Phát triển chợ truyền thống thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ hàng hóa

Công tác phát triển và quản lý chợ trên địa bàn tỉnh là đòi hỏi cấp thiết, nhằm thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho nhân dân, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước… góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy nhiên, hoạt động của hệ thống chợ đang gặp không ít khó khăn, công tác quản lý, khai thác vẫn còn nhiều bất cập.

Toàn tỉnh có 106 chợ, trong đó 1 chợ hạng 1, 12 chợ hạng 2 và 93 chợ hạng 3. Thời gian qua, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh thực hiện tốt quy hoạch hệ thống chợ, bảo đảm quy mô, tính chất đầu tư và hỗ trợ vốn cho đầu tư, xây mới nâng cấp, cải tạo các chợ… Đến nay, hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh bước đầu có sự văn minh, hiện đại theo hướng thân thiện, an toàn, thuận tiện. Ý thức, trách nhiệm của đơn vị quản lý chợ, thương nhân kinh doanh ngày càng được nâng cao trong công tác an toàn phòng cháy, chữa cháy, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường… Đặc biệt, tỉnh thu hút được một số doanh nghiệp đầu tư xây mới, cải tạo để kinh doanh khai thác chợ như: Chợ Chi Long, chợ Yên Trung (Yên Phong), chợ Châu Cầu (Quế Võ); chợ Tiêu (Từ Sơn)… Các chợ phát huy được vai trò kênh phân phối bán buôn, bán lẻ chủ yếu của địa phương, đưa sản phẩm đến người tiêu dùng; giữ vị trí quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ hàng hóa đối với nhiều sản phẩm nông nghiệp, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp của địa phương.
Tuy nhiên, hệ thống chợ chủ yếu thiên về chức năng bán lẻ và đa số có quy mô nhỏ, chưa có chợ đầu mối bán buôn, thu gom và phân luồng hàng hoá. Hạ tầng phần lớn đều đầu tư từ nhiều năm trước, ít được cải tạo, nâng cấp; công tác thu hút các nhà đầu tư thực hiện xã hội hóa gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tình trạng xuống cấp, nhất là những chợ do Nhà nước đầu tư, quản lý, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, ô nhiễm môi trường… Một số chợ được đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng nhưng không hiệu quả hoặc hiệu quả không cao, ít người vào họp. Trong khi đó, tình trạng họp chợ không đúng nơi quy định (trên lòng, lề đường gây cản trở giao thông, mất mỹ quan đô thị) chưa được giải quyết triệt để. Một số chợ chưa bảo đảm công tác phòng cháy dẫn đến phải tạm dừng hoạt động. Chỉ có 14% số chợ do doanh nghiệp, HTX quản lý; 86% số chợ là do Ban quản lý, Tổ quản lý (chủ yếu thực hiện nhiệm vụ thu phí, chưa chủ động trong công tác quản lý)...

Lãnh đạo Sở Công Thương khảo sát tại chợ Đọ (TP. Bắc Ninh).

Để thúc đẩy chợ truyền thống phát triển, đáp ứng tốt yêu cầu là kênh lưu thông hàng hóa quan trọng, ngày 5-6-2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 60/2024/NĐ-CP về phát triển và quản lý chợ với nhiều điểm mới, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-8-2024 như: Cho phép các địa phương chủ động cân đối nguồn vốn ngân sách Nhà nước để đầu tư hoặc hỗ trợ vốn đầu tư phát triển chợ trên địa bàn; bổ sung các quy định về quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng chợ do Nhà nước đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư để triển khai Luật Quản lý sử dụng tài sản công. Trong đó, khuyến khích xã hội hóa nhằm huy động và đa dạng hóa nguồn lực để duy trì, phát triển, khai thác tài sản kết cấu hạ tầng chợ; bổ sung nghĩa vụ của chủ đầu tư xây dựng chợ, đặc biệt liên quan đến việc: Bảo trì trong chu kỳ dự án đầu tư xây dựng chợ; việc quản lý chợ sẽ do các doanh nghiệp, HTX đầu tư, kinh doanh, khai thác, quản lý chợ hoặc đối tượng được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng chợ đối với tài sản do Nhà nước đầu tư… thay vì Ban quản lý như trước đây. Đồng thời, cắt giảm thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư phát triển chợ, đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình hiện nay, góp phần tháo gỡ các khó khăn, bất cập liên quan đến đầu tư chợ của các địa phương.
Để Nghị định nhanh chóng đi vào cuộc sống, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành liên quan và địa phương tập trung thực hiện các giải pháp đẩy mạnh phát triển và quản lý chợ. Theo đó, tập trung tuyên truyền, phổ biến nội dung Nghị định và đôn đốc thực hiện phương án phát triển chợ tích hợp trong Quy hoạch tỉnh tới các địa phương, doanh nghiệp, tiểu thương trong toàn tỉnh. Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương xây dựng, trình UBND tỉnh ban hành một số nội dung về phát triển và quản lý chợ trên địa bàn tỉnh. Phân cấp quản lý chợ cho cấp huyện, cấp xã phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; trách nhiệm của UBND các cấp trong việc xóa bỏ điểm kinh doanh tự phát; quy trình chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ; quy định việc quản lý điểm kinh doanh tại chợ và hướng dẫn nội quy áp dụng cho các chợ…
Đặc biệt, trong tháng 11, tại Chương trình gặp mặt doanh nhân trên địa bàn tỉnh, cùng với việc ngành Công thương thông tin, phổ biến, hướng dẫn, thảo luận các quy định mới về phát triển và quản lý chợ; các đồng chí lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành đã trực tiếp lắng nghe các ý kiến và giải đáp khó khăn, vướng mắc của doanh nhân (doanh nghiệp, HTX, Ban quản lý, UBND cấp xã/Tổ quản lý nơi có chợ) trong thực hiện quá trình đầu tư quản lý, kinh doanh và khai thác chợ; xem xét các giải pháp, đề xuất chính sách mới... nhằm từng bước thúc đẩy công tác đầu tư cải tạo, phát triển chợ ngày càng khang trang, sạch đẹp, văn minh thương mại, phục vụ tốt nhu cầu mua sắm hàng hoá thiết yếu của nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.