Nâng cao hiệu quả chương trình tiêm chủng mở rộng

Chương trình tiêm chủng mở rộng bắt đầu được triển khai tại Việt Nam từ đầu những năm 80; tính đến năm 1994, 100% số xã, phường trên toàn quốc được bao phủ chương trình tiêm chủng mở rộng.

Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Khắc Từ, Phó giám đốc TTYT dự phòng tỉnh cho biết, các vắcxin trong chương trình tiêm chủng mở rộng đã làm giảm từ hàng trăm đến hàng chục lần nguy cơ mắc các bệnh mà trước đây thường xuyên gặp phải. Bản chất của việc tiêm vắcxin là tạo cho cơ thể người được tiêm có đáp ứng miễn dich vu seo để bảo vệ, chống lại tác nhân gây bệnh khi chúng xâm nhập. Vì vậy việc sử dụng vắcxin trong tiêm chủng để bảo vệ cho con em là hết sức cần thiết. Hơn nữa, tất cả các vắcxin trong chương trình đều được nhà nước bao cấp, tài trợ hoàn toàn, các gia đình khi đưa trẻ đi tiêm chỉ cần đến cơ sở y tế đăng kí mà không hề mất chút chi phí nào.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, tiêm chủng mở rộng lại đang là đề tài nóng được toàn xã hội quan tâm bởi một số vụ phản ứng sau tiêm dẫn đến sốc phản vệ, gây hoang mang trong dư luận. Trước thực trạng đó, ngành y tế triển khai nhiều biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của chương trình trong thời gian tới. Dưới sự chỉ đạo của Sở Y tế, TTYT dự phòng tỉnh phối hợp với bệnh viện Sản Nhi tổ chức 2 lớp tập huấn sàng lọc trước tiêm chủng và xử trí tai biến nặng sau tiêm chủng trẻ em cho 330 cán bộ y tế của tất cả các trạm y tế, TTYT và bệnh viện đa khoa trong toàn tỉnh. Đây là hoạt động nhằm  nâng cao năng lực cho cán bộ y tế trực tiếp tham gia công tác tiêm chủng.

Tại lớp tập huấn, các học viên là những cán bộ trực tiếp tham gia công tác tiêm chủng được các giảng viên đến từ Bệnh viện Nhi Trung ương cung cấp kiến thức về các trường hợp chống chỉ định và tạm hoãn tiêm chủng vắcxin nhằm giúp cán bộ y tế phát hiện những trường hợp bất thường cần lưu ý để quyết định cho trẻ tiêm hay không tiêm chủng vắcxin; cũng như các bước, dụng cụ cần thực hiện khi tiến hành khám sàng lọc.

Trong tiêm chủng, phản ứng sau tiêm là một hiện tượng thường gặp. Tuy nhiên, một số trường hợp phản ứng nặng sẽ dẫn đến sốc phản vệ sau tiêm chủng. Đây là một phản ứng nặng, có thể đe dọa tính mạng với biểu hiện sưng phù, mề đay, giãn mạch và tụt huyết áp. Vì vậy, phát hiện và xử trí kịp thời sốc phản vệ có vai trò vô cùng quan trọng. Các học viên đã được cung cấp phác đồ xử trí sốc phản vệ ở trẻ em của bệnh viện Nhi trung ương, với nguyên nhân, dấu hiệu và triệu chứng, tiêu chuẩn chẩn đoán và cách thức xử trí sốc phản vệ cũng như một số biện pháp dự phòng sốc phản vệ cho trẻ sau tiêm chủng.

