Làm thế nào để học sinh có thể học thật?

Cuộc vận động “Nói không với tiêu cực và bệnh thành tích trong giáo dục” do  Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phát động đang được toàn xã hội và ngành giáo dục hưởng ứng mạnh mẽ. Một trong những biểu hiện là năm học vừa qua học sinh đã bắt đầu được đánh giá thực chất hơn.

Đ thành tích của GD&ĐT có một phần là bệnh thành tích của các địa phương mà biểu hiện cụ thể là những cuộc thi đua trở thành những cuộc ganh đua khi người ta không hiểu được kết quả GD&ĐT phải trên cơ sở kinh tế, xã hội địa phương mình và một nguyên nhân quan trọng là những áp lực của chính ngành giáo dục. Nhiều nơi không ngần ngại giao cho cấp dưới những chỉ tiêu quá tầm vì thiếu những điều kiện để thực thi như các chỉ tiêu lên lớp, xếp loại văn hoá giỏi, thi đỗ tốt nghiệp v.v... Vì lực bất tòng tâm nên buộc các cơ sở phải tìm mọi cách mà hoàn thành chỉ tiêu mà không đếm xỉa gì đến chất lượng.

Vấn đề thứ hai phải cố gắng tạo cho giáo dục một môi trường trong sạch. Hiện nay có quá nhiều “bụi bặm” xâm nhập vào môi trường GD&ĐT. Những văn hoá phẩm không lành mạnh, những trò chơi điện tử, việc giữ gìn an ninh trật tự trong nhà trường, ký túc xá sinh viên, kể cả việc ma chay hội hè đình đám, cưới xin đều ít nhiều ảnh hưởng đến cá nhân hoặc tập thể học sinh.

Đội ngũ giáo viên mang yếu tố quyết định. Học sinh muốn học thật thì thầy cô phải dạy thật. Thế nhưng hiện nay có bao nhiêu thày cô giáo đã dạy thật và điều kiện để cho họ có thể dạy thật được là gì?

Trước hết là trình độ, cái yếu nhất của giáo viên hiện nay là phương pháp giảng dạy mà khuyết điểm lớn thuộc về các trường sư phạm nơi đào tạo ra họ. Để khắc phục tình trạng này một mặt phải có chương trình bồi dưỡng phù hợp, mặt khác các trường sư phạm phải nhanh chóng cải tiến phương pháp đào tạo. Chính sách tuyển dụng và chế độ đãi ngộ để người thày không chỉ gắn bó với nghề dạy học suốt đời mà còn phải không ngừng nâng cao trình độ trong quá trình công tác cũng rất quan trọng. Giáo viên, khi có phẩm chất, năng lực mà đời sống không bảo đảm thì phẩm chất năng lực ấy cũng không thể phát huy được. Xã hội phải tạo điều kiện để phẩm chất, năng lực, nâng cao đời sống có mối quan hệ hài hoà. Cơ sở vật chất cũng không kém phần quan trọng. Mặc dù chủ trương kiên cố hoá trường lớp có từ nhiều năm nay nhưng cơ sở trường lớp nhiều nơi vẫn còn rất yếu kém. Thư viện, thí nghiệm và các thiết bị khác cần cho phục vụ dạy và học cũng còn thiếu thốn. Tình trạng dạy chay là khá phổ biến. Chính vì vậy mà thày chưa dạy thật, trò chưa học thật.

Yếu tố nữa là giáo dục phải được phát triển ổn định. Nghị quyết 40 của Quốc hội khoá 10 về Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông phải được cân nhắc, triển khai thận trọng để không rơi vào tình trạng vừa triển khai xong lại phải thay đổi. Phân ban và tổ chức học tự chọn ở THCS&THPT còn đang rất lúng túng cần được cụ thể hoá rõ ràng hơn, cũng như việc tổ chức hoạt động ngoài giờ, giáo dục quốc phòng, dạy hướng nghiệp, dạy nghề phải làm sao cho có tác dụng thiết thực.

Cuộc vận động “Hai không” được phát động đúng lúc, kịp thời. Tuy nhiên hiện nay không phải không còn một số người vẫn còn luyến tiếc cách làm cũ, luyến tiếc những thành tích ảo do mình tạo ra trong thời gian qua và cũng không ít người nghi ngờ kết quả của cuộc vận động. Song với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, GD&ĐT đang có sự đổi thay tích cực, góp phần cho công cuộc xây dựng đất nước giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.

Nguyễn Đức Ngọc

Hiệu trưởng trường THPT Gia Bình 1