Hơi ấm ổ rơm

Ở vùng thuần nông như quê tôi xưa, những chiếc ổ rơm là giải pháp hữu hiệu để chống lại cái lạnh đêm Đông. Người quê tôi, chẳng mấy ai không biết bện rơm làm ổ.

Vào những ngày thu hoạch vụ mùa, bà tôi lựa những con bổi rơm vừa đanh vừa dài, buộc ba con thành một túm rồi đem chống dọc bờ rào hoặc gác lên cành cây, đợi khi chúng khô ròn thì đem cất vào góc bếp. Những ngày chớm Đông, bà mang ra rũ sạch những lá lúa hoai mục, giữ lại phần xác rơm vàng óng, bện những nắm rơm với nhau thành một cái ổ rơm chắc chắn đặt trên sàn nhà. Lấy cái chiếu trải lên trên ổ rơm, bà cháu tôi có ngay một chiếc nệm ấm áp, thêm 1 chiếc chăn bông để đắp là có thể ngủ ngon. Trên những ổ rơm ấy, mỗi tối chị em tôi huyên thuyên đủ chuyện. Bà kể cho chúng tôi nhiều truyện cổ tích, đọc cho chúng tôi nghe nhiều câu ca dao, tục ngữ. Mỗi mùa Đông đi qua, chiếc ổ rơm hoàn thành “sứ mệnh” được đưa vào bếp làm chất đốt, mùa Đông sang năm lại có 1 chiếc ổ rơm mới ra đời.
Chẳng biết bà vốn quen với ổ rơm hay do bản tính tiết kiệm của con nhà nông  mà sau này dù gia đình tôi đóng được những chiếc giường đời mới, mua được những tấm đệm mút nhưng bà vẫn kiên quyết dùng ổ rơm mỗi khi Đông đến. Bà bảo nằm đệm mút chòng chành, chóng mặt còn ổ rơm vừa chắc lưng, vừa lành lại còn tiết kiệm. Thế nên, nệm rơm trên giường hộp có lẽ là “đặc sản” riêng bà tôi có.
Ngoài ổ rơm để làm nệm nằm ngủ, còn một chiếc ổ rơm khác đơn sơ hơn nhiều trong căn bếp. Đó là một lượt rơm dày trải ra nền bếp thay cho ghế ngồi đun nấu vào những ngày giá rét. Những đứa trẻ nhà nông thấu hiểu cái vất vả “một nắng hai sương” của ông bà, cha mẹ nên sớm biết san sẻ việc nhà. Từ khi còn học cấp 1, chị em tôi đã chia nhau theo ngày chẵn lẻ, tự giác dậy sớm nấu bữa sáng cho cả gia đình. Sau bữa cơm, bà và mẹ xuống đồng còn chị em tôi đến lớp. Có lần tôi chợt tỉnh ngủ, thấy trời đã tang tảng sáng nên vội vàng mang nồi đi nấu cơm. Ra bể nước mới biết là trăng sáng nhưng gạo đã vo rồi đành phải nấu. Nồi cơm vừa cạn, tôi tắt bếp, định bụng chờ một lát sẽ bồi một mớ rơm quanh nồi đốt lên để cơm chín đều. Tiếc thay, cơn buồn ngủ kéo đến, tôi ngả ra ổ rơm trong bếp ngủ say tít từ lúc nào chẳng hay. Trời tang tảng sáng, mẹ xuống bếp chuẩn bị dụng cụ cho một ngày lao động mới. Thấy tôi quay lơ xó bếp, mẹ la hét thất thanh vì tưởng tôi bị cảm. Cái ổ rơm ấm áp biến tôi thành tâm điểm của những câu chuyện trêu đùa trong một thời gian dài.
Quê tôi giờ công nghiệp hóa mạnh mẽ, đời sống người dân khấm khá hơn nhiều. Đệm mút, máy sưởi, bếp gas làm cho rơm rạ trở nên thừa thãi. Chẳng còn mấy nhà đun nấu bằng rơm rạ. Những chiếc chổi bện từ những sợi rơm vàng cũng ngày một vắng bóng trong các gia đình. Mỗi mùa gặt, rơm vương đầy rìa đường, phủ đầy trên ruộng, chờ khô thì đốt bỏ. Tôi biết, nếu có thể quay ngược thời gian thì mọi người, trong đó có cả tôi, vẫn sẽ lựa chọn nhịp sống công nghiệp hóa, để 1 chiếc máy cấy, máy gặt thay thế cho gần chục nhân công nhọc nhằn mồ hôi ướt đầm vai áo. Vẫn biết là như vậy, nhưng mỗi khi gió bấc tràn về mang theo cái lạnh tái tê, trong tôi lại ngập tràn hình ảnh ổ rơm vàng tỏa hơi ấm từng gắn bó suốt những ngày thơ ấu. Tôi lại nhớ về hình ảnh bố ngồi bên chiếc radio, mắt hoe đỏ khi nghe câu hát Văn: “Mẹ ta không có yếm đào/Nón mê thay nón quai thao đội đầu”.