Phát triển Quan họ măng non làng Diềm

Làng Quan họ cổ Viêm Xá (hay còn gọi là làng Diềm, thành phố Bắc Ninh) từ xa xưa đã nổi danh là vùng đất thờ thủy tổ của làn điệu dân ca Quan họ. Nơi ấy, người người hiếu khách, đam mê ca hát làm say lòng bao du khách gần xa. Những nghệ nhân Quan họ làng Diềm không chỉ mang lời ca, tiếng hát đến với bạn bè trong nước và quốc tế mà còn đang làm tốt vai trò là người vun đắp những mầm non Quan họ.

Hiện nay, ở làng Diềm có hai lớp Quan họ măng non duy trì từ năm 2006 do hai nghệ nhân Nguyễn Thị Sang (54 tuổi) và Nguyễn Thị Thềm (52 tuổi) dìu dắt. Trước kia, khi chưa có ý tưởng tổ chức thành các lớp học tại Đền thờ Vua bà Thủy tổ Quan họ, các nghệ nhân đã dạy hát tại nhà cho từng nhóm học sinh yêu thích ca hát để phục vụ cho ngày hội của làng, phục vụ theo yêu cầu của khách du lịch... Ai thích học cũng được truyền dạy nhiệt tình mà không hề lấy thù lao. Các chị bảo: “Chúng tôi may mắn học được chút vốn liếng của các cụ nên muốn truyền lại cho các thế hệ sau để các em hiểu rằng dân ca Quan họ là loại hình sinh hoạt văn hóa thể hiện tâm hồn, trí tuệ, cốt cách của người Bắc Ninh-Kinh Bắc”.

Vào hè, các lớp học Quan họ lại sôi động hẳn lên. Từng tốp, từng tốp dập dìu với gương mặt rạng rỡ niềm vui hăng say học hát. Đây là thời điểm các em được nghỉ ngơi sau một chặng đường học tập, có điều kiện tham gia lớp học đầy đủ hơn. Cứ 4 buổi/tuần, các em quây quần bên hai cô, cùng say sưa luyện từng câu, từng bài… Trước tiên học những lời cổ của Quan họ, sau học cách hát lề lối, hát giao lưu, biểu diễn giữa các làng. Có người học hát chỉ vì muốn biết hát, muốn hiểu thêm những nét đẹp của người Quan họ, cũng có em đã theo đuổi nghề hát với tất cả niềm đam mê cháy bỏng. Cô tâm huyết, trò hăng say, lớp mở ra thỏa lòng của cả thầy và trò. Trong đó, một lớp dành cho lứa tuổi thiếu nhi với hơn 20 em; lớp lớn có hơn 10 thành viên dành cho học sinh cấp 2, cấp 3. Mỗi em một hoàn cảnh nhưng đều kiên trì luyện tập với lòng say mê.

Không chỉ dạy ca từ, các em còn được dạy những nét thanh lịch, tế nhị trong văn hóa giao tiếp, ứng xử của người Quan họ. Dìu dắt các thế hệ thiếu nhi đã nhiều năm, các chị nhớ từng giọng hát, tính cách, thói quen, của học trò. Ấn tượng nhất là các bé Thanh Nga, Như Quỳnh, Thanh Chúc… tuy mới 6, 7 tuổi đã rất thích học hát. Biết bao nhiêu thế hệ đã trưởng thành từ lớp học Quan họ măng non Viêm Xá như Nguyễn Thị Huyền hiện đang theo học Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội; Nguyễn Thị Vân, Nguyễn Thị Vy, Nguyễn Thị Thu đang học Trung cấp Văn hóa nghệ thuật Bắc Ninh… Nguyễn Thị Quỳnh Mai (16 tuổi), học sinh lớp 11 trường THPT Lý Nhân Tông theo lớp từ khi mới thành lập đến giờ, được đánh giá là một trong những tài năng, thể hiện được những tố chất của người Quan họ. Mai chia sẻ: “Cháu thích hát Quan họ từ bé nên khi được các cô dạy bảo tận tình, cháu càng thấy say mê những câu hát mượt mà của người Quan họ. Cháu mong được tham gia các cuộc thi, giao lưu khắp mọi miền đất nước, để bạn bè biết đến những nét văn hóa đặc sắc của người Quan họ Bắc Ninh”.

Chính các thế hệ học trò và niềm say mê ca hát là động lực để các nghệ nhân tiếp tục thực hiện sứ mệnh truyền dạy của mình. Nghệ nhân Nguyễn Thị Sang chia sẻ: “Tôi luôn tâm niệm một điều, Quan họ là vốn quý, là tài sản vô giá của cha ông cần được trân trọng, nuôi dưỡng, và gìn giữ. Vì lẽ đó, việc lưu truyền lại cho các thế hệ sau những những phong tục, tập quán tốt đẹp trong lề lối sinh hoạt văn hoá Quan họ, những giá trị nhân văn, độc đáo của dân ca Quan họ Bắc Ninh là trách nhiệm của những người đi trước như chúng tôi. Thiếu nhi làng Diềm say mê lắm, thích học lắm, chỉ tiếc là có rất ít cơ hội, ít dịp để đi giao lưu, học tập. Chúng tôi mong các cấp sẽ có sự đầu tư, quan tâm hơn để tạo sân chơi phát triển tài năng cho các thế hệ măng non”.

Cũng từ “cái nôi” này đã nuôi dưỡng những tài năng, chắp cánh cho bao ước mơ của các thế hệ thiếu niên Quan họ làng Diềm. Từ lớp học này, các tài năng sẽ có điều kiện nảy nở và phát huy, góp phần lưu giữ và bảo tồn Quan họ.

Bài, ảnh: Hải Đường