Lễ hội đầu xuân - Đôi điều nhìn lại

Chẳng hẹn cũng lên, vùng Kinh Bắc với hàng trăm lễ hội lớn nhỏ đã thu hút hàng triệu lượt khách ghé thăm mỗi dịp xuân về. Không lạ đến mức phải ngỡ ngàng, vậy mà tiếng trống hội vẫn giục giã dòng người bước chân về trảy hội. Những lễ hội lớn đầu xuân Tân Mão 2011 đã đi qua, để lại trong lòng người du xuân nhiều dấu ấn, mặt tích cực nhiều song vẫn còn đó những hạn chế cần khắc phục.

Với hơn 500 lễ hội diễn ra hàng năm, Bắc Ninh được tôn vinh là “xứ sở của hội hè”. Ngày mồng 4 tháng Giêng – khi hương vị những ngày Tết còn chưa tan, du khách thập phương đã rủ rín nhau cùng về với Hội rước Pháo làng Đồng Kỵ, Hội khán hoa mẫu đơn chùa Phật Tích. Kế đến ngày mồng 5 hội Ó, mồng 6 hội chém lợn làng Ném Thượng… Hòa cùng những lễ hội dân gian lớn, có quy mô vùng miền, mang ý nghĩa tín ngưỡng, tâm linh: hội Lim, hội Đền Bà chúa kho… thì Hội xuân với sự tham góp của các hoạt động: Hội thi hát dân ca Quan họ, Hội báo Xuân, Hội chợ Sinh vật cảnh và điểm nhấn là chương trình nghệ thuật “Về miền Quan họ 2011” đã tô thêm sắc thắm cho mùa xuân trên quê hương Quan họ. Lan tỏa trong khoảng không gian rộng lớn là đậm đặc bản sắc văn hóa quê hương. Lễ hội là dịp để tôn vinh giá trị truyền thống, tưởng nhớ cội nguồn dân tộc.

Để có được những kết quả này, ông Nguyễn Quang Nhị, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định: Từ trước Tết Nguyên đán, Sở đã có văn bản hướng dẫn các địa phương về công tác quản lý lễ hội. Theo đó, công tác tổ chức lễ hội ở các địa phương cần nêu bật ý nghĩa và giá trị đặc sắc của từng lễ hội, tránh làm biến dạng lễ hội trong việc khai thác lễ hội phục vụ du lịch. Các nghi lễ phải bảo đảm trang nghiêm, trọng thể, kết hợp các hoạt động văn hóa văn nghệ, vui chơi có tính giáo dục, phù hợp với lối sống, phong tục tập quán, truyền thống tốt đẹp của địa phương và dân tộc. Cùng với đó, trong các lễ hội tổ chức tốt các hoạt động ca hát Quan họ để giữ gìn và phát huy giá  trị của dân ca Quan họ - Di sản văn hóa phi vật thể Đại diện của Nhân loại. Đối với lễ hội có các hoạt động thể thao cần đẩy mạnh việc thực hiện xã hội hóa hoạt động thể thao, chú trọng lồng ghép các môn thể thao truyền thống bảo đảm an toàn cho các cá nhân, tổ chức tham gia hoạt động này trong thời gian diễn ra lễ hội. Đối với các lễ hội có hoạt động thương mại, du lịch, BTC phải quy định, sắp xếp bảo đảm văn minh, lịch sự và vệ sinh môi trường. Sở cũng có chỉ đạo chung về việc giảm tần suất tổ chức lễ rước lớn (3, 5 năm rước lớn 1 lần hoặc rước vào các năm chẵn, lẻ tùy điều kiện của từng địa phương, cơ sở).

Theo ghi nhận của chúng tôi, mùa lễ hội năm nay diễn ra trật tự, an toàn, tiết kiệm. Các lễ hội lớn như Hội Lim, lễ hội Lăng và đền thờ Kinh Dương Vương không tổ chức rước lớn song vẫn thu hút đông đảo du khách thập phương do duy trì được nhiều hoạt động truyền thống như dâng hương, các trò chơi dân gian. Sự sôi động do trò chơi dân gian mang lại khiến cho người du xuân thực sự cảm nhận được không gian, không khí của lễ hội. Về với miền Quan họ mùa xuân này, người ta không còn phải chau mày khó chịu bởi chuyện tắc đường hay xô đẩy. Các hiện tượng làm giảm mỹ quan và tính lành mạnh của lễ hội: ăn xin, mê tín dị đoan, bày bán các văn hóa phẩm ngoài luồng… đã được hạn chế một cách đáng kể do công tác thanh kiểm tra được tổ chức thường xuyên và chặt chẽ hơn. Chỉ tính riêng trong các lễ hội đầu xuân, Thanh tra Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Đội Kiểm tra liên ngành 814 đã thu giữ và tiêu hủy tại chỗ 20 bàn trò chơi điện tử, 2 bàn úp xu có tính chất cờ bạc.

Bên cạnh những ưu điểm đó, lễ hội đầu xuân Tân Mão 2011 vẫn tồn tại hạn chế nhất định. Một số địa phương có lễ hội lớn chưa khoa học trong công tác quy hoạch không gian lễ hội, việc quản lý khu vực dich vu seo vụ trong lễ hội còn chưa thật sự chặt chẽ, văn minh dẫn đến phổ biến tình trạng đốt vàng mã, dịch vụ khấn thuê, đội lễ, đổi tiền lẻ hay tình trạng tiền giọt dầu để tràn lan, vương vãi… gây phản cảm, mất mỹ quan và giảm ý nghĩa tâm linh của lễ hội.

Để giảm bớt những hạn chế này, theo ông Nguyễn Quang Nhị, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch: BTC lễ hội ở các địa phương cần nâng cao tinh thần trách nhiệm. Bên cạnh đó cần phải quy hoạch, sắp xếp khoa học không gian lễ hội tùy điều kiện, đặc thù của địa bàn; tăng cường công tác bảo đảm an ninh trật tự để người đi hội thực sự yên tâm, đẩy mạnh công tác thanh kiểm tra và xử lý vi phạm trong lễ hội; du khách cũng cần nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường… để mỗi mùa xuân qua đi, ấn tượng về mảnh đất Bắc Ninh văn hiến, đậm đà bản sắc càng sâu đậm hơn trong lòng mỗi người về miền Quan họ.

Bài, ảnh: Thùy Vy