Nghệ sỹ Chèo Kim Tuyến, người có duyên với Huy chương Vàng

“Chèo là lẽ sống”, đó là chia sẻ của nghệ sĩ Trần Thị Tuyến, sinh năm 1967, nghệ danh Kim Tuyến, Chi Hội Phó Chi hội Sân Khấu (Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh). Với tình yêu và niềm đam mê nghệ thuật chèo. Chị không chỉ thuộc nhiều làn điệu chèo mà còn nhiệt tình truyền dạy cho những người yêu thích bộ môn nghệ thuật truyền thống này.

Nghệ sĩ Kim Tuyến tại liên hoan đàn hát dân ca lần thứ IV năm 2019 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức.

Sinh ra tại thôn Ngọc Khám, xã Gia Đông, Thuận Thành, Kim Tuyến may mắn có cha là người yêu nghệ thuật, ông là Trần Đình Kha, trùm gánh hát chèo và là người gây dựng làng chèo thôn Ngọc Khám. Ngấm chèo từ nhỏ, 9 tuổi Kim Tuyến được theo bố đi đến các buổi diễn, chủ yếu đứng ở cánh gà xem, lần đó có thành viên trong đoàn ốm, Kim Tuyến được mời đóng thế vai Nghi Xuân trong vở chèo “Phạm Công Cúc Hoa”. Bất ngờ không chỉ với các thành viên trong đoàn mà Kim Tuyến còn lấy được nước mắt của khán giả khi diễn rất đạt, mặc dù chưa được tập luyện, uốn nắn. Từ đó, Kim Tuyến được theo bố tập luyện hát chèo và biểu diễn cùng với đoàn. Năm 16 tuổi, chị tham gia diễn các vai chính như: Thị Kính trong vở “Quan Âm Thị Kính”; vai Châu Long trong vở “Lưu Bình Dương Lễ”; vai Duyên trong vở “Tình Đời”; Hoa trong vở “Nước mắt người nghèo”…
Nghệ sĩ Kim Tuyến chia sẻ: Vào những năm 80 của thế kỷ XX, nghệ thuật chèo được công chúng yêu thích, đón nhận nhiều, tôi cùng với gánh chèo Ngọc Khám đi biểu diễn khắp các nơi như: Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Giang, Hà Nội… Tiếng hát chèo đã ngấm vào máu thịt tôi, ngày con còn nhỏ vừa bế con vừa tập chèo rồi mang con đi theo biểu diễn.
Các anh, em văn nghệ sĩ Bắc Ninh vẫn dành cho Kim Tuyến biệt danh “Người có duyên với Huy chương Vàng”. Với tình yêu và niềm đam mê chèo Kim Tuyến vinh dự đạt được nhiều Huy chương Vàng trong các kỳ liên hoan, hội thi, hội diễn tỉnh và toàn quốc. Năm 2002, tại hội thi Tiếng hát làng chèo toàn quốc với vai Tươi trong vở “Hoa gạo đỏ”, chị xuất sắc giành Huy chương Vàng; Huy Chương Vàng năm 2013 tại Hội diễn sân khấu không chuyên toàn quốc với vai Trà My trong vở “Ngược sóng Trường Sa”; Huy chương Vàng tại liên hoan Tiếng hát các làng chèo tỉnh Bắc Ninh năm 2011, với vai diễn Thảo trong vở “Sóng thần”… Năm 1998, chị vinh dự được nhận Huy chương vì sự nghiệp văn hóa quần chúng của Bộ Văn hóa-Thông tin.
Công tác tại Trung tâm Y tế huyện Thuận Thành, bằng lời ca, tiếng hát chèo của mình, Kim Tuyến tham gia nhiều hội thi, hội diễn ngành Y, góp phần nâng cao đời sống tinh thần y, bác sĩ. Hiện Kim Tuyến là Chủ nhiệm CLB Chèo Ngọc Khám. Với trách nhiệm gìn giữ nghệ thuật truyền thống, chị cùng với các thành viên luôn đoàn kết, nỗ lực, xây dựng, duy trì và phát triển CLB. Vào tối Thứ bảy, Chủ nhật hàng tuần, 24 thành viên CLB Chèo Ngọc Khám lại quy tụ tại nhà văn hóa thôn để tập luyện những làn điệu chèo cổ, chèo mới ca ngợi quê hương, đất nước đổi mới. Được sự tín nhiệm của các thành viên lại có chất giọng mượt mà, truyền cảm, tâm hồn yêu ca hát, chị đã dìu dắt nhiều thành viên trẻ vào vai diễn thành công.
Không chỉ hát chèo, Kim Tuyến còn sáng tác làn điệu chèo về quê hương Ngọc Khám và dàn dựng, biên đạo múa… Với tình yêu và niềm đam mê chèo, chị luôn trăn trở làm sao để nghệ thuật chèo được gìn giữ, phát huy trong cuộc sống đương đại. Kim Tuyến đã đề xuất với địa phương mở lớp truyền dạy chèo cho thế hệ trẻ tại quê hương. Lớp truyền dạy chèo do CLB tổ chức dịp hè thu hút hàng chục thế hệ măng non tham gia, tiêu biểu có em Nguyễn Văn Khôi, 8 tuổi và Nguyễn Xuân Phương Anh, 7 tuổi đã biết hát nhiều làn điệu chèo. Cùng với đó, CLB thường xuyên biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị địa phương và các dịp lễ hội làng để lan tỏa nghệ thuật chèo.
Hơn 40 năm say cháy trên chiếu chèo, ngay cả khi nghệ thuật chèo không còn thịnh trên sân khấu, Kim Tuyến vẫn sát cánh cùng “vận mệnh” của nghệ thuật chèo. Trăn trở, hiểu được cái “khó” của chèo trong đời sống nghệ thuật hôm nay, nghệ sĩ Kim Tuyến mong muốn truyền lại cho thế hệ sau ngọn lửa tình yêu nghệ thuật truyền thống và chèo được sự quan tâm hơn nữa của các cấp, ngành và địa phương.