Khai thác các giá trị nhân văn - tiềm năng và thế mạnh để phát triển du lịch Bắc Ninh

Trong bức tranh tổng thể của du lịch Việt Nam, Bắc Ninh nổi lên như một điểm sáng với thế mạnh nổi bật của thiên nhiên, con người và nền văn hóa đậm đà bản sắc đã tạo nên nét đặc trưng riêng biệt mà ít nơi có được. Với những tài nguyên du lịch nhân văn phong phú và đa dạng, Bắc Ninh như một bức tranh sơn thuỷ, hữu tình sống động và đầy sức hấp dẫn, trở thành điểm đến thân thiện đối với du khách trong nước và quốc tế.

Cách Thủ đô Hà Nội 30 km, có hệ thống giao thông thuận lợi, Bắc Ninh được coi là một trong những vùng văn hoá và văn hiến tâm linh chính của người Việt với hệ thống di sản văn hoá vật thể được xếp hạng, tiêu biểu như: chùa Bút Tháp, chùa Dâu, chùa Phật Tích… trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 1300 điểm di tích lịch sử, văn hóa thì có tới hơn 400 di tích được xếp hạng. Đây là những danh lam cổ tự nổi tiếng với nhiều di sản vật thể và phi vật thể thu hút khách thập phương đến tham quan, tìm hiểu.

Là nơi phát tích của Vương triều nhà Lý mà Đền Đô là điểm dừng chân lý tưởng mỗi khi du khách về với vùng đất Bắc Ninh - Kinh Bắc. Với 44 làng Quan họ gốc tiêu biểu như làng Quan họ cổ Viêm Xá, làng Diềm..., hơn 300 làng Quan họ thực hành, đặc biệt sau khi “Dân ca Quan họ Bắc Ninh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại” và “Hát Ca trù là Di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp”, hình ảnh du lịch gắn với Quan họ đã thực sự là thương hiệu hấp dẫn của điểm đến Bắc Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung.

Được mệnh danh là “Vương quốc của lễ hội” với hơn 500 lễ hội truyền thống trong năm nổi tiếng như: hội Lim, hội Đồng Kỵ, hội Phật Tích, hội Đền Đô, hội đền Bà Chúa Kho... miền quê Kinh Bắc đã thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế.

Bắc Ninh hiện có 62 làng nghề truyền thống nổi tiếng như: tranh dân gian Đông Hồ, gốm sứ (Phù Lãng), đúc đồng (Đại Bái), sắt thép (Đa Hội), gỗ mỹ nghệ (Đồng Kỵ), giấy (Phong Khê)... không chỉ thu hút du khách bằng các sản phẩm tinh xảo được làm ra từ quy trình sản xuất thủ công độc đáo, điểm nhấn của du lịch làng nghề ở Bắc Ninh là hầu hết các làng nghề hiện còn lưu giữ được nhiều phong tục, tập quán, các di tích lịch sử - văn hoá ghi đậm dấu ấn bản sắc của vùng Kinh Bắc. Điều đặc biệt là các làng nghề đều nằm dọc các trục đường giao thông lớn và liền kề với những di tích lịch sử - văn hoá, khu vực tổ chức lễ hội nổi tiếng nên thuận lợi cho công tác quy hoạch, đầu tư và xây dựng những tour, tuyến du lịch đa dạng và hấp dẫn. Thành phố Bắc Ninh đã được bình chọn là 10 đô thị sạch trên cả nước đang mở ra cho du lịch Bắc Ninh phát triển một cách bền vững... Những yếu tố trên đây được coi là tài nguyên du lịch nhân văn riêng biệt của Bắc Ninh, nó phù hợp với các loại hình du lịch rất phong phú, bao gồm: du lịch lễ hội, du lịch văn hoá, du lịch tâm linh, tín ngưỡng, du lịch làng nghề, du lịch sưu tầm - nghiên cứu, du lịch hội nghị - hội thảo, du lịch tham quan - vãn cảnh...

Khai thác các giá trị nhân văn - tiềm năng và thế mạnh để phát triển du lịch Bắc Ninh

Để khai thác tiềm năng và thế mạnh nguồn tài nguyên du lịch nhân văn, trong thời gian qua, Bắc Ninh đã và đang chú trọng công tác tôn tạo, bảo tồn hệ thống di tích lịch sử, phát triển nền văn hoá nghệ thuật dân gian kết hợp với việc khôi phục, phát triển hệ thống làng nghề truyền thống góp phần làm phong phú thêm nguồn tài nguyên du lịch của địa phương. Đặc biệt là đề án bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh, đây cũng là một trong những nội dung nằm trong chương trình hành động thực hiện cam kết của quốc gia với Unesco.

