Lợi thế Bắc Ninh trong quy hoạch phát triển đường sắt Việt Nam

Đường sắt ra đời đánh dấu bước phát triển cao của trình độ khoa học kỹ thuật trong tiến trình phát triển kinh tế-xã hội của thế giới nói chung, từng quốc gia nói riêng. ở Việt Nam, đường sắt có lịch sử hình thành và phát triển đã trên 120 năm. Đây là một ngành vận tải đặc thù, từng có giai đoạn đóng vai trò trụ cột trong vận chuyển hành khách, hàng hóa trong nước và thông thương với thế giới.

Mạng lưới đường sắt Việt Nam hiện có tổng chiều dài hơn 2.600 km, nối liền các khu dân cư, trung tâm văn hóa, nông nghiệp và công nghiệp (trừ khu vực đồng bằng sông Cửu Long). Đường sắt Việt Nam còn nối liền với đường sắt Trung Quốc qua hai hướng: Với Vân Nam qua tỉnh Lào Cai và với Quảng Tây qua tỉnh Lạng Sơn. Đường sắt Việt Nam cũng có tiềm năng nối liền với mạng lưới đường sắt qua Cam Pu Chia, Thái Lan, Malayxia và Lào…

Đảng và Nhà nước ta xác định rõ vai trò phát triển ngành đường sắt có tác động tích cực đến nền kinh tế, đặc biệt là thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang diễn ra hiện nay.

Từ tháng 7-2002, Chính phủ đã có quyết định phê chuẩn quy hoạch tổng thể phát triển ngành giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2020. Đây là cơ sở để đầu tư xây dựng và phát triển mạng lưới giao thông đường sắt hợp lý và thống nhất trong cả nước, có quy mô phù hợp với từng lãnh thổ, hình thành những trung tâm kết nối cơ sở hạ tầng, dich vu seo vụ vận tải đường sắt, tạo điều kiện khai thác tiềm năng hiện có và phát triển năng lực của ngành giao thông vận tải đường sắt. Theo đó, ngành giao thông vận tải đường sắt Việt Nam sẽ phát triển đồng bộ và hiện đại cả về các tuyến đường, nhà ga, kho, ke, bãi hàng, thông tin, tín hiệu, cơ sở bảo trì, sản xuất phụ kiện, vật liệu phục vụ cơ sở hạ tầng và hệ thống phương tiện vận tải ngày càng cao, giá thành hợp lý, tiện nghi, an toàn, nhanh chóng và hiệu quả.

Hiện tại và tương lai (đến năm 2020) đường sắt vẫn duy trì các khổ đường 1.000mm, 1.435mm và đường lồng (gồm cả 2 khổ đường); giao thông vận tải đường sắt chiếm tỷ trọng 25% đến 30% về tấn và tấn/km; tỷ trọng vận chuyển hành khách (chủ yếu là hành khách đô thị) tuyến Bắc-Nam đạt 20% khối lượng hành khách và hành khách/km.

Chúng ta đang quyết tâm phát triển vận tải đường sắt theo hướng đa dạng với cơ cấu hợp lý, đổi mới sức kéo và sức chở, dần hiện đại, giảm chi phí, hạ giá thành, chú trọng phát triển các đoàn tàu tốc độ cao, tàu tự hành, tàu chở Contaniner… Việc áp dụng công nghệ tiên tiến và đầu tư hạ tầng nhằm tăng tốc độ chạy tàu để đến năm 2020 đạt 80km/h với tàu hàng và 120km/h với tàu khách.

Trong rất nhiều nhóm giải pháp và chính sách chủ yếu nhằm đạt mục tiêu trên thì yếu tố vốn đầu tư cơ sở hạ tầng là quyết định.

Chính phủ đã phê duyệt việc đầu tư riêng cho cơ sở hạ tầng (đến năm 2020) gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn từ 2001 là 23.530 tỷ VNĐ; giai đoạn từ 2010 đến 2020 là 74.521 tỷ VNĐ. Việc đầu tư để phát triển kinh doanh vận tải đường sắt cũng cần một số vốn lớn tương ứng (theo cả 2 giai đoạn trên), tổng số vốn này là 62.870 tỷ VNĐ. Như vậy với gần 171 ngàn tỷ đồng (giá cố định năm 1995) đầu tư thể hiện một chiến lược lớn và quyết tâm cao của chúng ta trong phát triển ngành đường sắt phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trước mắt dự báo năm 2010 nước ta có dân số 88,25 triệu người, thu nhập bình quân 1.100 USD/người/năm. Kinh tế phát triển kéo theo nhu cầu đi lại tăng, đặc biệt giữa các khu đô thị lớn và vùng trọng điểm kinh tế. Thực tế tình trạng không đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của hành khách và vận chuyển hàng hóa trong dịp Tết (âm lịch) hàng năm giữa Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội cho thấy tính cấp thiết của việc tổ chức thực hiện khẩn trương hơn các bước của đề án quy hoạch phát triển ngành giao thông vận tải đường sắt Việt Nam.

Bắc Ninh là tỉnh đặc biệt thuận lợi trong khai thác, sử dụng đường sắt quốc gia phục vụ phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Bắc Ninh nằm ở vị trí giao thương và trung chuyển của đường sắt nối Hà Nội với các tuyến phía bắc (cả trong nước và quốc tế). Trong tổng số 2.600km đường sắt cả nước (với 3 khổ đường) thì đường lồng chỉ chiếm có trên 400km. Đường sắt Hà Nội-Đồng Đăng (qua tỉnh Bắc Ninh) chính là đường lồng dài 162km. Cùng với rất nhiều lợi thế khác (như giao thông thủy, bộ đã được tỉnh khai thác tốt thời gian qua) thì đường sắt cũng là một lợi thế để Bắc Ninh phục vụ phát triển kinh tế-xã hội thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cùng cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh.

Khai thác lợi thế, tận dụng thời cơ là một trong những yếu tố quan trọng để Bắc Ninh có bước đi nhanh và ưu thế vượt trội hơn nhiều tỉnh khác trong tiến trình phát triển.

Nguyễn Thị Thanh Thủy