Nâng cao nhận thức cộng đồng về hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Những năm gần đây, tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) có dấu hiệu gia tăng không chỉ gây ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, sức khỏe của người dân và uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp mà còn là nỗi lo của của toàn xã hội. Nhiều vụ vi phạm về hàng giả, hàng nhái, vi phạm SHTT được phát hiện và xử lý. Tuy nhiên phần lớn các chủ thể đều tự giải quyết tranh chấp và xử lý hành chính nên chưa thực sự phát huy hiệu quả trong việc ngăn chặn và xử lý những vi phạm này.

Lực lượng chức năng kiểm đếm hàng tạm thu có dấu hiệu vi phạm. 

Theo nhận định của Cục Quản lý thị trường (QLTT), hàng giả, vi phạm quyền SHTT không chỉ sản xuất trong nước, mà còn sản xuất ở nước ngoài, sau đó đưa vào tiêu thụ bằng nhiều đường tiểu ngạch. Mặt hàng vi phạm đa dạng về chủng loại, chất lượng, gây bức xúc và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Trước thực trạng đó, lực lượng QLTT đã phối hợp với các lực lượng chức năng kiểm tra, ngăn chặn, xử lý nghiêm nhiều vụ vi phạm.
Trong 4 tháng đầu năm nay, Cục phát hiện, phạt hành chính 24 vụ buôn bán, vận chuyển hàng giả và vi phạm quyền SHTT với tổng số tiền hơn 470 triệu đồng; tịch thu hàng hóa vi phạm trị giá hơn 510 triệu đồng...
Tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả, xâm phạm quyền SHTT vẫn tồn tại trên thị trường, mức độ tinh vi hơn và phức tạp hơn. Đặc biệt, sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động thương mại điện tử cũng kéo theo những vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT trên môi trường mạng. Nguyên nhân chính, do nhiều người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân chưa nhận thức được đầy đủ hậu quả của việc sản xuất, kinh doanh cũng như sử dụng hàng giả. Một bộ phận người dân có tâm lý thích dùng hàng hiệu, trong khi thu nhập hạn chế khiến tình trạng hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT có “đất” phát triển. Việc thực thi quyền SHTT bằng các biện pháp dân sự lại không nhiều. Hầu hết các chủ thể đều lựa chọn các biện pháp xử phạt hành chính để thực thi quyền SHTT. Bên cạnh đó, chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe khi hầu hết các vụ việc vi phạm SHTT chủ yếu vẫn còn là xử lý vi phạm hành chính.
Về cơ chế, một số văn bản quy phạm pháp luật còn chưa được thống nhất khi chế tài về xử lý vi phạm về SHTT được quy định ở nhiều văn bản khác nhau nên gây khó khăn cho các đơn vị thực thi. Ngoài ra, hoạt động phối hợp giữa các cơ quan thực thi còn lỏng lẻo và chủ yếu ở các vụ việc riêng lẻ chứ chưa có hệ thống. Về phía DN và các chủ thể SHTT còn chưa nhận thức được vai trò quan trọng của mình trong giải quyết các vụ việc vi phạm, có tâm lý e ngại sẽ làm ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm và ảnh hưởng đến thị phần của mình trên thị trường nên chưa phối hợp với các cơ quan chức năng…
Để nâng cao hiệu quả phòng, chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, vấn đề quan trọng là cần có những biện pháp thiết thực và thực sự hiệu quả để nâng cao nhận thức của cộng đồng về hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT. Các cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh cơ chế phối hợp kiểm tra, xử lý có hiệu quả các vi phạm, nhất là tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp. Công khai đường dây nóng trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết; sẵn sàng tiếp nhận tất cả các nội dung tố cáo, phản ánh vi phạm để kịp thời xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Thường xuyên đào tạo, năng cao trình độ và chất lượng cán bộ trực tiếp thực thi nhiệm vụ kiểm tra để xử lý kịp thời, chính xác các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật. Tuyên truyền, vận động người tiêu dùng tham gia mua sắm qua ứng dụng thương mại điện tử tại các Website thương mại điện tử uy tín đã thông báo hoặc đăng ký với cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền; Người tiêu dùng phải kịp thời thông tin, tố giác đến các cơ quan chức năng các trường hợp mua bán qua mạng vi phạm các quy định của pháp luật để kịp thời ngăn chặn, xử lý những hành vi vi phạm. Kiến nghị cấp có thẩm quyền sớm hoàn thiện các quy định về thực thi quyền Sở hữu Trí tuệ.
Về phía các doanh nghiệp, không được buông lỏng trong quản lý, giám sát tiêu thụ hàng hoá của mình, không nên coi việc chống hàng giả là của các cơ quan thực thi pháp luật. Khi bị xâm phạm quyền SHTT, chủ sở hữu cần chủ động khiếu nại đến các cơ quan thực thi để tiến hành kiểm tra, xử lý theo quy định. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải xác định quyền sở hữu đối với nhãn hiệu nói riêng và quyền sở hữu trí tuệ nói chung. Tích cực nghiên cứu, áp dụng các tiến bộ của khoa học, công nghệ vào việc chống hàng giả, xâm phạm quyền SHTT (như sử dụng tem chống giả công nghệ cao, sử dụng mã hàng hóa để truy xuất nguồn gốc trên các thiết bị thông minh); phát triển sản xuất, cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm; có kênh phân phối và chính sách chăm sóc sau bán hàng hiệu quả, hướng dẫn, hỗ trợ người tiêu dùng phân biệt được hàng thật với hàng giả; khen thưởng kịp thời cho những người phát hiện, tố cáo các hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, nhái và bảo vệ người tiêu dùng sau khi mua hàng…