Hội làng Bồ Sơn

Làng Bồ Sơn xưa còn gọi là làng Bò, thuộc tổng Khắc Niệm, huyện Võ Giàng. Nay Bồ Sơn là khu phố thuộc phường Võ Cường, thành phố Bắc Ninh.

Xưa kia thời gian mở hội Bồ Sơn bắt đầu từ ngày 9 đến 12 tháng Giêng âm lịch. Hội được diễn ra tại khu vực đình, chùa. Ngày 9, làng tổ chức rước thánh ở các nghè về đình dự hội. Ngày 10, đón chạ Y Na (Nưa) và Khả Lễ (Sẻ). Ngày 11 là ngày cá gỏi. Ngày 12 giã đám.
Lễ hội Bồ Sơn diễn ra trọng thể. Mở đầu là đám rước được tổ chức vào sáng ngày 9 tháng Giêng. Đi đầu là hai người mang hai lá cờ tiết mao. Tiếp đến là năm cờ ngũ hành, tám lá cờ bát quái, chiêng, trống, phường bát âm, long đình, trong long đình bày cỗ xôi con gà, dầu, nước, bát hương. Theo sau long đình là bốn ông quan viên đi hai hàng, tiếp đến là tám thanh niên mặc áo nâu, tay cầm gậy, dùi đồng, long đao, xà mâu, phủ việt... và hai bảng gỗ để chữ “Tĩnh túc” và “Hội ti” đi hai hàng dọc. Tiếp theo sau là hai nữ bưng hộp hài và tráp giầu, hai thanh niên mặc áo trấn thủ cầm hai kiếm thần, rồi đến kiệu thần do mười sáu nữ thay phiên nhau khiêng. Đi sau kiệu là bốn ông quan Trong. Ngựa hồng, ngựa bạch do mười sáu thanh niên điều khiển và hai thanh niên vác lọng che ngựa. Buổi rước xuất phát từ đình lớn, qua đường làng tới đường 38, ngược lên đầu đường sau làng thì dừng lại vào miếu ông, miếu bà làm lễ rồi trở về đình. Tại đình, lễ tế được cử hành theo nghi thức truyền thống.
Bên chùa, nhà chùa cùng với các cụ bà tụng kinh niệm phật, đón khách lễ chùa, làm cơm chay tiếp khách. Trong dịp hội, làng Bồ Sơn còn đón các chạ Y Na, Khả Lễ đến dự hội. Sau lễ đón tiếp, tất cả các chạ vào đình lễ thần, xong, dân Y Na ngồi vào một bên đình, dân Khả Lễ cũng ngồi vào một bên đình đã chuẩn bị sẵn để xem hát mừng Thành hoàng làng, chúc mừng các chạ, ca ngợi tình đoàn kết gắn bó giữa các chạ. Rồi từng chạ đứng lên hát thướng. Cuộc hát cứ như vậy cho đến khi chỉ còn các cô gái làng Bò hát đối đáp trai hai làng Y Na, Khả Lễ cuộc hát mới kết thúc và đến lượt ăn cỗ chạ. Khi các chạ anh dừng đũa thì các cô gái làng Bò phải hát thừa tiếp, mời mọc ân cần, không để xảy ra sơ xuất nào. Trước khi ra về các chạ phải hát lễ thần và hát lời từ giã. Cuộc hát giã từ và đưa tiễn chạ Y Na kéo dài đến tận đêm. Các nghệ nhân Bò gọi hình thức hát này là Quan họ kết chạ.
Ngoài ra ở hội Bồ Sơn còn có các bọn Quan họ Châm Khê, Hòa Đình, Bái Uyên đến chơi. Sau khi lễ đình, lễ chùa, từng tốp, tốp nam hát đối đáp tốp nữ ở sân chùa đến chiều tối mới nghỉ.
Bên cạnh những hình thức diễn xướng văn nghệ dân gian kể trên, hội Bồ Sơn còn tổ chức nhiều cuộc thi được nhiều người ưa thích như chọi gà, vật, cờ tướng.