NGƯỜI CẦN MẪN BÊN CÁNH ĐỒNG THƠ

(Đọc Thơ chọn Nguyễn Thanh Kim - NXB Hội Nhà văn)

Nguyễn Thanh Kim là nhà thơ sinh ra lớn lên ở vùng Kinh Bắc. Anh cần mẫn làm thơ và đăng báo. Cả đời anh đắm đuối vì thơ. Tập “Thơ chọn Nguyễn Thanh Kim” in mới nhất dày trên 300 trang là một minh chứng. Anh tự cho mình là nhà thơ “lận đận kiếm tìm”. Trong sự kiếm tìm vô tận của nhà thơ anh đôi lúc tìm thấy ngọc, thấy kim cương. Nghề làm thơ cũng như nghề nuôi tằm:
Nghề tằm bận rộn quanh năm
Kể chi mưa nóng nhọc nhằn đâu anh
Như tằm quây kén nhỏ xinh
Một đời nên nghĩa nên tình tằm ơi
(Nghe trong câu hát tằm tơ)
Thơ Nguyễn Thanh Kim bình dị, anh viết về quê Quan họ, viết về chiều Nham Biền, về đình Thổ Hà, đình Liễu Hạnh. Thơ anh viết nhiều địa danh, với một tình yêu giản dị mà sâu xa:
Huế đẹp đắm say
Vòm cây ảo mờ sương khói
Chuông chùa hoàng hôn ngân vọng
Bóng sẫm thành quách, lăng bia
Sông Hương nước trôi lững lờ
Như níu lại
Giọng hò mái đẩy mang mang
(Những mảnh sứ ghép kia)
Nguyễn Thanh Kim tên thật là Nguyễn Kim Thành là cái thành bằng vàng, vậy mà anh không thoát được cái gian khó của người nghệ sỹ:
Sáu mươi tuổi một đời người
Một tôi lận đận một tôi kiếm tìm.
... cõi trần ơi hỡi cõi trần
Lữ hành cát bụi phù vân dặm chiều
(Dặm chiều)
Nguyễn Thanh Kim viết về các địa danh anh đã đi qua, viết về chân dung bạn bè và những miền quê anh tới giọng buồn buồn mang khí chất của nhà thơ. Quen anh nhiều năm, tôi thấy anh say đắm vì thơ. Dăm ba năm anh có một tập thơ ra đời. Thơ anh lặng lẽ. Đọc thơ anh vào những khoảng xanh im lặng ta mới thấm thía được niềm vui, sự trăn trở về thơ về đời của anh.
Từ bài thơ đầu tiên đến nay, anh đã có trên 50 năm làm thơ. Nửa thế kỷ đi tìm thơ hay đích thực. Anh đã gặp nó cháy sáng ở phía chân trời. Sinh thời khi nhà thơ Xuân Diệu còn tại thế, ông luôn kêu gọi các nhà thơ “viết chân chân thật thật” như cuộc sống. Thơ Nguyễn Thanh Kim tả chân nhưng lại làm ta suy ngẫm. Lời nhắc của bác thợ già anh nhắc chúng ta một chân lý sống:
Những mảnh vỡ tái sinh vẹn toàn
 Trong lửa hoàn nguyên sáng chói
Và giọng bác thợ già cất lên vời vợi
Chẳng có gì qua mất đâu anh!
(Lời của bác thợ già)
Vâng không có gì được sinh thành mà tự mất đi. Trong bài “Tin” anh viết thế này:
Nhiều lúc ta ngóng trông tìm một lời an ủi
Đôi khi ta tự hỏi lòng tốt có thật không
Cái thiện thì bấy bớt
Ác kia đang hoành hành
Sao tình yêu ngoảnh mặt
Hạnh phúc thì mong manh?
Anh nghi ngờ vậy để rồi tin vào kẻ gieo trồng và tin ban mai thật lòng. Tôi nghĩ anh đã đúng. Nếu không có lòng tin vào ngày mai, đã chắc gì chúng ta sống nổi giữa bão giông, bom đạn, hận thù. Nguyễn Thanh Kim ra mắt tập thơ “Sông xuân đất bãi” đến nay anh đã xuất bản 18 tập thơ. Một con số đáng nể. Anh còn viết bút ký, tiểu luận bình thơ, khoảng 5 tập nữa. Sức làm việc của anh thật đáng nể.
Anh viết chân dung các nhà văn lớn như Nguyên Hồng, Nguyễn Xuân Khánh. Bạn bè anh, Nghiêm Đa Văn, Nguyễn Trọng Tạo, Đàm Chu Văn... mỗi người một nét ý nhị như Quan họ quê anh, đậm tình Kinh Bắc.
Với các nhà thơ, nhà văn Hoàng Cầm, Anh Vũ, Đỗ Chu, Kim Lân, Nguyễn Địch Dũng, Trần Ninh Hồ... phong vị của một vùng thơ nhập vào hồn thơ anh làm nên một chất thơ Nguyễn Thanh Kim không lẫn vào đâu được.