Nỗ lực ứng dụng khoa học vào sản xuất nông nghiệp

Ứng dụng khoa khọc công nghệ, đưa cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp không chỉ giải phóng sức lao động, nâng cao năng suất trên cùng một diện tích canh tác mà còn là “chìa khoá” giúp nâng cao giá trị sản xuất, hướng tới một nền nông nghiệp hiện đại, toàn diện và bền vững.

Gia đình ông Nguyễn Văn Bền ở thôn Nghĩa Hương, xã An Tập ( Lương Tài) tích tụ gần 7 ha đất nông nghiệp. Trong vài năm trở lại đây, nhờ áp dụng công nghệ cao trong sản xuất gia đình không chỉ tiết kiệm được nhiều chi phí đầu tư mà còn thu nhập tăng thêm nhờ năng suất tăng cao. Trao đổi với chúng tôi ông Bền chia sẻ: “Trước đây, cứ vào vụ cấy là gia đình phải thuê hàng chục nhân công để làm thủ công. Nay nhờ thiết bị bay không người lái 3 trong 1 trong sản xuất lúa, gia đình đã tiết kiệm được 30% chi phí thuê nhân công và năng suất mỗi vụ cũng tăng lên 25%”.

Vụ đông xuân năm 2024- 2025, ngoài trồng khoai theo phương pháp truyền thống, ông Doãn Thế Ánh, Giám đốc HTX nông nghiệp Trường An (ở khu phố Yên Lâm, phường Bằng An, thị xã Quế Võ tham gia mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ khoai tây bền vững do Công ty PepsiCo và Syngenta triển khai. Trên diện tích 10 ha liên kết sản xuất khoai tây bằng giống FL2215 được áp dụng các giải pháp công nghệ cao và canh tác theo hướng giảm phát thải. Thay vì trồng khoai theo mô hình "cày nông, tưới xả tràn" truyền thống, ông Ánh được hướng dẫn hàng loạt các giải pháp mới trong canh tác nhằm bảo đảm sức khỏe đất, bộ giải pháp quản lý sâu bệnh toàn diện, hệ thống tưới chính xác, kỹ thuật bón phân qua hệ thống châm phân, máy quan trắc thời tiết kết nối phần mềm trực tiếp tới điện thoại thông minh, sử dụng máy bay không người lái (drone) để theo dõi quá trình từ gieo trồng đến thu hoạch và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh đều được cơ giới hoá. Mô hình sản xuất mới giúp giảm công sức lao động, tăng năng suất, chất lượng. Đặc biệt, khi thu hoạch, chất lượng khoai tây đáp ứng nhu cầu chế biến, tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp trong nước cũng như xuất khẩu. Hơn thế, mô hình trồng khoai tây áp dụng công nghệ cao và cơ giới hoá cho năng suất vượt trội so với phương thức canh tác truyền thống. Cụ thể, khoai tây sản xuất theo mô hình bền vững cho năng suất lên tới 36 - 37 tấn/ha, tăng 30%. so với phương thức truyền thống. Hiệu quả kinh tế cũng tăng cao, đạt 150 triệu đồng/ha sau khi trừ chi phí.

Cơ giới hóa đồng bộ đang là “chìa khóa” nâng cao giá trị sản xuất trên đồng ruộng. Cụ thể, chi phí gieo hạt khoảng 100 nghìn/sào trong khi thuê lao động thủ công có giá trung bình 350 nghìn đồng/ngày công. Sử dụng máy gieo hạt nông dân không phải làm đất, gieo mạ hay nhổ mạ. Một máy gieo hạt có thể gieo được 1 ha/15 phút, đồng thời giúp bảo đảm mật độ, giảm sâu bệnh và ô nhiễm, đồng thời làm lúa đẻ sớm và khỏe hơn, từ đó năng suất cao hơn so với cấy tay. Sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc bảo vệ thực vật dao động từ 25-28 nghìn đồng/sào/lần phun, so với phun thủ công là 35 nghìn đồng/sào. Phun thuốc bằng máy có sự đồng đều, tiết kiệm hơn 10% lượng thuốc và chi phí, hạn chế lượng thuốc sử dụng trên đồng ruộng, góp phần đáng kể vào việc bảo vệ môi trường, hướng tới nền nông nghiệp an toàn và bền vững. Khâu thu hoạch bằng máy chỉ ở mức giá 100-120 nghìn đồng/sào.

Khoai tây sản xuất theo mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ tại phường Đại Xuân (thị xã Quế Võ) đáp ứng tiêu chuẩn phục vụ chế biến.