Ông Trần Xuân Vượng, Y sĩ Trạm y tế xã Nhân Thắng, huyện Gia Bình cũng như rất nhiều cán bộ khác tham gia lớp tập huấn thực sự vui mừng khi được một lần nữa củng cố lại kiến thức liên quan đến công tác tiêm chủng. Ông đặc biệt chú ý đến những điểm mới được cung cấp tại lớp tập huấn về việc tư vấn trước tiêm chủng, về việc sử dụng thuốc kháng sinh của trẻ khi đến tiêm hay cách cấp cứu cơ bản, hồi sức khi có tình huống sốc phản vệ thông qua những tình huống thực tế được diễn tại lớp tập huấn. Ông Vượng cho biết vì những kiến thức ấy quá cần thiết nên đến tận qua 12h trưa mà tất cả mọi người vẫn hết sức hào hứng và trao đổi sôi nổi, không ai muốn nghỉ. Ông cũng mong muốn các cấp ngành quan tâm, đầu tư thêm một số trang thiết bị cần thiết trong buổi tiêm chủng cho các cơ sở y tế như mặt nạ bóp bóng, bình oxy và 1 số thuốc thiết yếu.

Cùng với đó, TTYT dự phòng tỉnh cũng tổ chức kiểm tra, giám sát thường xuyên tại tất cả các điểm tiêm chủng, vừa để đảm bảo quy trình tiêm chủng được thực hiện an toàn, vừa để tìm hiểu khó khăn, vướng mắc mà các điểm tiêm chủng gặp phải và có hướng tháo gỡ. Qua kiểm tra thực tế tại các huyện cho thấy, về cơ bản tại Bắc Ninh tâm lí e ngại không cho con em đi tiêm là không có, các gia đình vẫn rất yên tâm vào chất lượng của tiêm chủng. Một số địa phương có tỉ lệ tiêm chưa thực sự cao là vì số lượng trẻ hoãn tiêm trong các đợt tiêm khá nhiều do cán bộ y tế làm khá chặt trong khâu khám sàng lọc. Các cán bộ của TTYT dự phòng tỉnh từ đó cũng một lần nữa củng cố lại kiến thức về khám sàng lọc và quán triệt các điểm tiêm thực hiện đúng các khâu trong tiêm chủng để đảm bảo tỉ lệ tiêm chủng đạt đúng theo yêu cầu.

Song song với việc đảm bảo tốt quy trình tiêm chủng theo đúng quy định, công tác truyền thông trước, trong và sau tiêm chủng cũng được các cấp ngành và các cơ sở y tế thực hiện liên tục. Không chỉ tuyên truyền trực tiếp trong buổi tiêm chủng thông qua cán bộ y tế mà hình thức tuyên truyền qua loa, đài phát thanh cũng phát huy được hiệu quả tích cực, nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của tiêm chủng mở rộng.

Theo thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Khắc Từ, Phó giám đốc TTYT dự phòng tỉnh, các gia đình cần phối hợp chặt chẽ với nhân viên y tế để theo dõi và chủ động phòng tránh tai biến sau tiêm cho trẻ. Khi đưa trẻ đến tiêm, các gia đình cần thông báo rõ tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh tật của trẻ để cán bộ y tế nắm được và đưa ra quyết định tiêm hoặc hoãn tiêm phù hợp. Nghe và tư vấn về loại vắcxin sẽ tiêm chủng và đặc biệt là theo dõi sau tiêm 30 phút tại cơ sở y tế, 48 tiếng khi về tại gia đình. Nếu có gì bất thường xảy ra với trẻ cần báo và đưa ngay đến cơ sở y tế để có biện pháp xử trí kịp thời.

Có thể nói, tiêm vắcxin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất để làm giảm tỉ lệ mắc bệnh và tỉ lệ tử vong do bệnh truyền nhiễm. Mặt khác, tiêm chủng còn góp phần quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực trẻ của đất nước, xóa đói giảm nghèo bền vững. Để tiếp tục phát huy hiệu quả của chương trình này, cần sự vào cuộc  tích cực hơn nữa của các cấp, ngành, địa phương và toàn cộng đồng dân cư trong việc đưa trẻ đi tiêm chủng, bảo vệ và nâng cao chất lượng cuộc sống trong tương lai.