Khó khăn trong kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh

Bắc Ninh hiện là 1 trong 5 tỉnh có tỉ lệ mất cân bằng giới tính cao nhất cả nước, với 113 bé trai/100 bé gái. (Mức chuẩn 105 bé trai trên 100 bé gái). Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như việc lựa chọn giới tính thai nhi, định kiến giới, ưa thích con trai và xem thường giá trị phụ nữ đã ăn sâu trong quan niệm văn hóa của nhiều người. Ngoài ra, quy định xử lí vi phạm chưa đủ sức răn đe với người cung cấp dịch vụ liên quan đến sinh sản.

6 tháng đầu năm, gần 40% trẻ sinh ra tại BVĐK huyện Yên Phong là con thứ 3 trở lên, hơn 50% tổng số trẻ là bé trai.

Chị Nguyễn Thị Hường ở xã Phật Tích, huyện Tiên Du mặc dù đã có 2 con “đủ nếp đủ tẻ”, mặc dù cũng được cán bộ dân số vào nhà vận động, động viên nhưng vẫn quyết định sinh thêm cháu thứ 3, vì “2 đứa lớn đã lớn rồi, thấy nhà vắng vẻ, trống trải nên mình quyết định sinh thêm cháu thứ 3, may mắn hơn nữa là cháu lại là con trai!”.
Thống kê năm 2017, Phật Tích là xã có tỉ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất huyện Tiên Du với 218 bé trai trên 100 bé gái chào đời. Chia sẻ về những khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ, chị Đào Lệ Thủy, cán bộ chuyên trách Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) cho biết. Khi tuyên truyền thì vướng tâm lí phải có con trai nối dõi bằng mọi cách đã ăn sâu vào tiềm thức của mọi người, muốn thay đổi không phải việc dễ dàng. Vì vậy khi tuyên truyền sẽ tập trung vào mọi đối tượng, để người dân hiểu là con trai hay con gái không quan trọng, quan trọng là cách mình nuôi dạy con như thế nào giúp con phát triển nhân cách tốt… Mặt khác, đời sống xã hội được nâng lên, kinh tế khá giả hơn nên các gia đình cũng muốn có thêm con để “vui cửa vui nhà” nên tỉ lệ sinh con thứ 3 và sinh con trai cũng theo đó tăng lên.
Hiện nay Tiên Du là địa phương có tỉ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất tỉnh Bắc Ninh với 130 trẻ trai/100 trẻ gái. Đây là con số thống kê chưa đầy đủ 6 tháng đầu năm, con số này sẽ còn tăng khi những tháng cuối năm mới là mùa sinh. Trước thực trạng này, mặc dù địa phương được hỗ trợ đề án “Can thiệp giảm thiểu Mất cân bằng giới tính khi sinh” nhằm từng bước khống chế tốc độ gia tăng, mất cân bằng, tiến tới ổn định tỉ số giới tính khi sinh, nhưng hiện nay công tác này còn gặp nhiều khó khăn bởi nhận thức của người dân. Đặc biệt, việc tiếp cận các đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ để tuyên truyền gặp khá nhiều khó khăn, bởi hầu hết họ đều đi làm trong tuần. Đơn vị có tổ chức các buổi truyền thông, nói chuyện chuyên đề, tư vấn đều phải thực hiện vào buổi tối hoặc ngày thứ 7, chủ nhật. Trong tương lai, sự chênh lệch giới tính của trẻ sơ sinh trên địa bàn huyện sẽ dẫn tới hệ luỵ khó lường nếu như không có những biện pháp ngăn chặn kịp thời - ông Nguyễn Quang Minh, Phó giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Tiên Du chia sẻ.
