Khổng Tử giật mình

- Này ông! Tôi nghe chuyện của Đức Khổng Tử, thấy hai lần ngài giật mình. (Tường nói)

- Giật mình? Người như Khổng Tử sao giật mình được? (Tôi hỏi)
- Điếc mới không sợ súng, còn người học rộng hiểu nhiều lại càng thấy mình hạn hẹp, càng cẩn trọng nên ngài giật mình thì có gì lạ đâu?!
Tường nói, rồi say sưa kể lại hai câu chuyện của Khổng Tử:
Chuyện thứ nhất
Khổng Tử có một học trò học không được xuất sắc lắm. Khi nghe một học trò khác kể là học trò kia giờ đã làm quan, Khổng Tử vẫn điềm tĩnh đọc sách. Một học trò khác lại nói hình như trò ấy làm giặc. Khổng Tử vẫn điềm nhiên đọc sách không hề có thái độ gì. Nhưng khi nghe, học trò kia giờ làm thầy thì Khổng Tử giật mình bật dậy như muốn tìm bằng được trò kia để khuyên ngăn không được làm thầy.
Các học trò yêu của Khổng Tử lấy làm lạ lắm bèn hỏi: Vì sao Thầy lại thế? Khổng Tử trả lời: Trò ấy làm quan, cùng lắm chỉ hại một quận. Trò ấy làm giặc, chắc sẽ rước họa vào thân. Nhưng trò ấy mà làm thầy thì mang họa cho nhiều thế hệ.
Chuyện thứ hai
Đi cả một chặng đường dài thuyết giáo, thầy trò Khổng Tử đã cạn kiệt lương thực, may có người cho gạo. Khổng Tử bảo Nhan Hồi ở nhà nấu cơm, còn Tử Lộ vào rừng kiếm rau. Khổng Tử đang ngồi đọc sách nhìn xuống bếp thấy Nhan Hồi đưa cơm lên miệng ăn. Ngài giật mình, buồn cho sự dạy của mình, một người như Nhan Hồi còn ăn tranh phần của người khác!
Khi đến bữa Nhan Hồi lấy cơm cho mọi người, còn mình không ăn. Khổng Tử hỏi, sao con không ăn?  Nhan Hồi đáp: Khi con nấu cơm bị gió đưa bồ hóng và tro vào nồi, con tiếc nên đã vét phần trên ăn và để phần cơm sạch lại.
Khổng Tử thấy vậy liền tự trách mình, những điều mà tận mắt nhìn thấy mà thực ra lại không phải vậy.
Kể xong hai câu chuyện, Tường thở dài nói: Ông thấy không, mấy nghìn năm trước mà người xưa coi trọng giáo dục như thế. Người thầy cốt phải có trình độ, phẩm chất, phải là tấm gương sáng thì Quốc gia dân tộc mới thịnh vượng được. Còn xem xét một người không chỉ nhìn vào hiện tượng, chỉ trông vẻ bề ngoài, hoặc chỉ nghe họ nói thì rất dễ “nhìn gà hóa cuốc”.
Nghe Tường kể tôi chạnh buồn. Chơi với nhau từ tấm bé, mà Tường thì ngày càng thâm sâu, còn tôi cứ mãi như “cơi đựng trầu”.