Kiên cường qua 2 “địa ngục trần gian”

Cuốn sổ nhật ký đã nhàu nát của người cựu tù còn ghi: “Tình nguyện tòng quân: Không! Tôi vào “Đại học”/“Đại học” 10 năm có lửa thử vàng”. Chính “chất vàng mười” trong tâm hồn Bộ đội Cụ Hồ được tôi rèn qua máu lửa chiến tranh vệ quốc đã đưa người lính kiên cường vượt qua 2 “địa ngục trần gian” là nhà tù Phú Quốc và Côn Đảo về với nhân dân, đất nước. Ông là Vũ Văn Kim, ở thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành.

“Quyết tử” bảo vệ tổ chức

Tôi có vinh dự được đọc cuốn nhật ký ghi lại 10 năm cuộc đời binh nghiệp và giam cầm trong lao tù đế quốc của ông Vũ Văn Kim. Những dòng chữ ngắn ngủi, cô đọng nhưng làm sống lại về cả trời đau thương mà kiên cường, vinh quang. Điều đặc biệt là ông không nhắc nhiều đến những hành hạ và đau đớn về thể xác, mà tập trung ghi tinh thần, hình thức đấu tranh bất khuất với kẻ thù của những người lính không may rơi vào tay giặc.  

Năm 1965, khi vừa tròn 18 tuổi, ông chia tay mái trường, để lại mẹ già, em thơ đi theo tiếng gọi non sông. Sau thời gian huấn luyện ở đơn vị sơn pháo 75, ông được chọn đi làm nhiệm vụ đặc biệt “Đặc công của Bộ”, chiến đấu tại chiến trường B.

Ngày 9-10-1966, ông không may rơi vào tay giặc. Ông Kim nhớ lại: “Đó là ngày không thể nào quên. Trên đường công tác qua huyện Phù Cát (Bình Định), tổ công tác chúng tôi gồm 3 người bị địch phục kích. Một đồng chí hy sinh, còn tôi và một đồng chí trọng thương và bị bắt”.

Đó cũng là ngày bắt đầu quá trình “vàng thử lửa” với chuỗi đày ải 7 năm 6 tháng trong lao tù đế quốc, trong đó có hơn 5 năm tại “địa ngục trần gian” Phú Quốc và Côn Đảo. “Khi đối diện với những cảnh tra tấn thừa sống thiếu chết như: tra điện, đổ nước xà phòng, quất roi cá đuối, đi tàu thủy, tàu ngầm, máy bay, giam chuồng cọp... có lúc trong đầu tôi thoáng nghĩ đến cái chết cho nhẹ nhàng. Nhưng cái chết như thế là vô nghĩa, là có tội với Tổ quốc. Tôi quyết phải sống mà hoạt động cách mạng ở trong tù”, ông Kim cho biết.

Hoạt động cách mạng trong tù hết sức khó khăn, nguy hiểm. Theo ông Kim, 2 việc tốn xương, máu nhất khi đấu tranh trong tù là tìm, xử lý chiêu hồi và vượt ngục. Trong khoảng thời gian từ năm 1967 đến 1969, ở nhà tù Phú Quốc, địch phát hiện chiêu hồi bị giết hoặc vượt ngục là chúng điên cuồng tra tấn, sát hại tù nhân khiến lực lượng cách mạng ở trong tù tổn thất nặng nề.

Trước tình hình đó, tổ chức cách mạng ở trong tù thống nhất thành lập các “Tổ quyết tử”. Đó là những chiến sỹ cách mạng tình nguyện đứng ra nhận trách nhiệm, sẵn sàng chịu tra tấn và hy sinh thay cho đồng đội (trừ khi chúng bắt được tận tay mới phải chịu). Những người tình nguyện hy sinh thay thế phải tập luyện theo “kịch bản” để lời khai logic với hành động của người trực tiếp đứng ra làm.

Ông Kim là người phụ trách kỹ thuật và trực tiếp tham gia đào nhiều hầm để vượt ngục, trong đó có không ít lần bị lộ. Nhờ tinh thần tình nguyện “quyết tử” để bảo vệ tổ chức của đồng đội, ông đã may mắn được cứu sống. Tuy nhiên, ông cũng không tránh khỏi những trận tra tấn dã man của địch. Chính ông đã phát minh ra “chiêu” đối phó với những trận đòn thù là “nín thở giả chết”. Ông kể: “Lúc đó tôi nặng chừng 30kg, cái đấm thì thiếu, cái đá thì thừa. Tôi thường nín thở nên chúng chỉ đánh được vài cái là tôi đã ngất, chúng lại quẳng về buồng giam”. Kinh nghiệm ấy được truyền cho anh em với mục đích bảo toàn tính mạng để tiếp tục đấu tranh với kẻ thù, chờ ngày về với cách mạng.

