Kết quả thực hiện Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị ở TAND tỉnh

Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2-6-2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 xác định mục tiêu: Cải cách tư pháp theo hướng Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; hoạt động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu quả và hiệu lực cao.

Một phiên toà trực tuyến tại TAND tỉnh.

Lâu nay, một phiên toà kéo dài cả ngày, thậm chí vài ngày, đã trở thành bình thường trong việc lập kế hoạch xét xử của TAND tỉnh. Bởi, với những vụ án phức tạp, có nhiều bị cáo, bị hại và nhiều luật sư tham gia thì việc tranh tụng sẽ diễn ra rất gay gắt, kéo dài. Trong khi đó, kết quả tranh tụng là căn cứ để Hội đồng Xét xử ra phán quyết. Chính vì vậy, việc tranh tụng cần được tiến hành đầy đủ, khách quan. Một trong các phương hướng mà Nghị quyết số 49 đã chỉ ra là: Tổ chức các cơ quan tư pháp và các chế định bổ trợ tư pháp hợp lý, khoa học và hiện đại về cơ cấu tổ chức và điều kiện, phương tiện làm việc; trong đó, xác định tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm. Thực hiện Nghị quyết số 49, cùng với những thay đổi về cơ cấu tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, ngành TAND tỉnh luôn chú trọng nâng cao chất lượng công tác xét xử mà trọng tâm là chất lượng tranh tụng tại các phiên toà. Ngành thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử, hằng năm đều đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu của Nghị quyết của Quốc hội cũng như các Nghị quyết, Chỉ thị, Kế hoạch của Ban Cán sự Đảng, Chánh án TAND tối cao về lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức, triển khai thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác Tòa án. Ban Cán sự Đảng TAND tỉnh tiếp tục chỉ đạo TAND hai cấp của tỉnh tăng cường tranh tụng công khai tại phiên tòa, đảm bảo tính dân chủ, khách quan trong các quyết định của Tòa án, phán quyết của toà án tại phiên toà phải dựa trên kết quả tranh tụng. Các Thẩm phán của TAND hai cấp tỉnh Bắc Ninh đều đã xét xử phiên tòa rút kinh nghiệm, trong đó có nhiều Thẩm phán xét xử được 2 phiên tòa rút kinh nghiệm. Qua đó, chỉ ra được các thiếu sót của các Thẩm phán, góp phần nâng cao kỹ năng nghiệp vụ.
TAND tỉnh luôn quan tâm, đảm bảo cho Hội thẩm nhân dân khi xét xử độc lập và ngang quyền với Thẩm phán, phát huy tốt tính khách quan và dân chủ trong các bản án, quyết định của Tòa án theo tinh thần cải cách tư pháp. Để nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên toà, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh chú trọng bồi dưỡng nâng cao trình độ cho các kiểm sát viên; tổ chức hội nghị rút kinh nghiệm công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử án hình sự và đánh giá kết quả thực hiện phiên tòa rút kinh nghiệm cho kiểm sát viên hai cấp tham dự học tập về kỹ năng thẩm vấn, tranh tụng, đối đáp của kiểm sát viên tại phiên toà.
Ngày 9-11-2019, Ban Chỉ đạo triển khai thí điểm đổi mới, tăng cường công tác hòa giải, đối thoại trong giải quyết tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại tỉnh Bắc Ninh tổ chức Hội nghị triển khai thí điểm đổi mới, tăng cường công tác hòa giải, đối thoại trong giải quyết tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại TAND hai cấp tỉnh Bắc Ninh. Hòa giải, đối thoại là phương thức khoa học giải quyết hiệu quả các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính giúp tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của đương sự, Nhà nước và toàn xã hội, góp phần hàn gắn rạn nứt giữa các đương sự, giữ gìn ổn định trật tự xã hội, tạo đồng thuận và xây dựng khối đoàn kết trong nhân dân. Đến nay, hoạt động hoà giải, đối thoại tại các toà án trên địa bàn tỉnh dần đi vào nền nếp.
Ngày 23-5-2022, TAND tỉnh tổ chức phiên toà trực tuyến đầu tiên theo Nghị quyết 33 của Quốc hội khóa XV. Trong bối cảnh khi đó dịch COVID-19 còn phức tạp, việc xét xử trực tuyến sẽ hạn chế lây lan dịch bệnh, đảm bảo để tư pháp không chậm trễ. Tuy nhiên, không chỉ trong điều kiện dịch bệnh, việc xét xử trực tuyến trong điều kiện bình thường cũng có tác dụng tốt, tạo thuận lợi cho bị cáo, mọi công dân, tổ chức được thuận lợi tham gia phiên tòa, giảm thời gian đi lại, tiết kiệm chi phí. Ngoài ra phiên tòa trực tuyến còn nâng cao hiệu quả hoạt động của tòa án phù hợp xu thế quốc tế, là bước đi cần thiết để xây dựng Tòa án điện tử. Đến nay, các phiên toà trực tuyến đã được TAND 2 cấp tỉnh Bắc Ninh thực hiện khá thuần thục. Bên cạnh đó, việc công khai các bản án, quyết định đã có hiệu lực của Toà án lên Cổng thông tin điện tử của ngành cũng là một trong những đổi mới, đã được triển khai thực hiện nền nếp. Đây là kênh thiết thực giúp người dân giám sát hoạt động của Toà án, đồng thời tự tham khảo, học tập để nâng cao nhận thức pháp luật.  
Tại Kết luận số 92 ngày 12-3-2014, Bộ Chính trị nhận định: Việc thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp theo Nghị quyết số 49 đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Nhận thức của cán bộ, đảng viên về vai trò của hoạt động tư pháp, sự cần thiết phải đẩy mạnh cải cách tư pháp được nâng lên rõ rệt…Kết quả cải cách tư pháp đã góp phần tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 về cơ bản là đúng đắn. Các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương cần phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, vướng mắc, tiếp tục thực hiện mục tiêu, quan điểm, phương hướng cải cách tư pháp nêu trong Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX vẫn còn phù hợp. Đồng thời, quán triệt nghiêm túc các chủ trương, đường lối của Đảng nêu trong các văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI và các quy định mới của Hiến pháp năm 2013 có liên quan đến tổ chức, hoạt động tư pháp. Tại Kết luận số 84-KL/TW, ngày 29-7-2020 về tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW, Bộ Chính trị tiếp tục khẳng định: Tiếp tục quán triệt và thực hiện các quan điểm, định hướng cải cách tư pháp nêu tại Nghị quyết số 49-NQ/TW. Đây là những định hướng lớn để các cấp uỷ Đảng, cơ quan tư pháp nói chung và ngành TAND nói riêng tiếp tục triển khai, thực hiện trong thời gian tới.