Với tư tưởng phải có bằng được con trai để nối dõi, vợ chồng chị Nguyễn Thị An ở thôn Ngô Nội, xã Trung Nghĩa, huyện Yên Phong vẫn cố bằng được mụn con trai khi chị đã bước sang tuổi 40. Mặc dù bản thân nhận thức được việc sinh nhiều con không tốt nhưng chị An vẫn phải “cố để làm tròn trách nhiệm đi làm dâu, phải sinh được con trai nối dõi”. Trường hợp của vợ chồng chị An không phải là chuyện hiếm gặp ở thôn Ngô Nội. Chị Nguyễn Thị Hợp ở cùng thôn cũng chia sẻ, đặc thù làng nghề, hầu hết các gia đình khi sinh 2 con đều vẫn cảm thấy ít nên muốn sinh thêm cho đông anh đông em, kể cả nhà có con trai rồi thì vẫn mong có thêm 1 cậu nữa để dự phòng… Đó là những nguyên nhân khiến tình trạng sinh con thứ 3 của huyện Yên Phong trong 2 năm gần đây tăng cao.
Hiện nay, Yên Phong là huyện có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao, quy mô dân số tương đối đông, tuy nhiên, nhận thức của người dân không đồng đều, đặc biệt là địa phương có Khu, Cụm công nghiệp với nhiều lao động trẻ nhập cư. Đây cũng là yếu tố khiến cho công tác tuyên truyền thực hiện chính sách DS - KHHGĐ của huyện gặp khó khăn. Trong 6 tháng đầu năm 2018, tại BVĐK huyện Yên Phong có 849 trẻ em được sinh ra, trong đó có 313 trẻ là con thứ 3 trở lên, chiếm tỉ lệ 36,9%, hơn 1 nửa là bé trai. Qua khảo sát các gia đình sinh con thứ 3 trở lên tại huyện Yên Phong thì trường hợp sinh con thứ 3 không chỉ xảy ra ở những hộ gia đình có kinh tế khá giả, mà còn có cả những gia đình hộ nghèo và cận nghèo. Đặc biệt có tới 16 trường hợp sinh con thứ 3 là cán bộ đảng viên. Mặc dù pháp luật đã cấm tiết lộ giới tính thai nhi, nhưng qua khảo sát thì 100% các bà mẹ trước khi sinh con đều đã biết giới tính của trẻ.
Chị Nguyễn Thị Ngà, Cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ xã Trung Nghĩa, huyện Yên Phong cho biết: Công tác tuyên truyền về lĩnh vực này gặp khá nhiều khó khăn, có nhiều chị em khi tuyên truyền thì tỏ ra rất hưởng ứng, kể cả những gia đình sinh con một bề cũng vậy, nhưng thực tế khi mình quay lại thì họ đã bầu bí rồi, mình không thể tuyên truyền bảo họ bỏ thai được.
Theo Bác sĩ Nguyễn Thanh Hà, Phó Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh: Việc kiểm soát, can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh gặp khó khăn trên địa bàn cả tỉnh. Một trong những nguyên nhân là do nhiều cấp, ngành, địa phương coi công tác DS-KHHGĐ là của riêng ngành Y tế. Một số hoạt động trong đề án như khuyến khích các gia đình chỉ có 2 con gái, hoặc hỗ trợ tạo điều kiện để các học sinh nữ thuận lợi hơn trong việc học tập và lao động chưa được thực hiện. Quy định cấm tiết lộ giới tính thai nhi, loại bỏ thai nhi vì giới tính, trên thực tế đã bị bỏ ngỏ chưa được xử lý nghiêm. Thời gian tới, Chi cục sẽ tiếp tục tham mưu cho Sở Y tế thực hiện đề án Mất cân bằng giới tính khi sinh và tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt đề án này giai đoạn 2017-2020; đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động để người dân hiểu được thực trạng, hệ lụy của vấn đề này; kiểm soát chặt chẽ việc lựa chọn giới tính khi sinh, đặc biệt ở các cơ sở phòng khám tư nhân, các cơ sở nhà sách, báo, văn hóa phẩm liên quan đến lựa chọn giới tính khi sinh…