Mẹ tôi

Mẹ ngồi tính đốt chiều nay

Cha đi kháng chiến mất ngày đạn bom

Mẹ như cây lúa héo mòn

Trời mưa bong bóng ôm con-mặc trời

Mẹ đem nén những đầy vơi

Đứng lên theo tiếng vọng lời nước non

Mẹ đi gió núi, mưa nguồn

Tuổi xuân gửi bước gian nan mở đường

Mẹ về mái tóc pha sương

Lo toan cơm áo đời thường sớm hôm.

Lúa đồng cõng hạt mưa chan

Mẹ tôi cõng nắng chang chang trên đồng.

Không hiểu tôi có cực đoan hay không khi nghĩ rằng tất cả các nhà thơ chuyên hay không chuyên đều ít nhất có một bài thơ viết về mẹ mình.

Mỗi nhà thơ đều bằng cảm xúc, trí tuệ, tài năng của mình để khắc họa một tượng đài bất tử về mẹ, trước hết là để cho riêng mình tưởng niệm, chiêm ngưỡng. Mỗi tượng đài đều có một hình hài, một sắc thái riêng nhưng tất cả đều hội tụ về một điểm. Đó là như cha ông ta đã có câu: “Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Nước trong nguồn không bao giờ vơi cạn. Nghĩa mẹ cũng không bao giờ vơi cạn với cuộc đời và đối với những đứa con. Nó sẽ tồn tại mãi mãi, nó cứ bao bọc, chở che mãi mãi cho những đứa con từ thuở ấu thơ đến tuổi trưởng thành. Dù đời mẹ có trăm đắng ngàn cay, khổ đau, giông bão thì nghĩa mẹ vẫn là dòng sữa vô tận cho cuộc đời và cho những đứa con.

“Mẹ tôi” của Trần Văn Dương là một trong những bài thơ như thế. Trần Văn Dương đã tạc một tượng đài bất tử về mẹ trước hết cho riêng mình, cho cháu con họ mạc và sau nữa là để sẻ chia với những đứa con trong cõi người. Với tôi tuy không nhiều nhưng hình ảnh của mẹ tôi đã được Trần Văn Dương thay tôi để khắc họa.

Người mẹ của Trần Văn Dương cũng như bao nhiêu người mẹ Việt Nam khác đều đã trải qua những cuộc chiến tranh tàn khốc. Cuộc đời của mẹ là những tháng ngày cô đơn trong chia tay chờ đợi. Nỗi đợi chờ cứ khắc khoải lo âu khi chồng mình phải đối mặt với mũi tên hòn đạn. Sự sống và cái chết luôn cận kề trong gang tấc. Có những người mẹ may mắn được đón đợi người chồng trở về. Còn người mẹ của Trần Văn Dương thì không được như thế:

“Mẹ ngồi tính đốt chiều nay

Cha đi kháng chiến mất ngày đạn bom”

Người chồng, người cha đã đi mãi không về và người mẹ đã biết bao buổi chiều ngồi bấm đốt ngón tay tính ngày, tính tháng, tính năm chờ đợi của mình. Đã biết bao nhiêu buổi chiều phủ đầy thương nhớ như thế đã qua trong cuộc đời của mẹ.

Cha mất đi, ngày xưa mẹ chỉ là “nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Còn bây giờ mẹ còn phải thay cha làm hòn núi Thái Sơn để chở che dạy dỗ những đứa con thơ dại thành người.

“Mẹ như cây lúa héo mòn

Trời mưa bong bóng ôm con-mặc trời”

Mẹ phải vượt qua tất cả gian khó, nhọc nhằn đến nỗi thân mẹ héo mòn như cây lúa. Mẹ vẫn thủy chung thờ chồng nuôi con, dù có bao nhiêu quyến rũ, dù có trời mưa bong bóng phập phồng đi chăng nữa mẹ vẫn ngang nhiên “mặc trời”. Đó cũng chính là lòng thủy chung của bao nhiêu người mẹ Việt Nam khác. Họ đã trở thành những tượng đài bất tử. Những nàng vọng phu không thể hóa đá. Nếu hóa được sẽ trở thành vô cảm giá băng không còn nỗi đau. Nhưng không hóa đá được nên nỗi đau ở đây sẽ đi trọn kiếp người. Hỏi có sự chịu đựng nào hơn thế.

Nhưng người mẹ của Trần Văn Dương không hề an phận mà đã biết:

“Mẹ đem nén những đầy vơi

Đứng lên theo tiếng vọng lời nước non”

Người phụ nữ Việt Nam là vậy, người mẹ của Trần Văn Dương là vậy. Biết nén nỗi đau của riêng mình để nghe theo tiếng gọi cứu nước của Tổ quốc. Tôi cứ nghĩ người phụ nữ thờ chồng, nuôi con cũng đã là những anh hùng liệt nữ. Những người mẹ đã:

“Mẹ đi gió núi, mưa nguồn

Tuổi xuân gửi bước gian nan mở đường”

Mẹ đã xung phong vào dân công hỏa tuyến đi mở những con đường cho chiến thắng lẫy lừng. Tuổi xuân thờ chồng nuôi con lại còn gửi lại cho quê hương đất nước. Khi trở về mẹ đã:

“Mẹ về mái tóc pha sương”

Giờ mẹ lại phải bươn chải lo toan miếng cơm, manh áo cho một gia đình:

“Lo toan cơm áo đời thường sớm hôm”

Hình tượng người mẹ tảo tần, lam lũ một nắng hai sương đã được Trần Văn Dương khắc họa thành một tượng đài bất tử chỉ bằng hai câu thơ:

“Lúa đồng cõng hạt mưa chan

Mẹ tôi cõng nắng chang chang trên đồng”.

Bắc Ninh, mùa đông 2015