Kỹ thuật thở CPAP Boussignac trong điều trị dự phòng và suy hô hấp cấp – triển vọng ứng dụng tại BVĐK tỉnh

Suy hô hấp là tình trạng thiếu ô xy máu cấp tính và là bệnh lý nặng đòi hỏi phải xử lý kịp thời, trong đó suy hô hấp cấp sau mổ là bệnh lý khá thường gặp, ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả phẫu thuật. Điều trị suy hô hấp cấp sau mổ là vấn đề cấp thiết đang được quan tâm hàng đầu bởi các nhà gây mê hồi sức.

Phương pháp thở CPAP Boussignac được nhiều tác giả đánh giá điều trị hữu hiệu cho các trường hợp suy hô hấp với ưu điểm đơn giản, dễ thực hiện, ít tốn kém và có thể áp dụng cho nhiều đối tượng bệnh nhân suy hô hấp khác nhau, cũng như có thể áp dụng được ở các tuyến y tế. “Kỹ thuật thở CPAP Boussignac trong dự phòng và điều trị suy hô hấp cấp – triển vọng và ứng dụng” là đề tài khoa học do bác sỹ Đào Khắc Hùng, BVĐK tỉnh nghiên cứu. Mục tiêu ứng dụng kỹ thuật thở không xâm nhập CPAP Boussignac trong điều trị suy hô hấp cấp sau mổ tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh. Đối tượng gồm 30 bệnh nhân tuổi trên 18 suy hô hấp cấp sau mổ có chỉ định thở CPAP không xâm nhập.

CPAP Boussignac mang tên bác sỹ người Pháp Boussignac. Phương pháp này được mô tả năm 1989, dựa vào nguyên lý Bernoulli là dòng khí đi từ chỗ rộng ra chỗ hẹp sẽ gia tăng tốc độ, khi thoát khỏi chỗ hẹp sẽ tạo ra dòng xoáy,  chuyển tốc độ cao thành áp lực. CPAP Boussignac là một hệ thống mở, tạo CPAP bằng dòng khí, không cần máy thở, có nhiều ưu điểm hơn so với CPAP kinh điển.

Các nghiên cứu áp áp dụng  CPAP Boussignac cho bệnh nhân suy hô hấp cấp đã chứng minh phương pháp thực sự rất dễ áp dụng, tiện lợi và hiệu quả trong giai đoạn cấp cứu trước khi đến viện, trong các xe cấp cứu, cho các bệnh nhân phù phổi cấp tại khoa cấp cứu, suy hô hấp sau mổ, mở nội khí quản, đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nội soi phế quản, cai thở máy ở bệnh nhân suy tim khó cai máy.

Dựa vào nguyên lý Bernoulli, dòng khí được đưa vào cổng nhận, khi qua các khe rất nhỏ giữa nòng ngoài và nòng trong sẽ được gia tăng tốc độ và tạo thành dòng khí xoáy tốc độ cao. Dòng khí này có tác dụng như một van ảo, tạo ra áp lực dương trong lòng ống (CPAP) về phía bệnh nhân và tạo ra sự giảm áp phía đầu ngoài ống. Như vậy đường thở bệnh nhân hoàn toàn thông với khí bên ngoài, do đó đây là hệ thống tạo CPAP mở.

Nghiên cứu cho thấy thay đổi về lâm sàng, tần số tim của bệnh nhân liên tục được cải thiện trong suốt thời gian thở CPAP Boussignac. Tần só tim trung bình sau thở CPAP 120 phút được cải thiện về gần mức sinh lý bình thường. Trong nghiên cứu có 1 bệnh nhân thất bại, tần số tim trong 120 phút đầu không giảm mà còn tăng, cùng với tình trạng khó thở tăng lên do vậy phải đặt nội khí quản thở máy kiểm soát. Điều đó chứng tỏ, cùng với tần số thở, tần số tim giảm nhanh sau 120 phút đầu là dấu hiệu đáng tin cậy để tiên lượng thành công.

Kết quả nghiên cứu cũng khẳng định huyết áp tâm thu và tâm trương đều được cải thiện trong quá trình thở CPAP Boussignac. So sánh giữa 2 thời điểm trên, các bác sỹ cho biết huyết áp giảm có ý nghĩa thống kê với p<0,05, các thời điểm tiếp theo huyết áp ổn định. Trên 30 bệnh nhân nghiên cứu không có trường hợp tụt huyết áp. Các thay đổi về tần số thở, SpO2, thay đổi khí máu động mạch cũng phù hợp với nghiên cứu của nhiều tác giả khác nhau. Riêng thay đổi không khí PaCO2 máu, có 9 bệnh nhân tăng PaCO2 máu chiếm 30%, bên cạnh đó bệnh nhân PaCO2 máu trong giới hạn bình thường hoặc thậm chí hơi giảm là 21 bệnh nhân chiếm 70%.

Như vậy tỷ lệ thành công của CPAP Boussignac đạt 96,7%, có 1 bệnh nhân thở CPAP Boussignac không thành công phải đặt nội khí quản thở máy xâm nhập chiếm tỷ lệ 3,3% (bệnh nhân thất bại trong nghiên cứu là bệnh nhân nam 49 tuổi bị đa chấn thương do tai nạn giao thông, chấn thương ngực kèm đụng rập nhu mô phổi).

Tác dụng không mong muốn của CPAP Boussignac là đỏ da chỗ úp mặt nạ gặp ở 6 bệnh nhân chiếm 20%, thường do cố định mặt nạ quá chặt; kích ứng kết mạc gặp ở 3 bệnh nhân chiếm 10% do hiện tượng dò khí gây ra, nguyên nhân có thể do cố định chưa chặt hoặc bệnh nhân di động nhiều trong quá trình thở, vì vậy cần kiểm tra tình trạng rò khí để cố định mặt nạ cho kín.  Ngoài ra khó chịu vì tiếng ồn gặp 5 bệnh nhân chiếm 16,7% do van ảo Boussignac tạo CPAP bằng cách chuyển dòng khí tốc độ cao thành áp lực, vì vậy khi dòng khí đi qua những khe nhỏ của van sẽ tạo ra âm thanh thổi. CPAP Boussignac không có biến chứng nguy hiểm như tràn khí màng phổi, sặc dịch dạ dày và tụt huyết áp trong suốt quá trình nghiên cứu.