Với mục tiêu phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững, ngành Nông nghiệp và Môi trường tham mưu tỉnh xây dựng, ban hành nhiều chính sách tạo động lực để các tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp. Gần nhất là Nghị quyết số 16/2024/NQ-HĐND, khắc phục những bất cập của các chính sách trước đây. Theo đó, tỉnh hỗ trợ 50% giá giống cho các vùng sản xuất lúa năng suất, chất lượng cao tập trung; 50% kinh phí mua phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, chế phẩm sinh học trong một năm đầu; hỗ trợ tối đa ba tỷ đồng/dự án đổi mới trang thiết bị, dụng cụ tiên tiến, tiếp nhận chuyển giao, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ mới trong sản xuất nông nghiệp; hỗ trợ tối đa 200 triệu đồng/nhà lưới, hai tỷ đồng/nhà màng, nhà kính phục vụ sản xuất; hỗ trợ 30% kinh phí mua máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất, chế biến sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, OCOP và ngành nghề nông thôn. Việc áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất có ý nghĩa quan trọng giúp người nông dân thay đổi tư duy nhận thức, nâng cao chất lượng giá trị sản phẩm, có thu nhập ổn định và yên tâm gắn bó với ruộng đồng.

Từ năm 2021 đến nay, Trung tâm Khuyến nông và Phát triển nông nghiệp công nghệ cao tỉnh triển khai nhiều mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao áp dụng cơ giới hóa như sản xuất rau quả trong nhà màng nhà kính; ứng dụng thiết bị bay không người lái 3 trong 1 (gieo giống, rải phân, phun thuốc bảo vệ thực vật) trong sản xuất lúa; ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất khoai tây phục vụ chế biến... Đặc biệt, mô hình ứng dụng thiết bị bay không người lái 3 trong 1 trong sản xuất lúa tại Bắc Ninh được triển khai năm 2022 với quy mô 80 ha tại các huyện Gia Bình, Lương Tài, Yên Phong đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Từ thành công của mô hình đến nay sau 3 năm đã nhân rộng lan tỏa tới các địa phương trong tỉnh, nhất là tại những vùng sản xuất lúa theo hình thức gieo sạ, tăng hiệu quả kinh tế từ 15-17% so với sản  xuất lúa gieo sạ truyền thống. Việc ứng dụng thiết bị bay không người lái trong gieo giống, rải phân và phun thuốc bảo vệ thực vật được hầu hết các hộ sản xuất lúa có quy mô lớn, các hộ tích tụ đất đai áp dụng trên phạm vi toàn tỉnh. Theo ngành Nông nghiệp và Môi trường, tỷ lệ cơ giới hoá trong sản xuất lúa, khâu làm đất, tưới tiêu hiện đạt trên 98%, gieo cấy đạt trên 15%, phun thuốc bảo vệ thực vật đạt trên 60%, thu hoạch đạt gần 100%. Trong sản xuất rau màu tỷ lệ cơ giới hóa trong khâu làm đất, tưới tiêu ước đạt trên 90%, phun thuốc bảo vệ thực vật ước đạt hơn 30%, gieo trồng ước đạt từ 1-2%, thu hoạch đạt từ 7-10%, sơ chế, bảo quản ước đạt từ 2-3%.

Hiệu quả, lợi ích, tuy nhiên, việc cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp vẫn gặp khó khăn do sản xuất nông nghiệp mang tính rủi ro cao nên chưa thu hút được hộ cá nhân tham gia ; nông dân khó tiếp cận máy móc hiện đại do trong nước chưa có nhiều doanh nghiệp sản xuất máy móc, thiết bị nông nghiệp, chủ yếu là hàng nhập khẩu từ nước ngoài nên giá bán cao. Hiện nay, phần lớn lực lượng lao động trong độ tuổi làm nghề khác không làm nông nghiệp, vì vậy lao động nông nghiệp chủ yếu là người già, quá tuổi lao động.

Thời gian tới, Bắc Ninh tiếp tục tập trung chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật tới các địa phương, hứa hẹn hướng tới những cánh đồng “không dấu chân”, giúp người dân giảm công lao động nặng nhọc, tăng năng suất, sản lượng lúa; khuyến khích các đơn vị, địa phương tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp với máy móc, thiết bị cơ giới hóa; phát triển công nghiệp chế tạo máy móc, thiết bị, công nghệ và công nghiệp hỗ trợ cho cơ giới hóa nông nghiệp...