Phát huy truyền thống hiếu học, khoa bảng

Thôn Hoài Thượng, xã Liên Bão (Tiên Du) nổi tiếng có truyền thống hiếu học, khoa bảng. Tiêu biểu nhất thời phong kiến phải kể đến dòng họ Nguyễn Đăng, trong đó có Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo. Truyền thống hiếu học từ dòng họ này sau lan tỏa đến các dòng họ, được người dân trong thôn phát huy cho đến tận ngày nay.

Được mệnh danh “là một nhà vọng tộc ở đất Tiên Du”, dòng họ Nguyễn Đăng qua nhiều đời đều có những người đỗ đạt, làm quan trong triều đình thời phong kiến. Gia phả dòng họ ghi lại, bốn vị tổ ban đầu đều dạy học, từ năm 1443 đến năm 1918, dòng họ có 91 người đỗ đạt, trong đó có 9 Tiến sĩ, Thám hoa và Trạng nguyên, 7 Giám sinh, 25 Hiệu sinh, 2 Tú tài, 5 Thiếu khanh, tổng giáo và Huyện thừa… Một số nhà khoa bảng tiêu biểu đời trước có Thám hoa Nguyễn Đăng Cảo; Tiến sĩ, Tế tửu Nguyễn Đăng Minh; Tiến sĩ Nguyễn Đăng Tuân và đặc biệt là Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo. Đến nay, dòng họ vẫn duy trì được truyền thống hiếu học đó và có thêm nhiều người đỗ đạt, phục vụ trong các cơ quan nhà nước: Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Quốc Bảo; Thiếu tướng Nguyễn Đăng Lợi; Tiến sĩ Nguyễn Đăng Lộc…
Anh Nguyễn Đăng Túy, cháu đời thứ 10 của Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo cho biết: “Ngoài cụ tổ, về sau này có cụ Nguyễn Đăng Cảo là dành nhiều thời gian ở nhà mở lớp dạy cho dân trong làng, xã; cụ Nguyễn Đăng Đạo thì thường về giúp đỡ dân khi khó khăn, mất mùa, đói kém; các cụ có gì đều nghĩ đến dân làng quanh mình, giúp đỡ rất nhiệt tình”. Có lẽ vì thế nên dòng họ Nguyễn Đăng có sức ảnh hưởng trực tiếp với người dân thôn Hoài Thượng, họ đã phần nào giúp cho dân làng khi đó có thêm điều kiện để ăn học, thành danh. Đến nay, vào mỗi đợt thi học sinh giỏi các cấp, thi Đại học hay vào năm học mới, đền thờ Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo, đền thờ Thám hoa Nguyễn Đăng Cảo tại thôn lại đón nhiều lượt học sinh, trường học đến dâng hương…

Hằng ngày, sau 19 giờ, học sinh trong thôn Hoài Thượng tự giác ngồi vào bàn học tập.

Noi gương và phát huy truyền thống hiếu học lâu đời từ dòng họ Nguyễn Đăng, nhiều dòng họ trong thôn Hoài Thượng như: Trần, Dương, Lê, Hồ, Đàm, Đặng… cũng dạy con em học tập thật tốt, đạt nhiều thành tích xuất sắc trong học tập và rèn luyện. Điển hình như em Nguyễn Thị Nguyệt từng là Thủ khoa đầu vào Trường Đại học Ngoại thương, nhận học bổng du học tại Úc; em Trần Ngọc Trí Dũng đạt Á khoa đầu vào môn Tin học Trường THPT Chuyên Bắc Ninh; em Đàm Thị Thu Thủy, sinh viên trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên nhận được học bổng Vallet 2023 dành cho sinh viên có thành tích học tập xuất sắc… Ngoài ra còn rất nhiều em cũng đang theo học tại các trường Đại học tốp đầu cả nước.
Em Đàm Thị Thu Thủy, sinh viên trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên,  chia sẻ: “Được sinh ra trên mảnh đất có truyền thống hiếu học, nổi tiếng có Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo, em cảm thấy rất tự hào và luôn lấy đó làm động lực để phấn đấu, rèn luyện. Khi còn học phổ thông, em từng nhận được thưởng Quỹ khuyến học, khuyến tài Nguyễn Đăng Đạo của huyện Tiên Du dành cho học sinh xuất sắc. Tự hào về truyền thống hiếu học quê hương, em càng thêm quyết tâm, cố gắng học thật tốt nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng để sau này đóng góp nhiều hơn cho quê hương, đất nước”.
Để giữ gìn truyền thống hiếu học, thúc đẩy học sinh đạt được thành tích trong học tập, từ lâu thôn Hoài Thượng quan tâm đến giáo dục, thành lập Ban khuyến học để triển khai các hoạt động khuyến học, khuyến tài. Hàng ngày, vào lúc 19 giờ, loa phát thanh của thôn sẽ phát đi Tiếng trống khuyến học để các gia đình nhắc nhở con em, học sinh ngồi vào bàn học tập. Cán bộ thôn, các đoàn thể cũng thường xuyên gặp gỡ, trao đổi, đề nghị đội ngũ giáo viên đang sinh sống tại thôn quan tâm, chăm lo cho học sinh. Các gia đình luôn động viên, đầu tư cho con cái học hành. Quỹ khuyến học khuyến tài của thôn và các dòng họ luôn nhận được sự ủng hộ của nhiều mạnh thường quân và người dân. Hằng năm có trao thưởng cho giáo viên, học sinh đạt thành tích trong học tập tốt, các cháu đỗ vào các trường Đại học.
Theo ông Nguyễn Cao Thiện, Trưởng thôn Hoài Thượng: “Các giáo viên, học sinh đạt thành tích xuất sắc sẽ được tuyên dương trên hệ thống loa truyền thanh của thôn trước ngày trao thưởng. Trước buổi lễ, đại diện cấp ủy, cán bộ thôn, các đoàn thể và các cháu có thành tích tiêu biểu đến thắp hương tại đền thờ Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo. Trung bình mỗi năm, Quỹ Khuyến học, khuyến tài của thôn thu về khoảng 20 triệu đồng, trong đó 15-17 triệu trao thưởng, số tiền còn lại sẽ để giúp đỡ các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn trong năm học. Hiện, thôn đang có chủ trương mở thư viện tại Nhà văn hóa để nâng cao dân trí, giúp học sinh có không gian trao đổi, học tập, tìm kiếm tài liệu…”.
Hòa nhịp phát triển cùng quê hương, đất nước, thôn Hoài Thượng hôm nay đang từng ngày vươn lên giàu mạnh, văn minh. Đây cũng tiền đề để thôn Hoài Thượng làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài, giữ gìn truyền thống hiếu học, đóng góp nguồn nhân lực chất lượng cao vào công cuộc CNH, HĐH đất nước.