Nỗi đau khi “ngựa kéo cày”

Thông tin ông Nguyễn Quang Tuấn mãn hạn tù, trở về thực hành bác sỹ tại bệnh viện Hữu Nghị tràn ngập trên các trang báo hồi đầu tháng 7-2024. Bên dưới những bài viết nhận được rất nhiều lời bình luận tích cực của bạn đọc. Họ chúc mừng, động viên, mong ông khoẻ mạnh, vượt qua khó khăn để tiếp tục cống hiến cho nền y tế nước nhà.

Đối với 1 phạm nhân vừa mãn hạn tù, phản ứng của dư luận như trên là rất lạ nhưng lại hoàn toàn dễ hiểu khi nhìn vào diễn tiến vụ án vi phạm các quy định về đấu thầu xảy ra tại Bệnh viện Tim Hà Nội mà ông Nguyễn Quang Tuấn bị cáo buộc giữ vai trò chính.
Khi làm Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội, ông Nguyễn Quang Tuấn chủ trương cho một số doanh nghiệp ký gửi vật tư để bệnh viện sử dụng trước, sau đó chỉ đạo cấp dưới hợp thức, hoàn thiện thủ tục cho doanh nghiệp trúng thầu để thanh toán. Hành vi trên diễn ra tại 9 gói thầu trong các năm 2016, 2017 giữa Bệnh viện Tim Hà Nội với 2 công ty Kim Hòa Phát và Hoàng Nga, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 53,5 tỷ đồng. Ông Tuấn lý giải nguyên nhân làm trái là do khó khăn, vướng mắc trong thực hiện trình tự, thủ tục đấu thầu theo quy định của pháp luật dẫn đến tình trạng khan hiếm thuốc, thiết bị y tế mà nếu không có cơ chế linh hoạt thì nguy cơ phải dừng điều trị, ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, thậm chí tính mạng của nhiều bệnh nhân.

Ảnh minh họa.

Tại phiên toà, Hội đồng xét xử nhận định, hành vi phạm tội của bị cáo Nguyễn Quang Tuấn và đồng phạm đã xâm phạm đến hoạt động đấu thầu, gây ảnh hưởng đến uy tín của ngành Y tế và hoạt động của Bệnh viện Tim Hà Nội; ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan nhà nước, gây dư luận xấu, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, bị cáo Nguyễn Quang Tuấn là chuyên gia đầu ngành trong điều trị tim mạch, đã cứu sống nhiều người, được nhân dân khen ngợi, từng được tặng thưởng nhiều Huân, Huy chương. Hành vi phạm tội của bị cáo xảy ra trong thời điểm ngành y tế đang gặp khó khăn khăn, vướng mắc khách quan liên quan đến những bất cập trong quy định của pháp luật về đấu thầu. Bị cáo đã thành khẩn khai báo, nhận hết trách nhiệm về mình, nộp số tiền 10.000 USD được doanh nghiệp biếu dịp Lễ, Tết và tự nguyện nộp 6 tỷ đồng dù không có trách nhiệm phải bồi thường. Đánh giá hành vi của bị cáo Nguyễn Quang Tuấn không liên quan chuyên môn ngành y nên Hội đồng xét xử chỉ tuyên phạt 3 năm tù giam và không cấm đảm nhiệm chức vụ hay cấm hành nghề sau khi chấp hành bản án. Trong khi đó, khung hình phạt cho hành vi mà ông Tuấn bị truy tố từ 10 năm tù giam đến 20 năm tù giam.
Vụ án xảy ra tại Bệnh viện Tim Hà Nội dấy lên luồng dư luận về việc các chuyên gia có nên làm lãnh đạo, quản lý hay chỉ nên tập trung làm tốt công tác chuyên môn?  Nhiều ý kiến cho rằng, dù ông Tuấn làm sai pháp luật nhưng đúng với lương tâm của người bác sỹ bởi khi đó nếu để thực hiện đúng các quy định về đấu thầu thuốc và vật tư, thiết bị y tế thì tính mạng của nhiều bệnh nhân có thể bị ảnh hưởng xấu. Không ít ý kiến cho rằng bác sĩ chỉ giỏi chuyên môn về y tế nhưng khi làm quản lý chưa chắc đã nắm rõ các quy định của pháp luật. Trong khi đó, pháp luật về đấu thầu còn nhiều hạn chế, có nhiều quy định chồng chéo với các luật chuyên ngành khác. Việc tự chủ tự thu tự chi, tổ chức đấu thầu theo những quy chế phức tạp, nếu không làm tốt, không nắm vững các quy định, không am hiểu về quản lý tài chính có thể mắc phải sai lầm. Có ý kiến ví von rằng “trâu thì kéo cày còn ngựa thì để thồ hàng”. Khi “ngựa phải kéo cày” dễ dẫn đến những sai lầm, chuệch choạc. Vì vậy, nên có 1 cơ quan chức năng chuyên thực hiện đấu thầu mua sắm tập trung để việc đấu thầu được chuyên nghiệp, hiệu quả.
Qua vụ án trên cho thấy, bên cạnh yếu tố chủ quan từ những non kém của cá nhân trong nhận thức về quản lý thì những khó khăn, bất cập trong thực hiện pháp luật về đấu thầu là nguyên nhân không nhỏ dẫn đến những sai phạm tương tự như của ông Nguyễn Quang Tuấn. Trước thực trạng đó, Chính phủ đã rà soát những khó khăn, bất cập trong thực hiện đấu thầu, đề xuất Quốc hội sửa đổi Luật Đấu thầu. Tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV đã thông qua Luật Đấu thầu năm 2023. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2024, là căn cứ pháp lý quan trọng bậc nhất để khắc phục những khó khăn, bất cập trong thực hiện đấu thầu hiện nay.
Hy vọng với đạo luật mới được sửa đổi, bổ sung khá đồng bộ,  hiệu quả và sự thay đổi nhận thức của toàn xã hội, những khó khăn trong thực hiện  đấu thầu sẽ sớm được giải quyết, tránh xảy ra những trường hợp đáng tiếc như trên.