Tổ chức các tuor du lịch hấp dẫn thông qua các lễ hội truyền thống, gắn với các di tích lịch sử, văn hoá như: đền Bà Chúa Kho, hội Phật Tích, đền Đô, đặc biệt là hội Lim diễn ra ngày 12 và 13 tháng giêng hàng năm luôn được sự quan tâm đặc biệt của du khách gần xa. Bên cạnh đó là sự kết hợp và tạo điều kiện cho nhân dân khôi phục và xây dựng, mở rộng các làng nghề truyền thống, các cơ sở sản xuất đồ lưu niệm để tạo ra những sản phẩm độc đáo của địa phương như: tranh dân gian Đông Hồ, gốm Phù Lãng, đúc đồng Đại Bái, gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ,... đáp ứng nhu cầu mua sắm, tiêu dùng của du khách, tạo việc làm ổn định cho người dân ở các làng nghề, tăng nguồn thu ngoại tệ trực tiếp...

Quan điểm và mục tiêu phát triển trong Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030 đã xác định: Phát triển du lịch tương xứng với tiềm năng và lợi thế của tỉnh, gắn với việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Đầu tư tôn tạo các di tích văn hóa - lịch sử - cách mạng và phát triển các lễ hội, làng nghề truyền thống để thu hút và phục vụ du lịch, đặc biệt là phát triển du lịch văn hóa...

Để thực hiện được những mục tiêu trên, Du lịch Bắc Ninh nên tập trung triển khai một số giải pháp cần thiết, đó là:

Khai thác giá trị di sản văn hóa thế giới dân ca Quan họ Bắc Ninh kết hợp tìm hiểu các giá trị văn hóa, lịch sử, du lịch lễ hội, về các danh nhân, tham quan làng nghề truyền thống... Đây là những sản phẩm du lịch đặc trưng riêng có của tỉnh Bắc Ninh. Theo đó, các làng quan họ cổ sẽ đi theo hướng phát triển thành những điểm du lịch thu hút du khách trong nước và quốc tế, kết hợp với các công ty lữ hành trên địa bàn xây dựng những tour du lịch nội tỉnh. Xây dựng các thiết chế văn hóa ở các làng, xã với sự tham gia của cộng đồng người dân địa phương; khuyến khích cộng đồng gìn giữ các làn điệu dân ca, dân vũ và biểu diễn nghệ thuật truyền thống, đặc biệt là hát dân ca Quan họ. Tăng cường các sự kiện văn hoá thể thao gắn với chuỗi các lễ hội đầu năm như: Lễ hội Khán hoa mẫu đơn, chương trình nghệ thuật Về miền Quan họ, hội Lim, lễ hội Kinh Dương Vương... tổ chức Festival Bắc Ninh định kỳ 4 năm/lần...

Tiếp tục đầu tư một số điểm di tích lịch sử, văn hoá được xác định là chủ đạo trong khai thác phát triển du lịch nhân văn như: Văn Miếu Bắc Ninh, chùa Dâu, Lăng Kinh Dương Vương, chùa Phật Tích, đền Đô... Đẩy mạnh tiến độ thực hiện các dự án khu du lịch đã quy hoạch như đền Đầm, đồng Trầm, Phật Tích, các dự án liên quan như công viên Lý Bát Đế, sông Tiêu Tương, Khu lưu niệm Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, Ngô Gia Tự. Quy hoạch và phát triển du lịch một số làng nghề có tiềm năng như: gốm Phù Lãng, tranh Đông Hồ, gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ… làng Quan họ gốc Diềm, Tam Tảo, Xây dựng Trung tâm sinh hoạt Quan họ đồi Lim.

Thực hiện một cách đồng bộ các giải pháp trên, chắc chắn sẽ góp phần khai thác hiệu quả và phát huy được tiềm năng du lịch nhân văn của địa phương, tạo tiền đề đưa du lịch Bắc Ninh phát triển bền vững, khẳng định được vị thế của mình với các tỉnh trong vùng đồng bằng sông Hồng, với du lịch cả nước và khu vực.