Nhạt nhòa, hời hợt trong mắt người trẻ?

Cuối cùng thì chương trình “Bài hát Việt 2010” cũng nặng nhọc về đích. Nặng nhọc là bởi lẽ, các ca khúc xuất hiện lần này đều ít để lại dư âm trong lòng người nghe. Trong hoàn cảnh như vậy, “so bó đũa chọn cột cờ” là điều đương nhiên. Song, chỉ có điều, “Việt Nam” - bài hát được tôn vinh ở vị trí quán quân không những không tạo nên sự xúc động, cái nhìn mới mẻ của lớp trẻ về đất nước ta, mà còn khiến người nghe cảm thấy rất đáng buồn.

150 chữ và... giải Nhất

Bài hát không dài, vì thế có thể chép lên đây toàn bộ ca từ mà không sợ mất thời gian của người đọc: “Xin được viết lên bài hát ca ngợi quê hương tôi/ Ôi Việt Nam xinh đẹp muôn màu (à ha cùng tình người ấm áp)/ Việt Nam, nơi ta được thắp lên niềm tin.

Nào ta cùng hát lên hồn nhiên/ Cùng đi về nơi bình yên tuyệt vời (à ha)/ Miền đồng quê hoang vu mình cùng ngồi bên nhau hát ca vui thiết tha.

Điệp khúc: Cùng tôi bay cao và cùng nhau ta đi trên cánh đồng/ Màu xanh miên man gợi nên cho ta bao hi vọng/ Cùng tôi bay cao và cùng nhau ta đi qua bao cánh đồng/ Tình yêu quê tôi hồn nhiên như sao trên trời rạng ngời.

Theo làn mây trôi về đâu/ Quên đời âu lo buồn đau/ Ta và em cùng chia nhau tiếng cười (à ha)/ Từng nhịp tim ấm áp/ Việt Nam nơi ta được thắp lên niềm tin”. Tất cả chỉ có thế, trong vòng 150 chữ mà có khá nhiều từ được lặp lại nhiều lần như “cùng nhau”, “niềm tin”, “hồn nhiên”, “cánh đồng”... với một giai điệu, tiết tấu nhàn nhạt, đều đều không cao trào, không sâu lắng, không biểu lộ trạng thái, cảm xúc của chính người sáng tác. Nếu chỉ là một bài hát bình thường thì chẳng có gì đáng nói, vì nó sẽ trôi ngay vào quên lãng như rất nhiều ca khúc thị trường ồn lên một thời gian rồi chẳng còn ai nhớ đến. Đằng này, đây lại là một tác phẩm tiêu biểu đại diện cho sáng tác mới, cho xu hướng âm nhạc của lớp nhạc sĩ trẻ (ít nhất) trong một năm trời của cả một nền âm nhạc. Hơn nữa, nó lại chọn một chủ đề vô cùng thiêng liêng, đấy là quê hương đất nước để thể hiện thì không hiểu, gu thẩm mĩ cũng như trình độ cảm thụ âm nhạc của các thành viên Hội đồng thẩm định gồm toàn những nhạc sĩ tên tuổi trong làng âm nhạc để vào đâu?

Nói như vậy, không có nghĩa bất cứ cái gì về quê hương đất nước đều phải vĩ đại, cao cả. Trên thực tế, rất nhiều hình ảnh bình dị, nên thơ đã đi vào âm nhạc và ở lại lâu dài trong lòng người chỉ là “chùm khế ngọt”, là “mía ngọt, chè xanh, bông trắng lưng trời”. Tuy nhiên, đó là những hình ảnh hết sức quen thuộc, đặc trưng của cuộc sống đời thường, trở thành biểu tượng của làng quê, của đất nước Việt ta. Nhưng trong “Việt Nam”, tác giả là nhạc sĩ, đồng thời cũng là một nữ ca sĩ Mai Khôi đã vẽ nên điều gì? Một sự xinh đẹp chung chung, một sự bình yên chung chung, với những cánh đồng chung chung, nhịp tim chung chung, một niềm hi vọng chung chung với một tình yêu quê hương hồn nhiên chung chung! Như vậy, bất cứ một công dân của đất nước nào trên thế giới này như Canada, Thụy Sĩ, Nam Phi hay Nhật Bản cũng đều có thể thay cái tên “Việt Nam” bằng tên của đất nước họ và hát lên như vậy. Song, tôi đồ rằng, không ai muốn thay, cũng chẳng ai muốn hát. Vì một bài hát không có gì đặc sắc cả về giai điệu, tiết tấu cũng như ca từ, và nhất là nội dung ý nghĩa.

