Khuyến khích mở rộng dịch vụ cung cấp thực phẩm an toàn gắn với thanh kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm sai phạm ATVSTP

Thực phẩm là nguồn cung cấp năng lượng, các chất dinh dưỡng cần thiết, thường xuyên để con người sống và phát triển, tuy nhiên đó cũng là nguồn gây bệnh nguy hiểm nếu như không vệ sinh và an toàn. Để bảo đảm chất lượng VSATTP thì tất cả các khâu chuỗi bảo đảm chất lượng từ nuôi trồng, đánh bắt đến sản xuất, chế biến, bảo quản, vận chuyển, kinh doanh, sử dụng đều phải đáp ứng tiêu chí vệ sinh và an toàn, bất kỳ khâu nào không đạt thì nguy cơ ngộ độc thực phẩm đều có thể xảy ra.

Năm 2016, Phòng Y tế Tiên Du tham mưu cho UBND huyện ban hành các văn bản chỉ đạo, điều hành về kế hoạch bảo đảm ATTP, các hoạt động ATVSTP đợt cao điểm như dịp tết Nguyên đán, lễ hội, Trung thu, Tháng hành động vì chất lượng VSATTP, tăng cường quản lý ATTP. Chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra, Phòng Y tế tham mưu mỗi đợt thành lập 2 đoàn thanh tra liên ngành VSATTP huyện trong các đợt cao điểm, tổ chức kiểm tra việc triển khai thực hiện của các xã, thị trấn và cơ sở thực phẩm trên địa bàn. Trong năm, Đoàn thanh tra liên ngành huyện tổ chức kiểm tra được 65 cơ sở, xử lý vi phạm 9 cơ sở, xử phạt hơn 14 triệu đồng. Ngoài ra, các cơ quan thành viên BCĐ  (Nông nghiệp, Kinh tế - Hạ tầng, Quản lý thị trường, Trung tâm Y tế, Trạm thú y) tổ chức kiểm tra tổng số 257 cơ sở, xử lý vi phạm hành chính hàng trăm triệu đồng.

Thực hiện hiệu quả hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức về ATTP, Đài phát thanh huyện, Đài truyền thanh xã tích cực tuyên truyền  lĩnh vực vệ sinh an toàn thực phẩm, các chuyên đề, bài tuyên truyền theo từng đợt kế hoạch triển khai. Ngành y tế tổ chức tập huấn, phổ biến pháp luật và kiến thức ATTP cho các cơ quan chuyên môn, các ngành liên quan, lãnh đạo UBND các xã, Trưởng trạm y tế và cán bộ phụ trách chương trình VSATTP các xã, thị trấn và các cơ sở thực phẩm thuộc ngành y tế quản lý cho hàng trăm lượt người. Ngành Nông nghiệp phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực QLCL về ATTP; kỹ thuật sản xuất nông nghiệp trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản bảo đảm ATTP cho 500 người là cán bộ xã, thôn, hộ gia đình.

Tuy nhiên khó khăn hiện nay đối với hoạt động chuyên môn của Phòng Y tế Tiên Du là trang thiết bị, cơ sở vật chất máy móc kiểm nghiệm còn hạn chế. Nhiều loại hình sản xuất, kinh doanh tính chất hộ gia đình nhỏ lẻ, manh mún, tự phát, chợ cóc, chợ tạm mọc ra nhiều khó khăn cho công tác quản lý. Chỉ tính các cơ sở phải đăng ký kinh doanh, sản xuất, chế biến đã hơn 1200 cơ sở. Hoạt động giết mổ tại các lò mổ thủ công, tự phát, thậm chí mổ ngay tại hộ gia đình nên việc kiểm tra tồn dư chất tăng trưởng độc hại hay kháng sinh, bệnh tật, kiểm soát và phát hiện cơ sở giết mổ theo đúng quy định là rất khó khăn. Vấn đề xử lý các cá nhân, cơ sở vi phạm cũng không đơn giản khi lực lượng chức năng còn mỏng, trang thiết bị còn thiếu, chế tài chưa đủ sức răn đe,…

