Người thổi hồn vào cây

Gần 50 năm đam mê với việc cắt, tỉa, tạo dáng, thế cho cây, nghệ nhân Nguyễn Văn Vị, sinh năm 1951, khu Viêm Xá, phường Hòa Long (thành phố Bắc Ninh) đã tạo nên nhiều tác phẩm ấn tượng được giới chơi cây cảnh đánh giá cao và có giá trị kinh tế. Chơi cây cảnh không chỉ nâng cao được đời sống kinh tế gia đình mà còn giúp tinh thần thoải mái, vui vẻ khi hòa mình vào thiên nhiên.

Chúng tôi có dịp ghé thăm vườn cây cảnh nghệ thuật của nghệ nhân Trần Văn Vị và được ông kể về cơ duyên đến với nghề cây cảnh của mình. Năm 1976, xuất ngũ, khi về quê vợ ở Văn Giang (Hưng Yên)-nơi có nghề chơi cây cảnh, ông Vị bị hút hồn bởi những dáng cây cảnh độc đáo. Ông bắt đầu mua những cây cảnh đầu tiên về chăm sóc, cắt tỉa theo ý tưởng của mình. Vườn cây gia đình ông ban đầu chỉ có khoảng 50 cây từ mua và sưu tầm, đến nay luôn dao động vài trăm cây.
Ông Vị chia sẻ: Thời gian đầu không có tiền mua cây, có lúc tôi bán cả thóc để mua. Cây cảnh đem đến cho tôi niềm vui và sự say mê sáng tạo, có lúc đang ngủ nghĩ ra ý tưởng tạo dáng cho cây lại dậy cắt, tỉa đến 2-3 giờ sáng mới đi ngủ lại. Nhiều cây cảnh do tôi tạo thế lạ, đẹp được anh, em, bạn bè khắp nơi đến xem.
Để tạo thế, dáng cho cây, ông Vị tìm hiểu kiến thức về phong thủy để mỗi cây cảnh được đặt trong các gia đình đều đem lại may mắn, tài lộc cho gia chủ. Ban đầu ông sưu tầm và mua những cây cảnh chưa có dáng, thế đẹp, về nhà tự cắt, tỉa theo sự sáng tạo của mình. Chính vì vậy, số cây cảnh ông Vị tạo dáng được người yêu cây cảnh thích thú và lựa chọn mua với giá cao. Cây cảnh được bán ra ngày càng nhiều, tình yêu cây ngày càng lớn, hễ gặp người cùng đam mê thì bàn luận thâu đêm suốt sáng.

Chăm sóc, cắt tỉa, tạo dáng cho cây là niềm vui mỗi ngày của Nghệ nhân Nguyễn Văn Vị.

Ông Vị sưu tầm và chơi đủ các loại cây: Sanh, si, đa, tùng la hán, tùng cối… Trong đó có một số cây có giá trị vài trăm triệu đồng trên thị trường. Những năm gần đây, vườn cây cảnh của ông Vị có thêm nhiều loài hoa lan. Ngắm vườn cây cảnh của gia đình ông Vị, với những cây si, sanh được uốn, tạo dáng nghệ thuật, chúng tôi cảm phục tinh thần và sự khéo léo, tài hoa của ông. Để có được một cây tạo dáng hoàn chỉnh phải mất vài ba năm, thậm chí hàng chục năm chăm sóc, cắt tỉa.
Ông Vị cho biết thêm: Tạo dáng cho cây ở tư thế nào để khi hình thành phù hợp phong thủy cũng như thẩm mỹ cần phải tính toán chính xác độ cao từng xăng-ti-mét. Mỗi sản phẩm làm ra sẽ là dấu ấn nên khi làm phải tập trung, phát huy hết khả năng để tạo ra sản phẩm hoàn mỹ nhất... Để tạo thế, dáng cho cây đòi hỏi người chơi phải có sự tinh tế và kiến thức nhất định. Từ những thế, dáng cơ bản và quan sát các yếu tố về rễ, thân, cành, lá... người chơi phải tư duy để biến nó thành một tác phẩm nghệ thuật thực sự.
Mỗi cây cảnh trong vườn nhà ông Vị đều có dáng, thế khác nhau, mang theo thông điệp, gửi gắm mong muốn của nghệ nhân hướng con người đến cuộc sống tốt đẹp, sống thiện lương, tình nghĩa. Mỗi cây cảnh, ông Vị đều dốc hết tâm sức, thổi hồn vào cây để tạo tác nên tác phẩm đẹp. Thời kỳ hoàng kim nhất của nghề cây cảnh, năm 2010, ông Vị tiêu thụ hàng trăm cây cảnh và thu về hơn 1 tỷ đồng/1 năm. Với sự tín nhiệm của các hội viên, từ năm 1998, ông Vị tham gia vào Hội Sinh vật cảnh thành phố Bắc Ninh, làm Phó Chủ tịch rồi Chủ tịch Hội, ông đóng góp nhiều công sức, trí tuệ cho sự phát triển của nghề chơi sinh vật cảnh. Ông Vị không nề hà truyền lại những kiến thức, kinh nghiệm cho các hội viên trong Hội, nhất là những người trẻ.
Năm 2017, ông Vị được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận danh hiệu thợ giỏi sinh vật cảnh; năm 2018, Hội Sinh vật cảnh Việt Nam tặng danh hiệu Nghệ nhân sinh vật cảnh. Với những đóng góp và sáng tạo cho nghề chơi sinh vật cảnh, tại các triển lãm quốc gia, triển lãm sinh vật cảnh trong và ngoài tỉnh, ông Vị giành nhiều Huy chương Vàng, Bạc.
Niềm đam mê cây cảnh đã giúp ông Vị được thả hồn theo những cảm xúc phong cảnh thiên nhiên để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật để đời, quan trọng hơn nó đã mang lại cho cuộc sống của ông giá trị tinh thần vô giá và những người bạn yêu cây cảnh khắp các tỉnh, thành phố.