Nhọc nhằn chăm sóc, điều trị bệnh nhân tâm thần

Đến với bệnh viện Tâm thần tỉnh những ngày đầu thu, khác với không khí đông đúc thường thấy tại các bệnh viện, nơi đây từ cổng ra vào đến khuôn viên bệnh viện đều khoác lên một không khí vắng vẻ, đìu hiu.

bệnh nhân tự do đi lại, nhưng hình như họ đi lại trong vô thức. Bước chân cứ đi nhưng ánh mắt vô hồn, không định hình sẽ đưa mình đi đến đâu. Lại có những bệnh nhân hết sức sôi nổi, nói cười liên hồi, gặp phóng viên lại vô tư tạo dáng và bảo “anh, chị ơi quay phim với chụp ảnh em đi!”. Họ cũng ngồi với nhau, vui vẻ trò chuyện, nói cười, nhưng lắng nghe mới biết hóa ra họ ngồi cười với nhau nhưng mỗi người nói một câu chuyện và cười với câu chuyện của riêng mình.

Trò chuyện với một bệnh nhân nam nơi đây, vẻ ngoài anh hoàn toàn bình thường, nhưng đến khi nghe những câu nói mới biết tâm hồn anh vô tư như một đứa trẻ. Anh bảo, ở bệnh viện anh thích ngắm cây, ngắm hoa, thích nghe chim hót. Trên tay anh luôn có một chai nước và tưới liên tục cho một cái cây mà có lẽ anh ngắt từ trên cành xuống trồng. Anh còn làm một chiếc nhẫn cỏ, bảo rằng đây là kỉ vật do chính tay anh làm và sẽ tặng cho người vợ của mình…

Theo các bác sĩ, điều dưỡng của bệnh viện, việc bệnh nhân nói năng không tự chủ, hát múa hay có những hành động vô thức, thậm chí kích động mạnh là chuyện thường ngày. Quen với công việc, quen với những con người không bình thường nên các điều dưỡng viên của viện không chỉ chăm sóc bệnh nhân theo chuyên môn mà còn chăm sóc bệnh nhân như những người thân trong gia đình.

Vừa thăm khám cho bệnh nhân, điều dưỡng viên Nguyễn Phương Thanh - khoa 3, bệnh viện Tâm thần vừa vui vẻ trò chuyện và nói cười với họ. Số lượng bệnh nhân điều trị tại khoa không ít, nhưng với mỗi người bệnh, các điều dưỡng viên đều phải dành một khoảng thời gian nhất định, để không chỉ thăm khám mà còn lắng nghe, trò chuyện và chia sẻ với họ. Tâm thần chủ yếu là thể bệnh do trong cuộc sống bệnh nhân gặp phải biến cố hay cú sốc tinh thần nào đó không thể vượt qua được. Vì vậy, chăm sóc và trò chuyện là một cách vừa để chia sẻ gần gũi, thân thiết với bệnh nhân, cũng vừa để nghe và tiếp nhận được chút ít thông tin có thể phục vụ cho quá trình điều trị, bởi trong những câu chuyện không đầu không cuối lại có những thông tin gây ra tình trạng bệnh của họ, từ đó giúp ích cho quá trình điều trị bệnh - chị Thanh chia sẻ.

Đến khoa được gọi là “đặc biệt” của viện, chuyên tiếp nhận và chăm sóc những bệnh nhân nặng và bệnh nhân gửi lại viện, nhìn những bệnh nhân qua song cửa sắt. Thấy xót xa và nặng lòng! Từ trong song sắt, thấy bệnh nhân nhìn mình nhưng những ánh nhìn thẳng lại vô hồn như không; những câu nói, thậm chí tiếng hò hét đứt đoạn, rời rạc; trong không gian xanh rợp bóng cây và cái gió heo may đầu đông, những đôi chân trần gầy guộc trên nền đất lạnh, những tấm áo lệch cúc xộc xệch đến thương tâm…

Bác sĩ CKI Hoàng Thị Nghĩa - phó phụ trách khoa 2 - điều trị bệnh nhân nam, bệnh viện Tâm thần cho biết, hiện khoa đang điều trị nội trú cho 50 bệnh nhân, riêng trong khu gửi có 36 bệnh nhân không có người nhà chăm sóc thường xuyên. Những bệnh nhân này đều thường xuyên có biểu hiện kích động, phá phách, bẻ gãy nan giường, đốt chiếu, xé rách quần áo. Đây cũng là một phần lí do khiến cơ sở vật chất của khoa khá khó khăn. Khi chăm sóc bệnh nhân trong quá trình uống thuốc, họ có thể chống đối bằng cách nhổ, hoặc giấu và vứt đi; hay lúc ăn uống thìa muôi có thể bị bẻ gãy, vứt bỏ hoặc ăn bốc; thậm chí trong khi ngủ có bệnh nhân còn gây rối, hát hò, hò hét, trêu gẹo bệnh nhân khác gây ảnh hưởng đến vấn đề chung.

