Cứu sống bệnh nhân “ho ra máu sét đánh”

 Vừa qua, một bệnh nhân nữ cao tuổi bị ho ra máu số lượng lớn kéo dài (hay còn được gọi là “ho ra máu sét đánh”), chụp X-quang, cắt lớp vi tính đều không phát hiện nguyên nhân. Thông qua hệ thống chụp mạch số hóa xóa nền, bệnh nhân đã được chụp mạch máu chẩn đoán phát hiện nguyên nhân gây ho ra máu sét đánh là do vỡ động mạch phế quản; đồng thời ngay lập tức được can thiệp nút động mạch phế quản, cứu sống tính mạng.

Bệnh nhân Nguyễn Thị Năm (80 tuổi) ở xã Nội Duệ, huyện Tiên Du nhập viện đa khoa tỉnh trong tình trạng ho ra máu số lượng lớn kéo dài, mỗi lần lên tới 200 - 300ml. Sau khi thăm khám, chụp X-quang, cắt lớp vi tính đều không phát hiện nguyên nhân, tình trạng ho máu số lượng lớn kéo dài khiến thể trạng bệnh nhân gần như suy kiệt, bệnh nhân suy hô hấp, phải thở oxy.
Bác sĩ Đào Mạnh Sơn, Phó Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, BVĐK tỉnh cho biết, ho máu có rất nhiều nguyên nhân và bằng mỗi phương pháp chẩn đoán hình ảnh lại có một vai trò chẩn đoán và điều trị nhất định. Đối với X-quang và cắt lớp vi tính trong trường hợp bệnh nhân này không phát hiện được bất thường về mạch máu mà chỉ phát hiện được bệnh nhân có viêm phổi và có nhiều thành phần máu đông trong lòng phế quản phổi phải. Nếu để các cục máu đông tràn sang phế quản phổi trái gây suy hô hấp cấp dẫn đến tử vong. Qua đó, kết hợp với các dấu hiệu lâm sàng, các bác sĩ nghĩ nhiều đến nguyên nhân khiến bệnh nhân ho máu nhiều như vậy là do có tổn thương về mạch máu. Vì thế quyết định chuyển bệnh nhân sang phòng can thiệp để chụp mạch máu bằng hệ thống chụp mạch số hóa xóa nền (DSA). Kết quả phát hiện động mạch phế quản phổi phải tương ứng với vùng nhu mô phổi tổn thương có hình giả phình mạch. Có thể hiểu đơn giản là bệnh nhân có bệnh lí viêm phổi, bệnh lí này gây tổn thương thành mạch máu và gây vỡ động mạch phế quản phổi phải dẫn đến “ho máu sét đánh”.
Ngay sau khi phát hiện nguyên nhân, các bác sĩ đã tiến hành nút tắc động mạch phế quản phổi phải vùng tổn thương bằng các hạt vi cầu nhựa trên hệ thống chụp mạch số hóa xóa nền DSA. Đây cũng là hướng đi mới của chuyên ngành điện quang hiện nay, đó là đưa vào sử dụng các thiết bị vừa có khả năng chẩn đoán hình ảnh chính xác, vừa có khả năng can thiệp điều trị xâm lấn tối thiểu cho người bệnh. Kĩ thuật điện quang can thiệp bằng DSA là kĩ thuật xâm lấn tối thiểu, các hình ảnh về mạch máu được xử lí rõ nét và phóng đại lên, giúp các bác sĩ có hình ảnh chính xác để đánh giá tổn thương và can thiệp hiệu quả. Với phương pháp này, bệnh nhân không phải phẫu thuật, không phải gây mê mà chỉ cần gây tê tại chỗ, vì thế hoàn toàn tỉnh táo trong quá trình can thiệp, giảm bớt nguy cơ tai biến trong gây mê và hồi sức sau phẫu thuật.
Bác sĩ Sơn cho biết thêm, có rất nhiều phương pháp điều trị ho máu, cả nội khoa tức là dùng thuốc nhằm cầm máu chỗ chảy máu của nhu mô phổi, cả điều trị ngoại khoa tức là phẫu thuật nhằm cắt đi vùng tổn thương của nhu mô phổi. Tuy nhiên, sử dụng điện quang can thiệp có ưu thế vượt trội hơn hẳn, đó là các bác sĩ sẽ luồn một ống thông rất nhỏ (chỉ khoảng 1 milimet) trực tiếp vào trong lòng động mạch phế quản vùng tổn thương thông qua vị trí mở đường vào ở động mạch đùi, sử dụng các hạt nhựa vi cầu để nút tắc, cắt đi nguồn chảy máu trong nhu mô phổi, việc chảy máu sẽ được ngắt đi ngay lập tức và như vậy sẽ giảm đi nguy cơ xâm lấn của các cục máu đông vào lòng phế quản. Nhờ đó mà mặc dù hiệu quả điều trị có thể tương đương hoặc hơn, nhưng bệnh nhân chỉ có 1 vết thương nhỏ 2milimet ở vùng bẹn, sau can thiệp hoàn toàn có thể đi lại, ăn uống bình thường chứ không mất nhiều thời gian để điều trị và bình phục như các phương pháp khác.
Bà Nguyễn Thị Năm cho biết, từ khi ở nhà đến trước khi được điều trị bằng can thiệp, bà có 5 lần ho ra máu, mỗi lần ho đến cả cốc máu tươi, người mệt mỏi, kiệt sức. Nhưng ngay sau khi được can thiệp, tình trạng ho của bà giảm hẳn, thỉnh thoảng vẫn có ho nhưng là ho ra một ít máu đen thôi, theo lời của bác sĩ thì đó là những cục máu đông còn sót lại trong phế quản phổi của bà, sẽ hết trong một vài ngày. Hơn nữa lại được chăm sóc tận tình, hỏi han thường xuyên từ bác sĩ đến điều dưỡng, y tá nên bệnh tình của bà tiến triển rất nhanh.
Theo các bác sĩ, bệnh lí ho máu thường có nhiều nguyên nhân như giãn phế quản - phế nang, lao phổi, giãn động mạch phế quản, giãn động mạch phổi, bệnh lí phổi bẩm sinh. Nếu không kịp thời phát hiện và điều trị ho máu, thậm chí là “ho ra máu sét đánh” sẽ khiến máu tràn vào đường hô hấp, máu đông sẽ bít kín đường thở khiến họ ngạt thở và tử vong; mặt khác nếu không kịp thời ngắt được vị trí gây chảy máu sẽ khiến cơ thể người bệnh suy kiệt do mất máu quá nhiều, ảnh hưởng đến tính mạng. Vì vậy, các bác sĩ cũng khuyến cáo với người bệnh, nếu đã bị ho ra máu, cho dù ho máu số lượng ít hay nhiều đều nên đến cơ sở y tế để khám, phát hiện nguyên nhân và điều trị kịp thời.