Đành rằng, Mai Khôi là một ca sĩ, nhạc sĩ trẻ. Cô sinh ra và lớn lên trong lúc đất nước đã hòa bình. Như thế hệ của mình, cô được hưởng tất cả những gì yên ả, tươi đẹp và phát triển của đất nước. Song, nếu một bộ phận thế hệ trẻ  nghe, đồng cảm với Mai Khôi mà nghĩ, mà cảm, mà hát về một “Việt Nam” như vậy thì thật đáng buồn. Một “Việt Nam” nhàn nhạt, hời hợt, không cảm xúc, không truyền thống, không quá khứ hào hùng, không bản sắc, cũng chẳng có một động lực, đam mê nào ngoài việc “cùng nhau” rong chơi và ca hát. Phải chăng, tình yêu quê hương của nhạc sĩ đã quá “hồn nhiên” đến nỗi nghĩ gì viết nấy? Có lẽ, cũng chả nên khắt khe “quy kết” tác giả đến nỗi như vậy. Trong vô vàn những bài hát thất tình, yêu đương tay ba, tay tư thậm chí đồng tính ra đời trong khoảng thời gian gần đây, việc một người trẻ viết ca ngợi quê hương đất nước là điều rất đáng trân trọng.

Trông người mà ngẫm...

Chợt nhớ đến một bài hát về Việt Nam ra đời cách đây không lâu lắm nhưng đã tạo nên một cơn sốt, một sự xúc động lan truyền khắp cộng đồng người Việt ở hải ngoại, và khi được biểu diễn ở Việt Nam, hàng triệu con tim cũng rung lên niềm yêu thương, tự hào vô bờ. Đó là ca khúc “Bonjour Vietnam”- “Xin chào Việt Nam”, là tình cảm thiết tha của một Việt kiều không sinh ra tại quê hương nhưng hướng về Việt Nam như hướng về gốc gác của mình. Điều đặc biệt là, bài hát này được sáng tác bởi nhạc sĩ người Pháp Marc Lavoine và được biểu diễn bởi ca sĩ người Bỉ gốc Việt Nam Phạm Quỳnh Anh nhưng khi cất lên, ngay lập tức người nghe được cuốn hút bởi giai điệu khi rộn ràng tự hào, lúc sâu lắng thiết tha với nội dung và ca từ đầy ý nghĩa nhân văn sâu sắc cũng như hiểu biết về lịch sử, về phong tục, cảnh quan và bản sắc của Việt Nam. “Hãy nói cho ta biết về cái tên khó gọi, ta đã mang từ thuở sơ sinh/ Hãy kể về vương quốc xa xưa và đôi mắt xếch của ta, đôi mắt biểu lộ lòng ta hơn những lời không dám thốt lên/ Ta chỉ biết quê hương qua hình ảnh chiến tranh, hay qua phim của Coppola với những trực thăng đầy phẫn nộ/... Hãy kể cho ta về ngôi nhà, con đường, hãy kể về quê hương xa lạ có chợ nhóm trên sông và thuyền tam bản/... Một ngày nào đó ta sẽ về viếng linh hồn của ta, một ngày nào đó ta sẽ về quê hương Việt Nam/... Viếng thăm chùa chiền, tượng Phật thay cho bố, viếng thăm các thiếu phụ khom lưng trên ruộng đồng thay cho mẹ/ ... Trở về sống với cội nguồn, linh hồn, quê hương ta”...

Chỉ một đoạn dich vu seo nôm bài hát “Xin chào Việt Nam” mà đã thấy tình cảm dâng lên dạt dào, gợi lên những suy tưởng và kết nối trái tim mọi người. Đó chính là đặc trưng, là quyền năng và cũng là thiên chức của âm nhạc mà bất cứ tác phẩm nào tồn tại với thời gian đều đạt tới.

Tuy vậy, mỗi bài hát cũng giống như một góc nhìn của tác giả về vấn đề, một lát cắt của vấn đề ấy. Hi vọng, các nhạc sĩ trẻ hãy nhìn vấn đề theo góc rộng hơn để cho ra đời những tác phẩm có tâm, có tầm hơn nữa.

Cẩm Tú