Mẹ ru cái lẽ ở đời

Ông Hậu vừa đàn vừa ngâm ngợi: “Mẹ ru cái lẽ ở đời/Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn/Bà ru mẹ, mẹ ru con/Liệu mai sau các con còn nhớ chăng…”

Ông Hậu “nghiện” bài thơ “Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa” của Nguyễn Duy thì phải. Những lần trước tâm trạng của ông thường vui, buồn lẫn lộn và nặng về hồi tưởng về mẹ, về một làng quê xưa mặn mòi, da diết! Hôm nay giọng ông run rẩy, mắt ông ngấn lệ.
Bà Hậu lẩm bẩm: Lại “ngày xưa ơi!” rồi. (Bà Hậu nói với chúng tôi như phân trần tâm trạng của ông Hậu). Hôm trước ông ấy bảo: Hình như chúng ta đang có những vết “đứt gãy” của văn hóa truyền thống? Bọn trẻ bây giờ còn mấy đứa yêu tục ngữ, ca dao. Lời ru-Những bản thánh ca đồng quê, Nguyễn Duy cảnh báo từ hơn nửa thế kỷ trước, giờ đã là hiện thực. Bà cũng không còn ru cháu, mẹ càng không biết ru con. Lũ trẻ sẽ lớn lên thế nào đây? Xưa thì “Bán anh em xa, mua láng giềng gần”. Giờ thì không thể tin nổi. Bà giết cháu, “huynh đệ như thủ túc” như chân, tay mà cũng đoạt mạng cả nhà nhau. Tôi bảo: Ở tây xả súng phát là cướp đi vài chục mạng một lúc… à mà chả ai giết cũng chui vào “công te nơ” để rồi đông cứng cả xe đấy. (Bà Hậu kể).
Nghe bà Hậu giãi bày, Hà (bạn tôi) đưa ra mấy lý giải tỉnh queo: Xưa thì cũng như nay, ở đâu có tham dục, ở đó có tranh giành, giết bóc. Thế thì mới có Phật, có Khổng Tử, có các thánh nhân giúp nhân loại tỉnh thức. Lòng tham của cá nhân hay một nhóm nhỏ sẽ giết anh em, hàng xóm, đồng nghiệp. Lòng tham của một dân tộc, sẽ giết hại cả những dân tộc khác và giết hại ngay cả chính dân tộc mình.
Nghe Hà triết lý, ông Hậu chậm rãi nói: Hay là trước khi đưa các phép tính xác suất thống kê cho bọn trẻ tiểu học học, thì trong mỗi nhà trường nên cho các cháu học hát ru. Các bà, các mẹ bớt bóng chuyền hơi, bớt nhảy nhót, thêm vào đó nên tổ chức thi hát ru. Mưa dầm ngấm lâu, tâm hồn, nhân cách của các cháu biết đâu sẽ đẹp dần lên.
Bà Hậu phì cười và đưa ra gợi ý: Sáng kiến của ông hay đấy nhưng khó khả thi. Thôi thì làm thế nào đấy để cộng đồng mạng dấy lên trào lưu đưa những việc tốt, người tốt lên mạng, chứ mạng xã hội đưa một chiều kiểu này thê lương lắm.
Lặng nghe ý kiến của bà Hậu, Hà lại hùng hồn: Kháng thể của một dân tộc trước dòng thác thời đại vẫn là Nhân-Trí-Dũng, vẫn là lòng tự hào dân tộc, vẫn là ý chí quật cường, mà cái gốc vẫn là giáo dục và văn hóa. Quốc gia có hưng thịnh hay không là trông cậy vào nền tảng văn hóa, giáo dục. Mà trong giáo dục rất cần giáo dục nhân cách làm người.
Ông Hậu nghe Hà “chém” bất giác ông thở dài: Nào có thấy chỗ nào dạy thêm lễ, nghĩa đâu mà học mới chả hành.