Người “thuyền trưởng” Quan họ

Nói đến anh hai Lê Văn Trọng, sinh năm 1955, khu 5, phường Thị Cầu (thành phố Bắc Ninh) hẳn nhiều liền anh, liền chị trong giới chơi Quan họ biết và kính trọng. Gần 30 năm chơi Quan họ nhưng anh hai Trọng có tới 25 năm trong Ban Chủ nhiệm CLB Quan họ phường Thị Cầu. Luôn tâm huyết vì hoạt động của CLB cũng như trách nhiệm gìn giữ di sản văn hóa Quan họ, ông được các thành viên và Quan họ bạn yêu quý.

Vợ chồng liền anh Lê Văn Trọng, liền chị Nguyễn Thị Nga thường xuyên rèn luyện câu ca Quan họ tại nhà.

Năm 1994, liền anh Lê Văn Trọng bắt đầu tìm hiểu và học hát Quan họ. Vợ ông là bà Nguyễn Thị Nga, một liền chị làng Quan họ gốc Thị Cầu cũng rất yêu say Quan họ. Từ những lần đạp xe đèo vợ đi hát giao lưu Quan họ ở khắp các làng Quan họ gốc như: Châm Khê, Đào Xá, Viêm Xá (thành phố Bắc Ninh); Lũng Giang (thị trấn Lim, Tiên Du)… Quan họ ngấm trong ông lúc nào không hay. Như một lẽ tự nhiên, ban đầu chỉ là khách ngồi nghe ca Quan họ rồi ông Trọng học hát rất nhanh. Cặp đôi Trọng Nga thành cặp hát nổi tiếng, ở đâu mời giao lưu là vợ chồng ông có mặt. Nghệ sĩ Ưu tú Xuân Mùi nhận xét: Hiếm có cặp vợ chồng nào yêu Quan họ đến thế. Tôi còn nhớ khoảng năm 1994, 1995, trên chiếc xe đạp cà tàng, hai vợ chồng liền anh, liền chị Trọng Nga đi đến khắp các làng Quan họ gốc trong tỉnh giao lưu. Có những ngày trời mưa, gió, anh, chị vẫn không ngại đến canh hát giao lưu học hỏi. Nói về vai trò Chủ nhiệm CLB Quan họ Thị Cầu thì anh Trọng là người nhiệt tình, hết mình vì phong trào của CLB, vất vả dìu dắt CLB ngày càng phát triển. Những canh hát Quan họ đêm rằm hay các buổi sinh hoạt tổ chức tại nhà chứa Quan họ Thị Cầu, ông Trọng bao giờ cũng là người ra sớm nhất để sắp xếp mọi việc và cũng là người về muộn nhất để thu dọn âm thanh, loa đài…
Năm 1995, CLB Quan họ Thị Cầu được thành lập tiền thân là đội văn nghệ, cả hai vợ chồng liền anh, liền chị Trọng Nga đều là thành viên, khi đó CLB chỉ có 10 người, sinh hoạt chưa được bài bản, sôi nổi. Năm 1997, ông Trọng được các thành viên tín nhiệm bầu làm Phó Chủ nhiệm CLB, rồi từ năm 2010 đến nay là Chủ nhiệm CLB. Với trách nhiệm, ông Trọng luôn trăn trở làm thế nào để CLB ngày càng phát triển, thu hút được đông đảo thành viên tham gia sinh hoạt. Ngay khi làm chủ nhiệm CLB, ông Trọng đã xây dựng nội quy, quy chế sinh hoạt và trách nhiệm của Ban chủ nhiệm cũng như từng thành viên trong CLB. Hàng quý, hàng năm, ông xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho các cặp đôi đi thi hát Quan họ đối đáp đầu xuân. CLB thành lập Ban truyền dạy, phân công người dạy cho từng lứa tuổi và đối tượng phù hợp. Từ hơn 10 thành viên, đến nay CLB thu hút gần 70 người, số thành viên có vốn Quan họ từ 70 đến 150 bài chiếm 60%, trong đó 5 cặp được CLB chọn rèn luyện đi thi. Năm 2018, cặp đôi Nguyễn Thị Hoa, Nguyễn Thị Thanh của CLB đạt giải Nhất nội dung thi hát đối đáp 150 bài Quan họ. Để đẩy mạnh phong trào, ông Trọng thống nhất các thành viên sinh hoạt đều đặn vào ngày 10 và 30 dương lịch tại nhà chứa, hàng tháng, quý mở canh hát đêm rằm. Việc sinh hoạt đều đặn và mở canh hát mời Quan họ bạn đến giao lưu giúp cho thành viên CLB ngày càng có thêm kinh nghiệm trong kỹ năng hát và học hỏi văn hóa ứng xử trong lối chơi Quan họ của mỗi làng.
Chia sẻ niềm đam mê Quan họ, ông Trọng bộc bạch: Quan họ càng hát càng ngấm càng say, những câu ca Quan họ mang ý nghĩa răn dạy, hướng con người tới vẻ đẹp chân, thiện, mỹ. Mỗi lần vợ chồng tôi đi giao lưu canh hát Quan họ là quên hết vất vả, mệt mỏi của cuộc sống. Biết vợ chồng tôi đam mê Quan họ, các con trong gia đình rất ủng hộ, lâu lâu không thấy tôi mở canh hát tại nhà là các con lại nhắc. Hơn 2 năm qua do tình hình dịch COVID-19, vợ chồng tôi không được đi giao lưu với Quan họ bạn nên mỗi lần nhớ là ngồi hát với nhau.
Để các thành viên nâng cao kỹ năng hát và rèn luyện câu Quan họ hiệu quả, ông Trọng chia thành 2 lớp đào tạo: Quan họ lề lối dành cho các liền anh, liền chị có vốn câu ca vài chục bài; lớp sơ cấp dành cho các thành viên mới tham gia học hát Quan họ, học từ bài dễ đến bài khó. Vào các buổi sinh hoạt chung, CLB đều thực hiện trình tự hát theo lề lối truyền thống để gìn giữ vốn cổ ông, cha truyền lại.
Gần 30 năm chơi Quan họ, vợ chồng ông bà Trọng Nga học hỏi được những lề lối khắt khe của các làng Quan họ gốc để trau dồi vốn liếng bản thân. Bởi theo ông Trọng, Quan họ không chỉ có câu ca mà còn ở văn hóa ứng xử, giao tiếp, cách chơi để bạn hát ở các làng nhớ tới và trân trọng. Những việc làm của anh hai Lê Văn Trọng góp phần phát huy giá trị di sản văn hóa Quan họ quê hương trong cuộc sống đương đại.