Khoa học công nghệ cải tiến sản xuất lúa

Dưới tác động của biến đổi khí hậu, những năm gần đây, quá trình sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn khi thời tiết luôn diễn biến phức tạp. Việc đưa vào sản xuất thử các giống lúa có triển vọng kết hợp ứng dụng những tiến bộ khoa học, kỹ thuật nhằm nâng cao chất lượng gạo và hiện đại hóa việc canh tác của nông dân là hết sức cần thiết.

Trên cánh đồng thôn Đông, xã Bằng An (Quế Võ), anh Dương Văn Tôn vui mừng khi nhìn thấy thửa lúa mùa trồng thử nghiệm theo hướng hữu cơ đang trĩu bông căng mẩy. Có kinh nghiệm sản xuất lúa nhiều năm nhưng vụ này anh được tham gia đề tài khoa học “Nghiên cứu, đánh giá thực trạng, tiềm năng và đề xuất các giải pháp kỹ thuật quản lý và phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ” do Viện Thổ nhưỡng Nông hóa chủ trì nên được hướng dẫn kỹ thuật canh tác mới chi tiết từ cày lật đất, phát dọn cỏ bờ, đào thùng trữ nước tưới, ủ phân hữu cơ bón lúa, phòng trừ sâu hại không sử dụng thuốc hóa học, ...
Anh Tôn chia sẻ: “Thử nghiệm phương pháp canh tác hữu cơ với giống lúa BC15 tôi thấy đơn giản là trở lại lối trồng lúa truyền thống từ xưa nhưng áp dụng một số kỹ thuật mới. Theo những kiến thức được tập huấn, tôi nhận thấy sự khác biệt rõ rệt trên 2 thửa ruộng đối chứng. Ở thửa theo phương pháp hữu cơ lúa lên đều, bông nặng hơn. Chúng tôi rất tin tưởng, với nhu cầu của người tiêu dùng về nông sản sạch, lúa hữu cơ có thị trường tiềm năng và giá trị kinh tế cao. Chưa kể với phương pháp này, chính người nông dân cũng được bảo đảm an toàn sức khỏe hơn”.

Thử nghiệm trồng lúa theo phương pháp hữu cơ tại xã Bằng An, Quế Võ trong vụ mùa 2022.

Theo ông Vũ Văn Đại, Phó Trưởng phòng Kế hoạch và quản lý Khoa học (Sở Khoa học và Công nghệ), hàng năm, các đề tài, dự án về thúc đẩy sản xuất lúa như ứng dụng tiến bộ kỹ thuật về giống, biện pháp thâm canh, công nghệ sinh học… được đề xuất và đặt hàng đều đặn. Trong 3 năm gần đây, có một số đề tài tiêu biểu: Xây dựng mô hình tích hợp giữa giống lúa thơm mới ngắn ngày, chất lượng cao với gói kỹ thuật canh tác tiên tiến nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa có quy mô 2ha; sau khi thử nghiệm 7 giống lúa, đã tuyển chọn được giống lúa thơm Gia Lộc 97 ngắn ngày năng suất, chất lượng, khả năng chống chịu sâu bệnh cao và thích ứng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của tỉnh tốt. Từ đó, triển khai mở rộng sản xuất với quy mô 80ha trên địa bàn huyện Thuận Thành và Gia Bình trong vụ mùa 2021 và xuân 2022, năng suất vụ mùa 2021 đạt 65,5 tạ/ha, vụ xuân 2022 đạt 71,5 tạ/ha. Đề tài nghiên cứu phát triển giống lúa mới SHPT3, ĐT120 vụ xuân 2022 đã thực nghiệm, so sánh đánh giá các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển, sâu bệnh hại, tiến tới đưa ra quy trình sản xuất hoàn thiện… với diện tích 18ha, năng suất trung bình các mô hình tại các thí nghiệm đạt 71,8 tạ/ha. Chương trình “Nông nghiệp thông minh - Đột phá tạo thành công”, thử nghiệm phun thuốc trừ sâu bệnh trên lúa bằng máy bay không người lái và công nghệ truy xuất nguồn gốc Agricheck áp dụng phương pháp “4 cùng” (cùng giống, cùng gieo cấy, cùng xứ đồng, cùng thu hoạch)… đến nay được ứng dụng rộng rãi.
Những công trình nghiên cứu phục vụ nông nghiệp góp phần đa dạng cơ cấu giống lúa, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường. Trong đó, các giống lúa lai, lúa thuần và lúa chất lượng cao (lúa nếp, lúa thơm…) tạo ra từ các phương pháp ứng dụng công nghệ sinh học được lựa chọn, khảo nghiệm và đưa nhanh vào sản xuất, góp phần tăng năng suất và chất lượng cây lúa. Qua khảo nghiệm có 6 giống lúa lai được công nhận (D.ưu 6511, Thịnh dụ 11, Q.ưu 12, Bác nhị ưu 15, Q.ưu số 1, N.ưu 89) trong đó, 4 giống được công nhận là giống lúa Quốc gia và được ngành nông nghiệp đưa vào cơ cấu giống chủ lực của tỉnh là D.ưu 6511, Thịnh dụ 11, Q.ưu số 1, N.ưu 89 với năng suất ổn định 66-68 tạ/ha, góp phần đảm bảo an ninh an toàn lương thực của địa phương.
Cùng với quá trình triển khai đề tài, Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với các sở, ngành, địa phương, các đơn vị mở nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân. Nhờ lối tư duy mới, nông dân tích cực dồn điền đổi thửa, toàn tỉnh hình thành 280 vùng sản xuất lúa tập trung, tạo tiền đề để phát triển chương trình cơ giới hoá, nông nghiệp công nghệ cao.
Tiếp tục ưu tiên nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp bao gồm cả cây lúa, Sở Khoa học và Công nghệ sẽ đẩy mạnh lựa chọn các đề tài tiếp cận với xu hướng công nghệ thế giới về biến đổi gen, tính năng kháng sâu hại, kháng virus, chống chịu với biến đổi khí hậu, tăng giá trị dinh dưỡng… hay các phương pháp canh tác lúa thông minh, thân thiện với môi trường; bố trí kinh phí kịp thời, cải cách thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện đề tài; tham mưu, xây dựng cơ chế khuyến khích người dân và doanh nghiệp tích cực nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ mới vào sản xuất nông nghiệp…