Người về gửi lại” - Bức tranh đẹp bằng thơ

“Người về gửi lại” là tập thơ của cố nhà văn Nguyễn Phan Hách do Nhà xuất bản Hội Nhà văn phát hành năm 2021, đây là tập thơ thứ sáu và tập sách thứ 22 trong cuộc đời sáng tác của ông.

Tập thơ được bố cục làm ba phần: Lục bát, thơ ngắn không đề và phụ lục. Cầm trên tay tập thơ xinh xắn tôi không khỏi bồi hồi nhớ về những lần ít ỏi được diện kiến nhà thơ tại những buổi gặp mặt cộng tác viên của báo Bắc Ninh. Hình ảnh nhà thơ miền quê Kinh Bắc ngoài đời bình dị với những câu vui đùa nhẹ nhàng tinh tế thấp thoáng trong mỗi bài thơ của ông. Phong cảnh làng quê bình dị với con đò, bờ đê, mái đình, vườn cây với đám dây tơ hồng, con bướm trắng đập cánh rập rờn, con chuồn chuồn cánh mỏng mong manh… trở đi trở lại trong thơ êm đềm dịu dàng nỗi niềm quê hương không dứt. 47 bài thơ có đặt đề bài, một số bài thơ ngắn không đề, có nhiều bài ghi rõ ngày tháng năm sáng tác, nhưng cũng có một số bài không ghi thời gian sáng tác, có thể là do ngẫu hứng, nhà thơ viết rồi bỏ quên, để đến bây giờ các con, gia đình và bạn hữu tập hợp lại trong nỗi nhớ “Người về gửi lại”.
Mỗi bài thơ trong “Người về gửi lại” như một bức tranh hoàn mỹ bộc lộ tư tưởng, tình cảm của nhà thơ với cuộc sống, với con người:

Mẹ ơi gió bấc chiều đông
Ốc lùi cua nướng bếp hồng than tre
Chợ xa vàng bóng mẹ về
Bánh đa quà mẹ tròn xoe trăng rằm
                                                    (Mẹ ơi)

Trong ký ức mỗi người, hình bóng mẹ luôn hiện lên thân thương, trìu mến. Với những người lớn lên từ thôn quê những năm xa xưa của thế kỷ hai mươi, hình bóng mẹ lại càng thân thương bình dị với mái tranh tường đất rạ rơm, tiếng gà gáy trưa, những con đường lầy lội mưa dầm tháng Bảy mà mẹ phải toẽ ngón chân bám đất trong mỗi bước đi…
Bắt đầu từ nỗi nhớ Mẹ ơi, tập thơ mở ra cho bạn đọc phong cảnh làng quê hữu tình qua từng bức tranh: Tháng ba, Tơ hồng, Ngõ quê, Trống quân hát hội, Ca dao tình quê, Quê xưa, Hồn quê, Hoa cỏ may, Vườn thu… Những câu thơ nhẹ nhàng, lấp lánh sắc màu gợi lên những khung cảnh êm đềm, đẹp đẽ:

Tơ hồng bên rặng cúc tần
Quấn qua quấn quít ngang xuân trước nhà
(Tơ hồng)

Bướm vàng cứ dập dờn bay
Mỏng manh cánh chở tháng ngày tuổi thơ…
… Vẫn bay đến tận bây giờ
Tìm về cảnh cũ lối bờ tre xanh
(Nhớ gì…)

Bướm vàng bay giữa vườn chanh
Chua chua chát chát quả xanh quả vàng
(Buồn trông)

Mái rêu ngói cổ đình làng
Vân vân lớp lớp những hàng ca dao
(Không đề)

Từng bài thơ như từng bức tranh, bản nhạc… theo mạch suy tư của nhà thơ tràn ra mặt giấy. Có những bài rất dài, dài đến 50 hoặc hơn 60 câu, nhưng cũng có bài chỉ hai câu mà vẫn đủ đầy hàm súc chiêm nghiệm cuộc đời. Dài nhưng không thừa mà vẫn lôi cuốn người đọc đi mãi, đi mãi theo dòng cảm xúc đẹp đẽ của ngôn từ hình ảnh. Và đằng sau đó, vượt lên cảnh tượng và cảnh vật cụ thể, tiến vào thời gian và không gian vô hạn, khiến mọi người trong lúc đọc thu được sự truyền cảm và niềm vui từ cái đẹp trong tác phẩm.
Ví như như bài Ca dao tình quê, được nhà thơ viết vào năm 2011 dài hơn 60 câu lục bát nhuần nhuyễn âm hưởng ca dao:

Người đi người có nhớ không
Cây đa bến cũ dòng sông con đò
Người đi từ ấy đến giờ
Cây đa rủ bóng vẫn chờ vẫn trông…

Bài Người về gửi lại được nhà thơ viết vào tháng 6 năm 2014 được lấy làm tiêu đề cho cả tập thơ cũng là bài viết khá dài. Dường như lúc này nhà thơ đã cảm nhận được sự hữu hạn của đời người, còn vũ trụ bao la kia, dòng thời gian mải miết kia mới là vô hạn:

Ta đi trên mặt đất mênh mông
Như là hạt bụi giữa không trung
Mang một tuổi tên không ai biết
Trong hàng đơn vị, giữa vô cùng

Và tâm nguyện của một đời say mê sự nghiệp văn chương:

Ta tiêu toàn bộ đời ta
Văn chương- nghiệp không bờ bến.

Cả một đời say mê nghiệp viết, cứ viết và viết, đủ các thể loại: thơ, truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết và ca khúc… mà vẫn trăn trở một câu hỏi trong tâm: Viết làm gì? Với tâm hồn của người nghệ sỹ, viết thể hiện tình yêu với cuộc sống này. Câu trả lời nằm ở bài thơ đặt cuối tập sách “Đỗ Phủ viết làm gì”:

Đỗ Phủ viết làm gì
Mà viết nhiều như thế
Đói rách suốt một đời
Dòng thơ như dòng lệ
…
Hỏi làm sao chim hót
Chim hót để làm gì
Hỏi làm sao cây lá
Rút ruột thành màu hoa
Đến thân tàn héo úa
Tay người hái lướt qua…

Hỏi và tự trả lời cho nỗi niềm say mê sáng tác cả một đời của mình, cho dù “Tay người hái lướt qua…” thì nhiệt huyết dâng hiến màu hoa cho đời vẫn không thay đổi.