Ông Kim và những vết rạch bụng được đánh dấu. (ảnh chụp tại “Bảo tàng chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày”, huyện Phú Xuyên, Hà Nội).

“Tự rạch bụng” đấu tranh với quân thù

Cuốn sổ “điểm lại mười năm” tù đày của ông Kim còn ghi lại hình thức đấu tranh “độc đáo” của những chiến sỹ cách mạng Việt Nam. Hình thức làm cho những tên cai ngục tàn độc cũng phải kinh ngạc, sợ hãi và thán phục. Đó là “tự rạch bụng” đấu tranh. Bản thân ông Kim đã thực hiện nhiệm vụ này.

Sự việc khởi nguồn từ ngày 10-3-1971, ông Kim tham gia xử tử chiêu hồi và bị nội gián của địch nhận diện. Sau sự kiện này, ông bị địch đưa ra Tòa án quân sự Cần Thơ xét xử. Trước khi đi, ông vinh dự được tổ chức kết nạp vào hàng ngũ của Đảng với lời dặn dò: “Từ giờ phút này, đồng chí được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Dù đi đến đâu, đồng chí cũng phải phát huy phẩm chất của người đảng viên”.

Tại Tòa án quân sự Cần Thơ, ông Kim cùng đồng chí của mình đã kiên cường đấu tranh với địch theo phương châm “nhất lý, nhì lỳ”. Trước lý lẽ và sự kiên trung đó, địch phải xử tới 3 phiên tòa. Ngày 24-2-1972, tại phiên tòa thứ 3, chúng xử ông tội cố sát với mức án 7 năm lưu đày biệt xứ ra Côn Đảo. Từ đây, ông lại tiếp những ngày ở “địa ngục trần gian”.

Ngày 29-9-1973, địch đưa ông Kim về nhà giam Cần Thơ. Tại đây, cuộc đấu tranh của tù nhân đòi thực thi Hiệp định Pari diễn ra sôi nổi, quyết liệt bằng nhiều hình thức. Cuộc tuyệt thực bắt đầu vào ngày 27-2-1974. Sau đó, tổ chức Đảng trong nhà lao lập “nhiệm vụ quyết tử” gồm 2 bước. Bước thứ nhất là tự rạch bụng mình trước kẻ địch. Nếu chúng vẫn không chịu giải quyết yêu sách thì sẽ chuyển sang bước thứ hai là mổ bụng moi ruột để thể hiện sự phẫn nộ.

Mặc dù sau 5 ngày tuyệt thực, sức khỏe yếu, nhưng ông Kim vẫn gượng dậy xin được thực hiện nhiệm vụ quyết tử. Ông Kim nhớ lại: “Tôi cầm dao rạch một nhát, máu chảy ít quá, nên tôi rạch liên tiếp 6 nhát nữa để chứng tỏ ý chí kiên cường của người đảng viên, bày tỏ sự phẫn nộ cực điểm với chính sách của địch. Rạch xong, máu chảy xối xả, tôi lịm đi”. Sự kiện này đã tạo làn sóng phẫn nộ rộng khắp, buộc Mỹ, Ngụy phải trao trả các ông cho cách mạng vào ngày 7-3-1974.

Hiện nay, ông Kim là Trưởng ban liên lạc cựu tù binh thời chống Mỹ tỉnh Bắc Ninh. Trở về với cuộc sống đời thường, ông vẫn thường xuyên liên lạc với đồng đội cũ, cùng ôn lại thời oanh liệt với suy nghĩ: “Tôi đã may mắn trở về từ cõi chết, nhưng tôi sẽ không bao giờ quên những anh em cùng sinh ra tử, cùng tranh chết để đồng đội sống. Xin được gửi những lời tri ân đến các anh-những người chiến sĩ kiên cường của nhà lao Phú Quốc, Côn Đảo”.

Bài, ảnh: Bảo Anh