Những thử nghiệm cho kết quả ngay (test nhanh) thường không đánh giá được nhiều thông số, chỉ tiêu, do vậy ít có cơ sở pháp lý để xử phạt và xử lý ngay, vì phải chờ kết quả chính thức (thường dài ngày và tốn kém), khi ấy thực phẩm đã được tiêu thụ hết. Mức xử lý vi phạm cũng chưa phù hợp với quy mô cơ sở; chưa có hướng dẫn phân công nhiệm vụ quản lý ATTP đối với ngành Nông nghiệp, Công thương ở tuyến xã (nên các xã còn lúng túng trong việc phân công cán bộ phụ trách ATTP). Thêm nữa cơ sở vật chất tại các chợ còn hạn chế, không gian dành cho kinh doanh thực phẩm đan xen, lẫn lộn với các mặt hàng khác, hệ thống thoát nước tạm bợ… khiến công tác bảo đảm ATTP khó khăn.

Thời gian qua ngành chức năng trong tỉnh phát hiện một số loại thực phẩm không an toàn được bày bán trên thị trường, tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khỏe cộng đồng. Vì lợi nhuận, các hoạt động vi phạm VSATTP ngày càng tinh vi hơn, như sản phẩm chế biến từ tinh bột như: bún, bánh phở, hủ tiếu, bánh tằm... có chứa chất quỳnh quang (còn gọi là Tinopal) độc hại rất nguy hiểm cho sức khỏe, vấn đề bơm nước vào động vật trước khi giết mổ để tăng trọng lượng thịt, chả lụa chứa hàn the, phở chứa formol, rau quả có chứa dư lượng chất bảo vệ thực vật, việc phun hóa chất không đúng thời gian, phun xong hái luôn để rau quả tươi ngon bắt mắt, sản xuất sử dụng chất phụ gia, chất hỗ trợ chế biến, chất bảo quản thực phẩm bị cấm hoặc không rõ nguồn gốc gây ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng; nhiều mẫu nước đóng chai không đạt chất lượng. Nhiều cơ sở không đủ điều kiện vẫn chế biến và kinh doanh thực phẩm cung cấp cho người tiêu dùng, có hiện tượng người sản xuất chỉ bán chứ không dám ăn thực phẩm do chính mình làm ra… Đặc biệt vào những thời gian cao điểm trong năm khi mà nhu cầu về thực phẩm tăng cao thì vi phạm VSATTP rất dễ xảy ra. Người tiêu dùng cũng không dễ dàng nhận biết chất lượng thực phẩm bằng mắt thường. Vấn đề kiểm soát VSATTP hiện nay cũng rất khó khăn: Quy định xử phạt đã rõ, chúng ta đã có Luật an toàn thực phẩm ngày 17/6/2010; nghị định 91/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, trên thực tế việc kiểm soát hoạt động chăn nuôi, giết mổ cũng như sản xuất và kinh doanh thực phẩm còn có nhiều lỗ hổng, khiến dư luận băn khoăn về hiệu lực quản lý nhà nước trên lĩnh vực này.

Để góp phần đảm bảo VSATTP cho nhân dân trong thời gian tới, Phòng Y tế Tiên Du kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền tỉnh tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, cơ chế, bổ sung biên chế đối với công tác ATTP các cấp (định biên cụ thể cho đội ngũ quản lý ATTP cấp huyện, xã); Phân cấp quản lý ATTP đồng bộ giữa các ngành; Ban hành chính sách, cơ chế sử dụng kinh phí cho các hoạt động liên ngành, dành một khoản ngân sách cho công tác quản lý ATTP các cấp (trong dự toán hàng năm). Triển khai, quán triệt Chỉ thị 13/CT-TTg ngày 09/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường trách nhiệm quản lý về an toàn thực phẩm. Nghị quyết số 03-NQ/TU ngày 06/6/2016 của Ban thường vụ Tỉnh ủy Bắc Ninh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm ATTP; đề nghị huyện Tiên Du có chính sách khuyến khích chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, cây trồng, phát triển vùng sản xuất theo hướng quy mô lớn, gắn với thị trường hàng hóa nông sản an toàn. Khuyến khích, hỗ trợ, vay vốn để cho các cơ sở đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, xây dựng thương hiệu, phát triển thành chuỗi cung cấp thực phảm an toàn. Xây dựng các khu chợ nhỏ tập trung tại các thôn, xóm…