Những chú dế tuổi thơ

Tuy không có nhiều kiến thức về loài dế nhưng hồi nhỏ tôi nhớ mình từng mê mẩn quên ăn, quên ngủ chạy theo đám bạn trong xóm đi bắt dế về nuôi. Thuở ấy, cứ mỗi độ hè về, tiếng dế re ré gáy vang cả xóm làng, đứa trẻ nào cũng hí hửng hẹn nhau dậy từ sớm để đi đổ dế, bắt dế.

Đám con trai rất giỏi phát hiện ra hang dế, cứ chỗ nào thấy có mùn đất đùn lên là chúng tôi lao tới đổ nước rồi thi nhau đào. Tổ dế thường ở gần những đám cỏ, bụi cây, rệ ao, bờ ruộng… Đám con gái tuy không nhiều kinh nghiệm bắt dế nhưng lại rất giỏi nuôi và chăm sóc những chú dế non nên rất được đám con trai tín nhiệm cho cùng đi săn dế.

Dụng cụ để bắt dế là con dao cùn, vài thanh tre, cái hộp đựng nước và mấy hộp diêm để nhốt dế khi bắt được. Câu dế, dụ dế ra khỏi tổ thường là việc làm thích thú của đám con trai, chúng vừa đào vừa hồi hộp chờ xem con trong hang thuộc loại dế nào. Có hang vừa đào dế đã chui ra nhưng có chỗ phải đào mãi rồi đổ ngập nước dế mới chịu ngoi lên. Theo kinh nghiệm của mấy đứa con trai trong xóm tôi, nếu con dế nào càng gan lì, càng tinh khôn, càng khó bắt thì càng có phẩm chất chiến đấu cao.

Khác với đám con gái chỉ thích bắt dế về nuôi trong hộp giấy, ngày ngày đi hái cỏ non về cho dế ăn và cưng nựng dế giống như mẹ chăm con thì đám con trai lại đặc biệt thích trò thi đá dế. Không phải con dế nào bắt được cũng biết đá. Dế đá hay dế chiến phải là dế đực, đầu to đen bóng, vai rộng, bụng nhỏ, chân cao, cánh xoăn dài nổi đường vân. Bọn con trai thường chăm sóc những chú dế chiến rất cẩn thận, ngày ngày hái cỏ non về “vỗ béo” rồi huấn luyện tinh thần chiến đấu cho dế. Trước mỗi cuộc đấu, đứa thì cho dế uống nước, đứa thì dùng sợi tóc buộc vào càng to nhất của dế rồi quay tròn cho chóng mặt, có đứa còn lấy trộm một ít rượu của bố để bôi vào răng của dế… Không biết làm vậy có tác dụng gì nhưng đám con trai trong xóm đều tin rằng cách đó sẽ kích thích dế chiến đấu hăng hơn.

Khi bước vào đấu trường, nhìn dế chiến cũng thật ra dáng, hùng dũng và oai phong. Có chú dế rung cánh gáy lên một tràng giòn giã để khoe sức mạnh, uy hiếp đối thủ. Có chú vào trận là lao đến đối phương đá tới tấp, dữ dội nhưng cũng có con chỉ toàn né tránh. Những chú dế có kinh nghiệm “chinh chiến” thì sử dụng chiến thuật dụ đối phương ra đòn và cầm chừng chờ đến khi thấy đối thủ thấm mệt mới tung đôi càng chắc khỏe và bộ răng nhọn sắc tấn công đáp trả. Lúc ấy, lũ trẻ con chúng tôi xúm xít xung quanh, quỳ bò dưới đất để cổ vũ, tranh nhau bình phẩm, hò reo khích lệ rồi còn dự đoán xem con nào sẽ thắng.

Với lũ trẻ chúng tôi thuở đó thì đấu trường đá dế diễn ra kịch tính và sôi nổi chẳng kém gì những đài đấu khác mà người lớn vẫn say mê.

Những chú dế đã làm bạn với tuổi thơ của đám trẻ con nhà quê chúng tôi qua bao nhiêu mùa hè. Nhưng sau một lần đọc “Dế mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài thì tôi đã tự nguyện rời bỏ cuộc chơi nuôi bắt dế. Lúc đọc tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký, mắt tôi đẫm lệ khi gặp cảnh Dế Mèn oằn lưng cõng Dế Trũi chạy trong một lần bị ếch nhái vây đánh, tim như ngừng đập vì thấy Dế Mèn phải đối mặt với các cuộc xung đột rồi cảm phục tinh thần dũng cảm, ý chí gan dạ của Dế Mèn qua mỗi chặng đường chu du...

Câu chuyện đó đã giúp tôi nhận ra, những con dế cũng có tâm hồn như con người, cũng có khát khao, mơ ước của mình. Và thế rồi, tôi quyết định đem phóng thích những chú dế đang nuôi trong hộp để chúng được thỏa sức tự do khám phá những chân trời yêu thích…