Làm gì để doanh nghiệp làng nghề vượt khó

Bắc Ninh có 62 làng nghề, góp phần giải quyết việc làm cho trên 72.000 lao động thường xuyên và trên 1.000 lao động thời vụ. Các làng nghề đóng vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Thế nhưng trong năm nay, do ảnh hưởng của lạm phát, các làng nghề hầu như đã “chững lại”, doanh nghiệp làng nghề gặp không ít khó khăn.

Con đường trải nhựa phẳng lì dẫn vào Đồng Kỵ (Từ Sơn) không còn cảnh xe ra vào chở hàng tấp nập như mọi năm. Ông Dương Văn Hiếu, Giám đốc Công ty Thiên Long cho biết: “Cùng thời gian này năm ngoái, các xưởng ở Đồng Kỵ mở hết công suất mà không kịp hợp đồng còn năm nay thì ngược lại. Đồ gỗ mỹ nghệ của Công ty chủ yếu xuất sang Trung Quốc nhưng từ đầu năm đến nay thị trường này bị chững lại, hàng trong kho ứ đọng nhiều nên không dám sản xuất mạnh”. Công ty Thiên Long chuyên sản xuất và kinh doanh xuất nhập khẩu đồ gỗ mỹ nghệ. Là một cơ sở sản xuất lớn của Đồng Kỵ, Công ty có 80 đến 100 nhân công với doanh thu hàng năm gần 10 tỷ đồng. Nhưng từ đầu năm 2008 đến nay, doanh thu Công ty chỉ đạt 1,5 tỷ đồng, lượng nhân công cắt giảm còn 7 người. Mọi năm sản phẩm của Thiên Long thường xuyên được mang đi giới thiệu tại các hội chợ của Quảng Đông, Côn Minh... (Trung Quốc), năm nay chưa một lần hàng của Công ty được giới thiệu tại hội chợ nước bạn.

Anh Đinh Xuân Thụ, chủ cửa hàng đồ gỗ mỹ nghệ Anh Trang phàn nàn: “Hàng hóa năm nay ế ẩm, làm ăn không lời lãi là bao nhiêu”. Cửa hàng hiện đã tạm ngừng nhập hàng vì khối lượng hàng còn ứ đọng nhiều.

Làng nghề Đồng Kỵ là một trong năm làng nghề lớn nhất tỉnh với 5.000 lao động, gần 200 doanh nghiệp. Khi làng nghề gặp khó khăn dẫn đến hệ quả người lao động bị mất việc. Anh Nguyễn Mạnh Việt, từng làm quản đốc của Công ty Thiên Long đã phải nghỉ việc từ 2 tháng nay. Nhưng anh Việt vẫn là người may mắn vì nhà anh còn có ruộng không đến nỗi rơi vào cảnh thất nghiệp như nhiều nhân công khác.

Những khó khăn mà các doanh nghiệp làng nghề Đồng Kỵ gặp phải trong giai đoạn này trước hết do thị trường đồ gỗ mỹ nghệ trong và ngoài nước năm nay hạn hẹp. Thêm vào đó các doanh nghiệp không còn dám mạnh dạn vay vốn ngân hàng để đầu tư mà chỉ biết “nằm chờ” giai đoạn khó khăn này sẽ qua. Nguồn nguyên liệu đầu vào tăng cao trong khi sản phẩm bán ra không được giá. Được biết đồ gỗ mỹ nghệ năm nay sụt giá khoảng 40% so với năm ngoái, tiền chi trả cho nhân công cũng lên cao hơn so với mọi năm. Vì vậy biện pháp mà những xưởng sản xuất Đồng Kỵ bây giờ áp dụng là cắt giảm nhân công, sản xuất cầm chừng, hy vọng thị trường sẽ trở lại.

Ông Dương Văn Lạc, Trưởng thôn Đồng Kỵ cũ nhận xét: “Chưa bao giờ làng nghề Đồng Kỵ lại ảm đạm như năm nay. Cứ tình hình này thì các doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ biết đứng im tại chỗ”.

Không chỉ làng nghề Đồng Kỵ mà hầu hết các làng nghề khác cũng chung cảnh với Đồng Kỵ. Làng gốm Phù Lãng (Quế Võ) tổng doanh thu 6 tháng đầu năm nay đạt hơn 10 tỷ đồng, so với năm ngoái cao hơn 3 tỷ nhưng theo anh Vũ Đình Linh, cán bộ thống kê UBND xã Phù Lãng thì: “Mặc dù doanh thu có lớn hơn nhưng trừ chi phí sản xuất thì lợi nhuận của người dân lại không được bao nhiêu, kém hơn hẳn so với năm ngoái”. Đặc biệt thị trường gốm mỹ nghệ năm nay dường như đã đóng băng. Anh Phạm Văn Thành, chủ cơ sở sản xuất gốm mỹ nghệ Thành Cường phải cắt sản xuất hàng mỹ nghệ chuyển sang sản xuất đồ gốm truyền thống chủ yếu là tiểu, quách. Giá đất nhập vào để làm gốm năm nay chỉ tăng nhẹ nhưng giá củi tăng gần gấp đôi: 370.000 đồng/m3 so với năm ngoái là 220.000 đồng/m3.

Kinh tế lạm phát, lập tức các doanh nghiệp vừa và nhỏ bị ảnh hưởng, gặp nhiều khó khăn. Vậy biện pháp nào để giúp doanh nghiệp làng nghề có thể đứng vững trong giai đoạn khó khăn này? Trước hết phải bảo đảm nguồn vốn cho làng nghề, kiềm chế lạm phát nhưng không nên quá thắt chặt tín dụng đối với các doanh nghiệp làng nghề vì nguồn vốn mà doanh nghiệp làng nghề dựa vào chủ yếu là ở ngân hàng. Bắc Ninh được coi là “vùng đất trăm nghề”, ở miền Bắc phát triển kinh tế làng nghề chỉ đứng sau Hà Nội. ở một số tỉnh như Yên Bái, Trà Vinh, Quỹ bảo lãnh tín dụng cho các làng nghề đã được triển khai và hoạt động khá hiệu quả. Tại Đồng Kỵ cũng có quỹ tín dụng làng nghề của xã Đồng Quang nhưng quỹ này có nguồn vốn rất hạn chế nên không thể hỗ trợ các doanh nghiệp, chỉ có thể giúp những hộ nghèo sản xuất với quy mô nhỏ.

Cho đến nay các ngân hàng đã đồng loạt hạ lãi suất từ 3%-4%, đây là tín hiệu đáng mừng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể khôi phục sản xuất.

Nguyễn Quang Phú