Người viết Lá thư dâng Bác trong ký ức của AHLĐ, NGND Nguyễn Đức Thìn

Với tôi AHLĐ, NGND Nguyễn Đức Thìn không xa lạ song mỗi lần được tiếp chuyện ông, tôi như khám phá thêm một “vùng đất” mới. Và lần này, khi có ý định tìm hiểu thật kỹ về phong trào “Nghìn việc tốt” của 46 năm về trước, tôi được người Tổng phụ trách Đội đã phát động phong trào từng là điểm sáng của cả nước bộc bạch khá nhiều.

Đôi bàn tay tưởng như run run khi lật giở từng kỷ vật về một thời đã xa nhưng ánh mắt lấp lánh cả niềm tự hào, vinh dự lẫn những tiếc nuối, giọng kể chân thành... cuốn tôi vào hoài niệm của ông. ấn tượng sâu sắc nhất là câu chuyện về liệt sỹ Nguyễn Văn Lan, người đầu tiên viết Lá thư dâng Bác về phong trào “Nghìn việc tốt”.

Năm 1961, trường cấp 2 Tam Sơn được thành lập (những năm 1961 – 1963 có tên là Liên Sơn). Ngày khai trường đầu tiên của trường cũng là ngày thành lập Liên đội TNTP Ngô Gia Tự. Đó là những năm tháng gian khó và thiếu thốn song mọi người luôn phơi phới một niềm lạc quan và tinh thần học tập, lao động hăng say. Nguyễn Văn Lan, người thôn Quan Đình, xã Văn Môn đã gây ấn tượng đặc biệt nơi thầy giáo, Tổng phụ trách Đội Nguyễn Đức Thìn ngay từ lần gặp đầu tiên. Đã gần 50 năm trôi qua, thầy Thìn vẫn còn nhớ như in buổi gặp đó. Lúc ấy, Nguyễn Văn Lan 12 tuổi, lớn nhất trong số những bạn cùng xã, ngày ngày đi bộ đoạn đường xa 5 cây số tới trường Tam Sơn để học lớp 5A (lớp đầu cấp 2 hồi đó). Hôm ấy, trời mưa như trút nước, thầy Thìn nhìn thấy một tốp học sinh trong đó bạn nữ thì có vải nhựa che mưa còn các bạn nam thì ướt hết. Thầy Thìn băn khoăn thì bạn nữ đã nói “Bạn ấy có vải nhựa nhưng đưa cho em nên bị ướt”. Thì ra, phòng xa đi đường Lan luôn có đủ nón, vải nhựa che nắng, phòng mưa. Cơn mưa to đột xuất, Lan gom tất cả sách vở của các bạn đi cùng lại và cho hết vào một túi vải nhựa quấn chặt lại, đưa cho bạn gái nói “Bạn cầm giúp cả cho bọn mình, lấy vải nhựa này quàng cho khỏi ướt người, ướt túi sách”. Lan còn lo con gái mà ngấm nước mưa thì dễ ốm. Từ buổi gặp ấy, thầy giáo Tổng phụ trách nhà trường đã nhìn thấy một phẩm chất tốt của Nguyễn Văn Lan, cậu học sinh toàn diện luôn đạt điểm 5 (điểm tối đa thời đó) các môn thi ở trường, một đội viên gương mẫu.

Ngày Chủ nhật 24-3-1963, Lan cùng với thầy Thìn tổ chức toàn Liên đội (Trong khi chờ Đại hội Liên đội, Lan tạm thời làm Liên đội trưởng) đi trồng cây hai bên đường vào nhà đồng chí Ngô Gia Tự. Lúc họp báo công, thầy Thìn phát động toàn Liên đội “Thi đua làm nghìn việc tốt, thực hiện 5 điều Bác dạy, phấn đấu trở thành cháu ngoan Bác Hồ”.

Phong trào “Nghìn việc tốt” từ Tam Sơn sau này đã lan toả rộng khắp, được các Liên đội toàn miền Bắc hưởng ứng, trở thành phong trào chung của thiếu nhi Việt Nam do T.Ư Đoàn chỉ đạo. Họp báo công, Liên đội trưởng Nguyễn Văn Lan được phân công viết Lá thư dâng Bác mừng sinh nhật Người. Lá thư lịch sử ấy đã được đăng trên báo Thiếu niên Tiền Phong số 315, ngày 17-5-1963 ở một vị trí trang trọng, ngay bên cạnh là bản đồ miền Bắc, từng điểm có in ngôi sao giới thiệu “Phong trào Nghìn việc tốt phát triển khắp nơi”. Lá thư dâng Bác lịch sử này đã được Bộ Giáo dục tuyển in vào sách Tập làm văn cấp 2, xuất bản năm 1965. Trong những năm tháng làm “Nghìn việc tốt”, với tất cả lòng nhiệt tình và sự say cháy trong hoạt động phong trào, Nguyễn Văn Lan đã cùng với thầy Thìn vinh dự được dự Đại hội Chiến sỹ thi đua tỉnh Bắc Ninh, Đại hội thanh niên tích cực lao động XHCN tỉnh Bắc Ninh.

Sau này, khi đã ra trường, lên học tại trường cấp 3 Yên Phong, Lan vẫn về thăm thầy cô. Yêu quý cậu học trò nhỏ, thầy Thìn vẫn dõi theo từng bước chân của Lan. Cậu học trò có khuôn mặt hiền, hay cười tủm tỉm ấy vẫn luôn phát huy được tinh thần học tập, sáng tạo, là một học sinh giỏi và cán bộ Đoàn xuất sắc của trường cấp 3 Yên Phong. Năm 1967, Lan đạt giải Ba môn Toán lớp 10 toàn miền Bắc.

Theo tiếng gọi của Tổ quốc thân yêu, Lan xung phong, tự nguyện nhập ngũ ra chiến trường chống Mỹ dù chưa đủ 18 tuổi. Từ chiến trường, Lan gửi thư về cho thầy Thìn. Lá thư có đoạn: Thầy ơi, em tin là em sẽ cùng với nhân dân cả nước đánh thắng Đế quốc Mỹ và em sẽ nhanh đến được với Sài Gòn - Chợ Lớn bằng con đường thật, con đường chiến thắng, giải phóng miền Nam để thống nhất Tổ quốc chứ không chỉ bằng kết quả học tập trong sinh hoạt tưởng tượng mà mỗi điểm 10 được coi như đi được 10 cây số trên bản đồ. Lá thư được lưu giữ tại phòng truyền thống nhà trường Tam Sơn, tiếc là trong trận ném bom đêm 28 – 12 – 1972 của giặc Mỹ, lá thư cùng với tấm ảnh duy nhất của Lan cũng bị cháy rụi.

Hy sinh trên mặt trận phía Nam năm 19 tuổi, hiện yên nghỉ ở đâu gia đình vẫn chưa rõ song với tấm gương sáng của một đội viên từng làm “Nghìn việc tốt” sẽ mãi in đậm trong trí nhớ của AHLĐ, NGND Nguyễn Đức Thìn, được nhắc đến như một điểm sáng trong truyền thống phong trào “Nghìn việc tốt”.

Bài, ảnh: Việt Hoa