Người gìn giữ, truyền dạy nghệ thuật chèo truyền thống

Gần 30 năm qua, bằng niềm đam mê nghệ thuật chèo truyền thống, bà Đặng Ngọc Doãn, sinh năm 1960, thôn Nga Hoàng, xã Yên Giả (Quế Võ) không ngừng truyền dạy, lan tỏa giá trị đặc sắc của môn nghệ thuật truyền thống đến với các thế hệ và công chúng yêu chèo. Nhiều người thương mến gọi bà là cô giáo với niềm tin yêu và kính trọng.

Tôi có cơ duyên được biết nghệ sĩ chèo không chuyên Đặng Ngọc Doãn đã vài năm nay. Ở bà luôn toát lên sự chân thành, cởi mở, luôn với tâm thái cho đi. Có lẽ những nhân vật trong các vở chèo cổ đã cho bà hiểu hơn sự đời để luôn dặn mình sống có đạo đức, trước, sau. Gặp bà tại nhà riêng, khi đang dạy hát chèo trực tiếp qua video trên zalo cho học trò tại Hà Nội, nghệ sỹ cho hay: Sau thời gian dài do dịch COVID-19, tôi không đi truyền dạy trực tiếp cho các học trò, mà dạy online. Nhờ không gian mạng, tôi có nhiều thời gian hơn. Tôi luôn mong muốn mình có thể trao truyền được hết những tinh hoa quý báu của chèo đến với mọi người.
Gần 30 năm, bà Ngọc Doãn đã trao truyền cho hàng trăm người có tình yêu với chèo ở CLB các địa phương trong và ngoài tỉnh. Thời kỳ còn khó khăn, hết thời gian trên lớp với vai trò là cô giáo mầm non, bà thường đạp xe đến các địa điểm dạy chèo vào chiều tối và ngủ lại tới sáng hôm sau, dậy sớm đạp xe về nhà. Với tình yêu và trách nhiệm gìn giữ, lan tỏa nghệ thuật chèo, bà chưa bao giờ đòi hỏi về kinh phí hỗ trợ hay thù lao. Nhớ lại những kỷ niệm đẹp trong đời làm cô giáo dạy hát chèo, bà Doãn cho biết: Những năm 1990-1995, cuộc sống người dân còn nhiều khó khăn, sau mỗi khóa học, học trò thường mang biếu tôi nào gạo, lạc, đỗ, nhà có thực phẩm gì là tặng cô giáo cái đó, tình cảm lắm…
Sinh ra trong gia đình có truyền thống 4 đời theo nghiệp hát chèo, bố đẻ là cụ Đặng Thanh Giáo trùm chèo nổi tiếng khắp vùng, 7 tuổi, Ngọc Doãn thích hát và được theo gánh hát gia đình biểu diễn khắp nơi. Từ niềm yêu thích và say mê với chèo, được cha truyền dạy và định hướng theo con đường nghệ thuật từ sớm. Từ năm 1976-1978, Ngọc Doãn thi đỗ và học tại Trường Văn hóa Nghệ thuật Hà Bắc, ra trường được tuyển chọn ngay vào Đoàn Chèo Hà Bắc. Song do hoàn cảnh gia đình, hoạt động chuyên nghiệp được 11 năm, chị xin rút khỏi đoàn và sang lao động bên Liên Xô (cũ).

Bà Đặng Ngọc Doãn (bên phải) trong một buổi truyền dạy nghệ thuật chèo truyền thống tại nhà. (Ảnh tư liệu).

Với tình yêu và niềm đam mê nghệ thuật chèo cháy bỏng, tại đây chị thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, diễn chèo phục vụ đồng hương. Năm 1993 về nước, Ngọc Doãn tiếp tục với đam mê và dành nhiều thời gian đi truyền dạy hát chèo cho các địa phương và CLB trong và ngoài tỉnh. Nhiều thế hệ học trò được Ngọc Doãn truyền dạy có những thành tích đáng kể trong hoạt động nghệ thuật quần chúng và dành nhiều Huy chương Vàng, Bạc như: Nguyễn Tâm Loát (xã Việt Hùng); Nguyễn Thị Quế, Nguyễn Thị Thành, Đỗ Thanh Tú (xã Yên Giả)…
Bà Nguyễn Thị Tâm, phường Trương Định, Quận Hai Bà Trưng (thành phố Hà Nội) chia sẻ: Tôi có duyên được gặp bà Doãn năm 2019 trong lớp học hát chèo ở chùa Đống Lim, Gia Lâm (Hà Nội). Trực tiếp xem bà Doãn vào vai hề chèo thấy diễn rất có nghề, nên tôi kết nối nhờ bà truyền dạy. Tôi cũng nhờ bà Doãn truyền dạy cho CLB Nghệ thuật Dân gian Tâm Thành thuộc Trung tâm phát triển âm nhạc Việt Nam (Hội Nghệ sĩ Việt Nam).
Cùng với việc truyền dạy, nghệ sỹ chèo không chuyên Đặng Ngọc Doãn đứng ra thành lập 2 CLB chèo thôn Nga Hoàng với gần 20 thành viên là CLB Chèo Người cao tuổi và CLB Chèo Phụ nữ đều do bà làm chủ nhiệm. 2 CLB này là nòng cốt phong trào văn hóa, văn nghệ của xã Yên Giả. Vào các dịp lễ, kỷ niệm, các thành viên của 2 CLB đều được mời tham gia biểu diễn phục vụ đời sống văn hóa tinh thần của người dân nơi đây, được đi biểu diễn khắp các vùng trong, ngoài huyện và tỉnh bạn như: Bắc Giang, Hà Nội, Hải Dương…
Dành trọn đam mê cho nghệ thuật chèo, nghệ sỹ Ngọc Doãn ghi dấu ấn tại nhiều liên hoan, hội diễn sân khấu không chuyên của tỉnh. Bà từng giành giải cao ở các hội thi, hội diễn vai anh Nô trong vở “Quan Âm Thị Kính”, vai Phù Thủy vở “Súy Vân”, vai Mẹ trong vở chèo “Tấm lòng son”, “Bông sen đỏ” và nhiều vai diễn chính trong các vở chèo cổ. Bà thành công hơn cả t khi vào các vai hề Chèo. Theo bà, là một diễn viên Chèo yếu tố quan trọng nhất để khán giả nhớ tới mình là phải có năng khiếu bẩm sinh cộng với niềm đam mê và lòng nhiệt huyết.
Với nghệ sĩ Ngọc Doãn, chèo như hơi thở, mạch máu chảy trong cơ thể, để rồi hơn 40 năm sống vui, buồn với chèo, gần 30 năm truyền dạy, bà đã góp phần lan tỏa tình yêu nghệ thuật chèo đến với các vùng quê khác nhau. Những đóng góp của bà được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh ghi nhận và hết sức trân trọng. Ở tuổi không còn trẻ, bà luôn khát khao có sức khỏe dồi dào để tiếp tục cống hiến, truyền dạy gìn giữ nghệ thuật chèo truyền thống quý báu của cha, ông.