Nguyễn Đình Xô - Con người gang thép Tâm sự của những bạn tù

Ông Đào Văn Kim, Phó Trưởng Ban liên lạc Cựu tù binh Phú Quốc tỉnh Bắc Ninh đưa ra lá thư hiếm hoi còn lại của ông Xô gửi cho gia đình cách đây hơn 40 năm. Dù chữ đã nhoè khó đọc, ông vẫn cố gắng đọc cho chúng tôi nghe từng lời ông Xô viết “Chiến tranh không biết đến bao giờ, thầy và gia đình hãy yên tâm, con sẽ chiến đấu đến bao giờ nước nhà thắng lợi, con mới trở về…”.

Trên chuyến xe của đoàn Cựu tù Phú Quốc, về thăm lại người đồng đội đã hy sinh, ông Nguyễn Đắc Ninh, thôn Đại Lai (Gia Bình) cứ nhắc đi, nhắc lại với chúng tôi rằng: “Thời gian 6 tháng sống và chiến đấu trong Nhà lao Phú Quốc, tôi học được ở anh Xô nhiều điều quý giá về phẩm chất kiên định, đối với kẻ thù không bao giờ nhụt chí, không bao giờ khuất phục, không ngại va chạm, luôn đấu tranh bảo vệ đồng đội”. ở nhà tù Phú Quốc, tôi và anh Xô tìm mọi cách để vượt ngục như đào hầm, chui hàng rào thép gai, cướp súng của địch, ngồi trong thùng rác với hy vọng thoát khỏi “địa ngục” trở về với đồng đội để tiếp tục chiến đấu. Một đêm cuối mùa đông năm 1968, anh Xô đưa ra tấm bản đồ vẽ tay chỉ tỉ mỉ con đường có thể vượt ngục, thì bị tên quản tù phát hiện. Biết không thể cất giữ, anh ấy nhanh chóng vo viên nuốt vào bụng. Chúng nó bắt Xô chui vào thùng phi lăn ngoài trời nắng như thiêu như đốt, rồi hành hạ, tra tấn đánh vào 2 khuỷu chân. Chúng đánh đôi chân anh bầm tím, dùi cui gãy mà vẫn không khai thác được thông tin về người lãnh đạo, chỉ huy. ở ngoài chứng kiến nỗi đau anh phải chịu đựng, chúng tôi ngậm ngùi cảm phục.

Những năm tháng gian nan trong nhà lao Phú Quốc, anh em tù binh luôn lấy tấm gương gan dạ, trung kiên của ông Xô để rèn luyện học tập, hoạt động cách mạng. Trong nhà lao cùng cực, họ vẫn luôn san sẻ, thương yêu đùm bọc lẫn nhau.  Ông Lê Hữu Thiều, thôn Tử Nê, xã Minh Đạo (Tiên Du) xúc động kể lại: “Thương anh em ốm yếu, đói ăn, anh Xô tìm đủ mọi cách lấy được cá ngon nấu cháo cho đồng đội. Bây giờ nghĩ lại cái chết của anh ấy, tôi còn rùng mình và thấy thương anh thật nhiều. Xác anh không ai nhận được vì phải hứng chịu quá nhiều ngón đòn tra tấn, khắp mình mẩy sưng tím trượt rộp, cũng may tôi và các đồng chí nhận ra anh nhờ chiếc quần đùi rách nhiều mảnh mà anh mặc của người bạn thân”.

Đã có một thời gian dài, người dân Lạc Vệ nghĩ rằng ông Xô phản bội lại quê hương theo giặc. Mối ngờ vực ấy được người đồng đội Vũ Văn Tăng, thôn Nội Viên (Lạc Vệ) trở về minh chứng. Ông Tăng bộc bạch: “Xô chịu thiệt nhiều quá! Tháng 8-1966, hai chúng tôi cùng nhau tiến công tiêu diệt quân đánh thuê Nam Triều Tiên ở Đức Vinh (Gia Lai). Anh Xô xung phong lên tuyến đầu, đánh giáp lá cà, không may bị địch bắn trọng thương, bắt làm tù binh. Sau đó địch tung tin trên máy bay khắp các mặt trận: Nguyễn Đình Xô, quê ở Lạc Vệ, huyện Tiên Sơn (Hà Bắc) đã đầu hàng, nhằm thực hiện âm mưu làm lung lay ý chí chiến đấu của quân đội ta. Năm 1974, tôi về quê hương, việc làm đầu tiên tôi làm là lấy lại danh dự cho anh để lịch sử và quê hương mãi khắc ghi tấm gương hy sinh anh dũng, bất khuất của liệt sỹ Nguyễn Đình Xô.

Văn Phong

(Ghi theo lời kể của những Cựu tù binh Phú Quốc)