Bác sĩ Nghĩa còn chia sẻ, hiện khoa đang điều trị cho 3 bệnh nhân vô danh, khi mới tiếp nhận họ đều trong tình cảnh rất đáng thương, đầu tóc thì bù xù, quần áo rách rưới sau nhiều ngày lang thang ngoài đường. Họ đến viện, tất cả mọi công việc từ vệ sinh cá nhân đến chăm sóc giấc ngủ đều do cán bộ y tế chúng tôi thực hiện. Chăm sóc người bình thường đã khó, chăm sóc người bệnh tâm thần còn khó hơn nhiều!

Làm việc và tiếp xúc với những bệnh nhân “đặc biệt” đã khá lâu, điều dưỡng viên Nguyễn Thị Ngát - khoa 2, bệnh viện Tâm thần chia sẻ bệnh nhân của khoa đều ở thể nặng, thường xuyên kích động, thậm chí đánh bệnh nhân khác và những người xung quanh. Vì thế, khi chăm sóc họ người điều dưỡng phải nhẹ nhàng dỗ dành, chiều chuộng theo ý bệnh nhân để họ hợp tác với mình. Hơn nữa, nhu cầu gửi bệnh nhân tại viện của các gia đình hiện khá lớn, khoa luôn luôn có từ 30-35 bệnh nhân gửi. Với họ, điều dưỡng phải chăm sóc toàn diện từ cạo râu, cắt tóc, gội đầu, ăn uống và thậm chí tắm giặt, vệ sinh hàng ngày. Đây thực sự là công việc không hề dễ dàng! Nhiều trường hợp không hợp tác chăm sóc và điều trị đã trốn viện và tự tìm về nhà. Với họ, chúng tôi phải liên lạc với gia đình, đi tìm người bệnh, thậm chí lặn lội trong đêm và chỉ thực sự yên tâm khi đã đưa được người bệnh trở lại viện.

Theo thống kê, từ đầu năm đến nay, bệnh viện Tâm thần tiếp nhận khám cho 4824 lượt bệnh nhân, trong đó điều trị nội trú cho 693 bệnh nhân tâm thần các thể. Cùng với đó, hiện có 5207 bệnh nhân tâm thần, 4063 bệnh nhân động kinh đang được quản lí tại các địa phương. Trước thực trạng mô hình các thể bệnh tâm thần ngày càng gia tăng, tính chất bệnh phức tạp, người bệnh bị hạn chế về nhận thức, tư duy, thậm chí kích động và có hành vi gây nguy hiểm cho người xung quanh; đòi hỏi cán bộ bệnh viện không chỉ có chuyên môn, y đức mà cả cái “tâm” phải đặt lên hàng đầu.

Bác sĩ CKI Trần Xuân Ngọc, Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần cho biết: hiện nay ngoài xã hội có một số đối tượng lợi dụng những kẽ hở của pháp luật để nhập viện nhằm che dấu hành vi tội lỗi. Vì vậy y, bác sĩ làm công tác chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân tâm thần cũng cần tìm hiểu và cập nhật thông tin về pháp luật để tránh bị các đối tượng vi phạm pháp luật lợi dụng, tránh tiếp tay cho các đối tượng xấu gây ảnh hưởng đến quá trình tố tụng của cơ quan chuyên môn. Trước thực tế đó, bệnh viện đã chủ trương quán triệt đến toàn thể cán bộ thường xuyên trau dồi chuyên môn, nêu cao, rèn luyện y đức, tác phong ứng xử, hưởng ứng tích cực phong trào đổi mới phong cách thái độ phục vụ, hướng tới sự hài lòng của người bệnh. Đồng thời trau dồi kiến thức pháp luật để chủ động hoàn thành tốt công việc.

Rời khỏi bệnh viện, những hình ảnh, những âm thanh, những tiếng nói của bệnh nhân vẫn cứ ám ảnh mãi trong tâm trí tôi. Nhưng sâu đậm hơn là hình ảnh nụ cười của các y, bác sĩ và sự cần mẫn, lòng nhiệt huyết và cái tâm, cái tình sâu đậm của họ dành cho bệnh nhân. Với tấm lòng lương y ấy, tin tưởng rằng những bệnh nhân tâm thần sẽ được chăm sóc và sớm cải thiện về tinh thần để quay lại cuộc sống.