Nơi những mùa sen

Nơi anh ở từ thơ bé nhìn ra ngút ngát cánh đồng, những cụm mây xôm xốp trên bầu trời nhẹ nhõm và triền cỏ miên man xanh. Có sáng lười biếng thức dậy, nhìn từ phía sau nhà, nơi xa tắp, ngọn đồi đứng giữa trời biếc, thấy trong lòng đầy thánh thiện. Lớn lên một chút đã bắt đầu có nỗi sợ hãi mơ hồ xâm lấn. Và nỗi cô đơn len nhẹ vào hồn!

Tuổi thơ trốn mẹ rong chơi, vẫn thấy ngọn núi uy nghiêm đứng giữa trời. Đứa bé ước mình được làm mây trắng. Bay đi và bay xa theo từng cơn gió.

Có những hoàng hôn chín đỏ, sương tím dâng lên từ chân trời xa thẳm, đứa bé thấy mình bay trên đám mây hình thù như một con bò khổng lồ, nó nằm trên lưng và được bò đưa đi suốt buổi chiều quê trên cánh đồng xôn xao gió. Mải mê đến độ, khi tỉnh ra, sương đã rơi xuống mí mắt, vội vã rảo cẳng về, lòng đầy lo âu vì một nhẽ bị ăn đòn. May quá, bố mẹ đi làm đồng chưa về. Nhà tối om, chỉ có tiếng muỗi bay vo ve, bật lửa. châm vào cái đèn dầu nhỏ xíu, ánh sáng vàng vọt chỉ đủ chiếu một quầng nhỏ. Nó cầm đèn soi chum gạo, vét đủ hai lon sữa bò. Bếp rơm nhen lên ngọn lửa mùi oi oi, xoong cơm chẳng mấy chốc sôi lục bục cạn nước, nó vần xuống đống tro còn đỏ rực, đốt xung quanh mấy vòng rơm, đoạn đặt lên ba ông đầu rau nồi nhôm để luộc rau muống. Rau xanh mướt mát, vớt ra rổ tre.

Khi bố mẹ về, mâm cơm mở ra: đĩa rau muống luộc, cà muối trắng ròn thơm mùi tỏi, đĩa cá diếc kho nhừ, óng ánh màu tương, bát con nước cáy nâu sánh, mấy lát ớt đỏ rực. Bố xoa mái tóc lợn cợn, cháy nắng của con trai, khen: "Cu cậu hôm nay luộc rau vừa tới". Bàn tay bố ram ráp vẫn còn ngai ngái mùi bùn, nó tưởng ra mùi cánh đồng quê hương, mênh mang biền bãi.

Mẹ úp cái bát sành cuối cùng lên chạn tre đầu hồi, cũng là lúc trăng mùa hạ nhô cao. Bầu trời đêm mùa hạ như nhung, vầng trăng tròn đầy diễm lệ, dọc dải Ngân Hà những đốm sáng nhấp nháy, muôn ngàn tinh tú thu vào trong ánh mắt háo hức con trẻ. Manh chiếu giữa sân lấp lóa dưới trăng, bố ngồi xếp bằng, nhấc cái đầu có mái tóc hoe nắng của cậu con trai đặt lên đùi mình, tay ông nâng cây sáo trúc sáng bóng, phả vào những lỗ gió giai điệu quê hương trầm bổng, da diết. Nó lim dim mắt. Ánh trăng chảy tràn trên cổ, soi bừng cả vết sẹo trên má mắt nó mơ màng nghe bố gửi hồn vào âm thanh dìu dặt, rồi ngủ quên lúc nào không hay. Nó bơi giữa làn ao trong vắt, những phiến sen hồng rơi rơi từng cánh trong lòng tay loang loáng nước.

Sáng Chủ nhật được nghỉ, theo bố đi hái sen ở con mương ngoài đầu làng. Bố thả con thuyền nan đã cũ xuống, mặt nước trong veo, từng bầy thủy sinh tung tăng bơi lội, những cụm rong tóc tiên mềm mềm như mái tóc nàng tiên cá níu chân chàng Uylitxo ở vũng biển xanh vời vợi trong truyện cổ Hy Lạp. Bố bơi chèo chầm chậm, mặt nước rẽ ra trước mũi thuyền, mùi sen mùa hạ sớm mai ùa vào mũi đứa bé một làn hương quá đỗi quen thuộc, man mát như giọt nước leo lẻo, lẫn mùi lúa chín vàng cúi đầu, ngan ngát gom tinh khôi của đồng quê xào xạc, có bông sen bung cánh rực rỡ, chấm vàng li ti rơi xuống phiến sen, chỉ làn gió lướt qua là rụng la đà xuống nước, mỗi cánh mà cuống dầy lên màu trắng ngà, sợi hồng đến tận đầu phiến sen nhòn nhọn như một dải bình minh trong vắt trổ nhánh đón ngày mới, trên mặt nước bồng bềnh, bồng bềnh như những con thuyền màu hồng phai, mỗi thuyền chở một giọt sương mai kết từ mắt đêm trìu mến. Rồi nó vươn cánh tay bẻ từng bông sen một cách thành thạo. Hái thêm những lá sen bánh tẻ xanh mướt, chọn một số lá non mỡ màng vẫn phong lại sự dịu dàng như tiếc nuối khoảnh khắc chưa hết độ thơ ấu của đời hoa.

