Mảnh đất sâu nặng nghĩa tình

Tháng 7, bước chân qua cầu Hiền Lương, cầu Thạch Hãn, đi trên Thành cổ Quảng Trị, nghiêng mình trước tượng đài liệt sĩ, triệu triệu con tim người Việt Nam thổn thức. Quảng Trị trong chiến tranh mang trên mình nỗi đau chia cắt đất nước, chứng kiến “gan vàng” của quân và dân Việt Nam chọi với vũ khí tối tân của kẻ thù. Hòa bình, thống nhất đất nước, nơi đây lại mang trên mình trọng trách coi sóc phần mộ, các nghĩa trang liệt sĩ quốc gia trên địa bàn. Về với Quảng Trị trong hành trình dâng hương “đền ơn đáp nghĩa”, tưởng nhớ công lao của bao thế hệ các Anh hùng liệt sĩ xả thân vì độc lập-tự do cho đất nước càng thấy thấm thía câu nói: “Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà phải tự hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc”.

Chúng tôi tháp tùng Đoàn cán bộ Tỉnh ủy-HĐND-UBND-ủy ban MTTQ tỉnh Bắc Ninh do đồng chí Nguyễn Công Ngọ, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh làm trưởng đoàn đến viếng nghĩa trang liệt sĩ Đường 9. Trước tượng đài liệt sĩ, một đàn lễ cầu siêu của các nhà sư được dựng từ ngày hôm trước. Thật bất ngờ khi chúng tôi gặp Đại đức Thích Thiện Hạnh, Trưởng ban Từ thiện Hội Phật giáo tỉnh Bắc Ninh làm chủ tế đại lễ cầu siêu. Từ đêm hôm trước 10.045 ngọn nến đã được thắp trên các phần mộ liệt sĩ. Trước đàn lễ, dưới bóng từ quang của Đức Phật, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã dâng hương cùng các nhà sư cầu chúc cho vong linh các liệt sĩ được thanh thản nơi vĩnh hằng.

Thỉnh 9 tiếng chuông tâm linh trên tháp chuông, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy thay mặt đoàn gửi tới anh linh các Anh hùng liệt sĩ lòng thành kính và biết ơn vô hạn.

Trong tiếng nhạc “Hồn tử sĩ”, mọi người đứng nghiêm trang hướng về tượng đài, ai cũng xúc động, bồi hồi.

Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ của tỉnh Bắc Ninh được xây dựng cũng vừa kịp hoàn thành. Đây là nhà bia đầu tiên và duy nhất hiện nay tại Nghĩa trang Đường 9. Nối sợi tâm linh qua những nén hương thơm, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy báo cáo với các liệt sĩ những thành tựu nổi bật của quê hương Bắc Ninh trên tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Dù ở trong hoàn cảnh nào, quê hương luôn trân trọng và tri ân những hy sinh, đóng góp của các Anh hùng liệt sĩ. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Bắc Ninh trong những năm qua đã làm tốt công tác đền ơn, đáp nghĩa. Các gia đình thương binh, liệt sĩ không còn hộ đói, giảm hộ nghèo, 100% có nhà ngói và nhà mái bằng kiên cố.

Kiến trúc sư Nguyễn Bá Lạc, Giám đốc Sở Xây dựng (người được giao chủ trì đồ án thiết kế nhà bia) thuyết trình với đồng chí Bí thư Tỉnh ủy rằng: Nhà bia là nơi hành lễ của người đến viếng nhưng về mặt tâm linh, các liệt sĩ như được về quê bởi luôn có hình bóng mái chùa xứ Bắc (nét đặc trưng kiến trúc vùng Kinh Bắc) bên mình.

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đề nghị lãnh đạo tỉnh Quảng Trị bố trí diện tích đất phù hợp để tỉnh Bắc Ninh được trồng một cây bồ đề trước khuôn viên nhà bia. Đại đức Thích Thiện Hạnh bảo rằng: Trồng cây bồ đề trước nhà bia liệt sĩ cũng là khát vọng của người còn sống những mong người quá cố siêu thoát, thành đạo trong cõi Phật để phù trì cho dương thế.

ở nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn chỉ có một cây bồ đề mọc ôm lấy tượng đài trung tâm. Những người Bắc Ninh hôm nay đến dâng hương tại nghĩa trang Đường 9 tin tưởng lần sau trở lại nơi này cũng sẽ thấy bóng mát bồ đề chở che cho các liệt sĩ và cả những người đang sống.

Trong khoảnh khắc ngắn ngủi ở nghĩa trang Trường Sơn, chúng tôi đặc biệt ấn tượng với giọng nói của người giới thiệu các đoàn viếng. Ông là Hồ Tất ái- Trưởng ban quản lý nghĩa trang. Ông ái bảo rằng: Những ngày này các cán bộ ở đây thường bắt đầu ngày làm việc từ 4 giờ sáng vì có hàng trăm đoàn đến viếng. 63 tỉnh, thành phố trong cả nước đều có liệt sĩ an nghỉ ở đây. Nghĩa trang Trường Sơn nằm trên 9 quả đồi có tổng diện tích 106 ha với 10.263 phần mộ. Trong tương lai, nghĩa trang sẽ được quy hoạch xây dựng thành một công viên văn hóa, làm nơi giới thiệu sơ bộ về đường mòn Hồ Chí Minh, tổ chức kết nạp Đoàn, kết nạp Đảng vừa là điểm tham quan giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Rời nghĩa trang Đường 9, nghĩa trang Trường Sơn về với Thành cổ Quảng Trị nơi mỗi tấc đất đều thấm đẫm máu xương của các liệt sĩ chúng tôi càng cảm nhận được giá trị của cuộc sống hôm nay. ở Quảng Trị, hầu như nhà nào cũng có ban thờ trước sân, trước nhà để cúng vong tuần tiết các liệt sĩ. Nghĩa cử của người Quảng Trị kết tinh trong đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

Đứng bên bờ sông Thạch Hãn hiền hòa chúng tôi không cầm được cảm xúc khi ai đó ngân nga:

Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ

Đáy sông còn đó bạn tôi nằm

Có tuổi hai mươi thành sóng nước

Vỗ yên bờ bãi mãi ngàn năm

Vút lên từ Thành cổ Quảng Trị khúc tráng ca của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam được viết bằng máu của hơn 10.000 chiến sĩ quân giải phóng đã hy sinh trong 81 ngày đêm khói lửa. Những người lính đã hóa thân vào đất đai, sông núi. Nhiều người ra đi không một tấm hình, không một dòng địa chỉ. Nhiều người chưa từng một lần được hôn lên mái tóc người con gái. Tuổi hai mươi họ nằm lại với đất này để sắc cỏ lau trắng bồng bềnh đến nao lòng trên miên man ngày tháng.

Trên nền thành cổ bị hủy diệt bởi bom đạn của kẻ thù năm xưa, hoa đã nở, cỏ đã xanh non tơ mỗi độ xuân về xóa nhòa những vết đau chiến tranh. Thị xã Quảng Trị đang vươn mình trong một sức sống mãnh liệt vươn tới ấm no, giàu mạnh. Sự hy sinh của các liệt sĩ là một minh chứng hùng hồn cho khát vọng sống, khát vọng độc lập tự do của người Việt Nam.

Ghi chép của Đào Đình Khoa