừng. Thóc vừa mang ở ruộng về hạt mẩy căng tròn, đem vào chảo rang, những tiếng lép bép, lách tách đều đều, vỏ trấu nứt ra  là được. Có khi đợi thóc phơi thật khô mới rang lên, hạt sẽ nở bung như bông hoa nhỏ tách khỏi vỏ trấu trắng nõn, giòn tan. Tự tay ta khâu một cái túi vải nhỏ, bỏ thóc rang vào đó cắn dần. Có khi thóc lẫn vào rơm mỗi khi đưa rơm vào bếp những tiếng lách tách, lách tách phát ra là ta biết để lấy chiếc que đời khều nhẹ hạt bỏng nếp trắng xóa nổi trên đám tro rồi thổi phù, bỏ ngay vào miệng: “Chà thơm quá, giòn quá!”
Nhớ bếp rơm-nhớ khuôn mặt của lũ bạn dính đầy nhọ nồi. Được ngày nghỉ chúng í ới gọi nhau chụm lại chơi tam cúc, ai thua sẽ bị quệt nhọ nồi mà phải là nhọ nồi từ những chiếc chảo chuyên dùng để rang lạc, rang ngô. Bởi rang xong chảo vẫn sạch chả cần rửa lại treo lên thế nên nhọ nồi nhiều lắm, dày lắm. Kết thúc buổi chơi mặt đứa nào đứa nấy như những chú hề, chúng nhìn nhau cười ngặt nghẽo.
Nhớ bếp rơm-nhớ vại hành ngâm tro bếp trắng bóc mẹ muối chuẩn bị ăn Tết, nhớ buổi đêm ngồi trông bánh chưng rồi ngủ quên trên ổ rơm ấm áp. Rồi mơ về những ngày đông lạnh lẽo cũng sẽ qua nhanh và xuân ấm áp sẽ lại trở về!
Hơi ấm bếp rơm gọi về cả một trời thương nhớ. Dù nay bếp ga, bếp điện đã được thay thế dần nhưng hình ảnh bếp rơm bình dị, thân thương sẽ mãi là ký ức đẹp thật khó quên trong tâm hồn mỗi con người đã từng đi qua một thời gian khó!
                                                                                                                                                                                                                          Mùa đông 2018