Chẳng mấy chốc, sen đã đầy hai mũi thuyền, xếp tràn cả khoang, hai bố con ngồi co mình lại như thể sợ đau những đóa sen. Nắng buổi sớm dùng dằng đọng lại nơi những nụ sen xếp chồng lên nhau, những giọt nước lấp lánh sáng như ngọc. Thuyền cập bờ, đàn cá mương dạn dĩ xúm lại hông thuyền rỉa vệt rêu xanh lăn tăn, thi thoảng có những con tép gạo búng mình tanh tách, có chú chẫu chàng mặc áo vàng ươm ngồi trên lá sen uống thong thả từng giọt sương, giương đôi mắt tò mò nhìn người. Nghe những cọng cỏ xước cứa chân mình ram ráp, nó mặc kệ, nhoài người ôm từng bó sen xếp lên xe cải tiến, con thuyền nằm nghiêng một phía áp vào thùng xe, bố cẩn thận cột dây thừng xung quanh cho đỡ làm đau những cành hoa.

Mẹ tỉ mỉ ngồi lựa lặt, bó sen cho kịp phiên chợ chiều cuối tháng âm lịch. Mỗi bó mẹ kèm thêm một lá sen to bản, công đoạn cuối cùng là lấy sợi rơm nếp cột chặt. Nó nhìn bàn tay mẹ thoăn thoắt, nhịp nhàng, nhưng bàn tay nó vẫn nghịch ngợm kéo những tơ sen trắng muốt quanh cổ tay. Bao giờ cũng thế, mẹ xong việc, là hai cườm tay nó được đeo vòng kết từ tơ sen óng ả.

Những mùa hạ sau đó, người đi hái sen đông hơn, có khi, hai bố con đi cả buổi sáng cũng chỉ được lưng khoang thuyền. Những buổi đi học về, cuối thu đã có những lá sen kiết già, khô xác trên thân cây gai góc, cánh sen quắt lại vừa phong kín nỗi mênh mang mỗi độ thu về, lại gói cả mùi thanh tao của nước trời thăm thẳm, nó để cặp bên cạnh, ngồi xuống mí nước, chân để mặc cho đàn cá mương đùa nghịch, xa xa, dưới vạt nắng chiều thu vàng, những bát sen cuối vụ đã ngả sang màu nâu sẫm, như một lời từ biệt với con người đất quê và vũ trụ bao la, để ẩn trú vào hai mùa, chờ bừng lên khi mưa hạ reo vui khắp mặt đất. Đôi mắt nó tần ngần tiếc nuối, ánh nắng cuối ngày tắt hẳn trên tàu sen chơi vơi.

Tối đó, bữa cơm sang hơn mọi ngày, đĩa đậu rán vàng, mấy quả trứng luộc dằm lẫn bát mắm cáy, thấy bố mẹ cứ lẳng lặng ăn. Rụt rè, nó hỏi: "Sao hôm nay nhà mình ăn nhiều món thế ạ?'' Mẹ gắp cho nó nửa quả trứng: ''Mai con nghỉ học nhé, cùng bố mẹ ra huyện chơi". Nó và vội miếng cơm mà trong lòng vừa vui vừa lạ lẫm. Đêm đó, nằm bên mẹ, nó trằn trọc sao ấy.

-Con ở nhà ngoan, chăm học nhé, mai mẹ phải vào Nam, ở nhà ruộng ít, quá, sen giờ đông người hái.

Vậy là nó đã hiểu ra cơ sự. Con trai vốn kiệm lời, nó vòng tay ôm chặt bụng mẹ, đêm ấy sao mà dài và khó ngủ đến thế.

