Nhìn lại một số lễ hội đầu xuân

Con đường đến miền Kinh Bắc những ngày đầu xuân bao giờ cũng rộn ràng tiếng trống hội. Hiếm có mảnh đất nào lại có đến hàng trăm lễ hội mở suốt 3 tháng xuân như xứ sở của làn điệu dân ca Quan họ mê đắm lòng người. Khó nói hết được tình cảm trìu mến mà khách thập phương dành cho quê hương Bắc Ninh văn hiến bởi năm sau đông hơn năm trước, dòng người khắp nơi đổ về trẩy hội càng thêm náo nức. Với người xứ Bắc, lễ hội đã trở thành một thứ năng lượng tinh thần vô cùng quý giá nuôi dưỡng những mạch nguồn tươi sáng, tiếp nối và phát huy truyền thống cha ông. Dẫu vậy, bên cạnh những tích cực, một số lễ hội đầu xuân vẫn còn hạn chế, ít nhiều để lại trong lòng du khách ấn tượng chưa đẹp, chưa thật xứng với sự thanh lịch của người xứ Bắc.

Sau Hội rước pháo làng Đồng Kỵ (thị xã Từ Sơn) ngày mồng 4 tháng Giêng mở đầu lễ hội xuân, trong sự giao hoà của đất trời, Hội Xuân với sự hội tụ của Hội thi Hát Quan họ, Hội Báo Xuân và Triển lãm Sinh vật cảnh được tổ chức trong 2 ngày 10 và 11, tiếp đến là Hội Lim nức tiếng cả nước bởi sự phô diễn tinh hoa nền văn hiến Kinh Bắc mà tiêu biểu là sinh hoạt văn hoá và ca hát Quan họ, Hội Đền Bà Chúa Kho biểu trưng cho tín ngưỡng thờ Mẫu... Hội Xuân Kỷ Sửu 2009 để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách, tuy nhiên vẫn cần rút kinh nghiệm và khắc phục hạn chế. Sân khấu thi Ca nhạc Quan họ (tại Hội trường Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc) chưa được một số đơn vị thực sự quan tâm, đầu tư. Mặc dù là hoạt động truyền thống hàng năm, nghĩa là các đơn vị có sự chủ động trong công tác chuẩn bị song còn thiếu sự tìm tòi, sáng tạo về hình thức biểu diễn. Có diễn viên lên sân khấu không trang điểm. Thiếu vắng các tiết mục độc tấu, hoà tấu nhạc cụ và dàn nhạc dân tộc đệm cho hát Quan họ. Một số tiết mục hát đối đáp và ca nhạc Quan họ vẫn chưa truyền đến công chúng những nét đặc sắc của văn hoá Quan họ, chưa thể hiện được sự duyên dáng, đằm thắm và tinh tế trong lối ứng xử của người Kinh Bắc… Hội Báo Xuân với sự tham gia của 24 ấn phẩm là các Thông tin, Bản tin tuyên truyền của các sở, ban, ngành, đoàn thể trong tỉnh thể hiện sự đa dạng, phong phú hơn so với năm trước. Bên cạnh đa phần các ấn phẩm có bố cục, kết cấu và trình bày hợp lý, hình thức đẹp, rõ nét, có đặc trưng riêng, bảo đảm tôn chỉ, mục đích, hàm chứa lượng thông tin lớn, có hiệu quả tốt… thì một số ấn phẩm vẫn còn nặng về thông tin, ít ảnh, chưa có nhiều bài của người trong ngành hoặc cộng tác viên, chất lượng còn hạn chế.

Triển lãm sinh vật cảnh trong Hội Xuân Kỷ Sửu tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc.

Có lẽ chuyện ùn tắc đường vào Đền Bà Chúa Kho và trong ngày chính Hội Lim năm nay sẽ là nỗi ám ảnh đối với nhiều người. ách tắc, khói từ các loại phương tiện giao thông nhích từng centimet trên Tỉnh lộ 295B hàng tiếng đồng hồ đã khiến không ít người sau khi giã hội chuyển từ tâm trạng hân hoan thành hậm hực. Đành rằng ngày chính hội vào cuối tuần sẽ làm tăng lưu lượng người trảy hội song nếu được phân luồng, phân tuyến tốt, thời gian và mức độ ách tắc sẽ được giảm đi nhiều. ở Đền Bà Chúa Kho vẫn còn hiện tượng chèo kéo khách đi lễ. Rất nhiều du khách được hỏi “suy nghĩ gì về đối tượng ăn xin, ăn mày và làm thế nào để Hội Lim “đẹp” hơn?” đều trả lời năm sau Ban Chỉ đạo cần có biện pháp cứng rắn và kiên quyết hơn để tạo không gian lễ hội “sạch” hơn. Trở lại chuyện “ngả nón xin tiền” của các liền anh, liền chị hát Quan họ trên thuyền, anh Bùi Văn Chiến ở Phúc Thọ (Hà Nội) cho rằng: “Tôi không nghĩ rằng việc thướng tiền cho một bài hát, một giọng hát hay lại đáng lên án như xưa nay người ta vẫn nói. Nếu người xem không chìa tiền cho người hát thì cớ gì người ta lại ngửa nón ra nhận”. Vấn đề này xin miễn được bình luận bởi mỗi người có một quan điểm, song việc ở một lán hát Quan họ, du khách nào đó đặt tiền và cố ý yêu cầu liền anh hát một ca khúc cách mạng thì quả thực chưa đẹp, chưa đúng chất của người Quan họ.

Xung quanh các lễ hội còn rất nhiều điều đáng bàn, mong rằng những ý kiến chúng tôi góp nhặt được ở trên đây qua một số lễ hội đầu xuân sẽ giúp Ban Tổ chức, Ban Chỉ đạo các lễ hội rút kinh nghiệm để mỗi mùa xuân đến, Bắc Ninh không chỉ đón thêm nhiều du khách mà còn để lại trong họ những dấu ấn hoàn hảo về đất và người miền quê Quan họ.

Việt Hoa