Sáng sớm hôm sau, bố đạp xe chở hai mẹ con trên chiếc gac ba ga nối dài bằng một mảnh gỗ. Đường làng, vẫn con đường đất đỏ luồn giữa hai rặng tre như mọi ngày mà sao nó chẳng thấy ai, ngoài dáng ngồi gượng nhẹ của mẹ, như thể chỉ cần mẹ ngồi thoải mái thì hai bàn chân nhấn pedan của bố sẽ mệt thêm.

Mẹ trèo lên cái xe khách cũ kĩ, trên nóc chất đầy gà, vịt, chúng nghển cổ kêu quang quác. Xe phụt khói chạy về phía trước bỏ lại làn bụi đỏ quạch, khói đen đặc. Người đàn ông lặng lẽ nắm tay đứa bé, đứng chơ vơ trên sân ga. Hai người làm cả cuộc chia li.

Đêm ấy và mãi những đêm sau đó, bữa cơm, giấc ngủ chỉ có hai bố con, nhà rộng hơn, chó mèo cũng buồn bã, sân gạch rêu và lá khô chen nhau.

Sen mùa lại mùa nối nhau đi qua đôi cánh của thời gian, những mùa thu ngang qua cánh đồng, buổi chiều nào đi học về, nó cũng tần ngần trước những vạt sen sót lại cuối vụ, nhìn trong gió thoáng, mây chiều, dáng cần mẫn của mẹ nâng niu từng bó sen cho phiên chợ quê thêm sắc màu và bữa cơm gia đình có chút thức ăn mặn.

Bố đã thôi không thổi sáo. Ông ghé miệng vào cái điếu bát, rít thuốc lào sòng sọc, mắt nheo nheo nhìn ra ngoài hàng hiên trong bóng cau đổ dài, nhắc nhỏm: “Tiết thu này trong ấy không lạnh như ngoài Bắc con ạ, mẹ cố làm để cho con thoát khỏi đồng ruộng”. Đứa bé im lặng, mắt nó như loang loáng một màu nước hồ thu.

Mẹ viết thư, dòng chữ nghuệch ngoạc: “Con chịu khó học, đỡ đần việc nhà cho bố. Tháng 11 này mẹ về”. Nó đọc đi đọc lại đến thuộc từng nét bút vụng về của mẹ, lá thư sờn mép và nếp gấp.

Thế rồi, mẹ về, những mùa sen của gia đình đã ấm cúng và tươm tất hơn. Thi thoảng cả nhà bơi thuyền đi hái sen. Mặt nước phẳng như gương soi, chỉ còn ít ỏi thân sen đứng chơ vơ trong ngọn gió se, chăm nhặt cũng được một bó đẫy tay. Nó cà cà má mình vào đầu nụ sen, mơ đến một ngày được vào đại học. Dáng tất tả của mẹ lẫn vào cánh cửa xe khách bụi bặm đã găm vào kí ức đứa bé một niềm gì nhoi nhói không thể gọi tên.

Nó chọn một trường trung cấp tận trong Nam nhưng được nhà nước bao cấp để gánh bớt lo âu cho bố mẹ. Ngày bước lên chuyến xe vào Nam, trong nó dội về kí ức sống động của thằng bé đứng chơ vơ giữa sân ga. Sống mũi nó cay cay và đầy ắp một mùi hương ngan ngát của nước trời bao la.

Có những buổi chiều Chủ nhật, tản bộ trên con phố ồn ào, mắt khựng lại trước bóng dáng người phụ nữ trung niên lam lũ, thồ xe hoa quả, chiếc nón ngửa ra sau gáy, đựng cả gió chiều. Nhớ nhà đến quay quắt!

Thấm thoắt đã mấy mươi mùa sen, đứa bé năm nào thành người đàn ông trung niên. Công việc bận bịu, nhưng anh vẫn tự tay xây một khuôn gạch hình chữ nhật, kì công xúc bùn từ ao, bơm nước và thả những cụm sen trắng, hồng. Sớm nay, thu lạnh, chợt mắt anh chạm vào một nụ sen trắng, vươn khỏi mặt nước, chúm chím trên thân gai xanh nâu. Đóa sen kết từ se lạnh hay đơm nở từ ấu thơ của đứa bé lem luốc, có chăng nảy mầm tự tâm hồn thăm thẳm, đôi khi muốn chạy trốn khỏi mệt mỏi ganh đua của thế cuộc?

Trong sen, anh nghe mùi bùn ngai ngái vai áo mẹ, bàn tay thô ráp của cha, thấy một mùi thanh thanh len lén rơi vào lẫn với niềm cô đơn đưa anh đi theo tiếng sáo xa xa, chấp chới!