Phát triển tín dụng xanh

Xu hướng gia tăng tín dụng xanh thông qua các dự án như: Tiết kiệm năng lượng, tái tạo năng lượng và công nghệ sạch nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững đang dần nhận được nhiều sự quan tâm hơn của cộng đồng doanh nghiệp.

Nông nghiệp công nghệ cao là một trong những lĩnh vực có thể huy động hỗ trợ từ chính sách tín dụng  xanh.

Chính phủ ban hành Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 1-10-2021, phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn 2050” với mục tiêu tăng trưởng xanh góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa cacbon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu. Trong đó, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và năng lượng dựa trên nền tảng KHCN, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, phát triển kết cấu hạ tầng bền vững để nâng cao chất lượng tăng trưởng, phát huy lợi thế cạnh tranh và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Ngân hàng Nhà nước ban hành Quyết định số 1604/QĐ-NHNN phê duyệt Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng và các chương trình tín dụng góp phần sử dụng tài nguyên hiệu quả, tạo sinh kế và nâng cao mức sống của người dân, giải quyết từng bước các vấn đề môi trường và xã hội. Nguồn vốn cho vay chủ yếu bằng vốn huy động của các thành phần trong xã hội chứ không phải hoàn toàn là vốn huy động của ngân hàng và nguồn vốn được sử dụng để cấp tín dụng xanh là nguồn vốn xanh. Các ngân hàng có thể tiếp cận nguồn vốn xanh thông qua các hợp đồng ủy thác của Ngân hàng Trung ương hay Ngân hàng Nhà nước, các quỹ hỗ trợ tín dụng xanh hoặc trực tiếp phát hành trái phiếu xanh trên thị trường.
Các dự án có thể huy động hỗ trợ từ chính sách tín dụng xanh để đầu tư vào những lĩnh vực như: Năng lượng tái tạo và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, nông nghiệp công nghệ cao, xử lý ô nhiễm, bảo đảm đa dạng sinh học, phát triển kinh tế tuần hoàn, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên hoặc các hoạt động kinh doanh vì môi trường khác. Hoặc thay đổi công nghệ, giảm khí thải nhà kính, đề cao trách nhiệm xã hội, sản xuất các dòng sản phẩm xanh thân thiện với môi trường. Hoạt động cấp tín dụng xanh của ngân hàng liên quan đến nhiều cơ quan chức năng. Do đó, để khuyến khích các nhà đầu tư, Chính phủ hỗ trợ thông qua các chính sách thuế và cam kết đầu ra ổn định cho các doanh nghiệp đầu tư cho các dự án thuộc diện ưu tiên hướng tới bảo vệ môi trường, ngân hàng cam kết cung cấp vốn dài hạn, lãi suất ưu đãi.
Để góp phần bảo vệ môi trường, cần có biện pháp lâu dài, định hướng đầu tư, sản xuất theo hướng tăng trưởng xanh, trong đó cần kiểm soát từ khâu thẩm định, chấp thuận chủ trương đầu tư, cấp giấy chứng nhận đầu tư theo Luật Đầu tư, kiểm soát cung cấp tín dụng theo hướng tăng trưởng xanh. Ngoài ra, việc triển khai thực hiện kiểm soát tín dụng xanh có ý nghĩa hết sức quan trọng, vì thực tế, một số dự án đầu tư ở khu vực làng nghề tại Bắc Ninh chưa được kiểm soát tín dụng theo hướng tăng trưởng xanh, dẫn đến tình trạng nhiều dự án đầu tư kém hiệu quả, gây ô nhiễm môi trường nhưng vẫn được cung cấp tín dụng. Nhận thấy tính cấp bách của vấn đề, Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế xã hội có tờ trình gửi UBND tỉnh về việc tăng cường chỉ đạo công tác thẩm định chủ trương đầu tư; thẩm định dự án theo các tiêu chí của tăng trưởng xanh. UBND tỉnh chỉ đạo các ngành, địa phương tăng cường công tác thẩm định đầu tư và kiểm soát cung cấp tín dụng theo hướng tăng trưởng xanh.
Nhiều ngân hàng như: VietinBank, BIDV, Agribank, HDBank, VPBank… thúc đẩy tín dụng xanh, được đánh giá là có những chương trình hiệu quả, đóng góp nổi bật trong cung ứng tín dụng xanh cho nền kinh tế. Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các Ngân hàng thương mại triển khai chương trình cho vay khuyến khích nông nghiệp công nghệ cao với lãi suất cho vay thấp hơn từ 0,5%-1,5% so với lãi suất cho vay thông thường, tùy từng trường hợp cụ thể khi khách hàng tham gia vào các khâu khác nhau của quá trình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao như cung ứng vật tư đầu vào, sản xuất hoặc tiêu thụ sản phẩm…Tổng dư nợ chương trình cho vay phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch trên địa bàn tỉnh đạt 47,9 tỷ đồng. Ngoài ra, dư nợ cho vay doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao đạt 10 tỷ đồng; cho vay nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn đến nay đạt hơn 1.102 tỷ đồng và một số dự án phát triển điện mặt trời áp mái cũng đang tiếp cận với tín dụng xanh...
Tuy nhiên, không phải dự án nào có yếu tố “xanh” cũng được cấp tín dụng, các ngân hàng đưa ra những tiêu chí nhất định. Đối với doanh nghiệp, các dự án phải chứng minh được tính hiệu quả, minh bạch thông tin, kinh doanh có lợi nhuận, có kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ “xanh” tối thiểu một năm, đặc biệt phải chứng minh được đầu ra của sản phẩm. Đối với cá nhân, phải chứng minh được năng lực tài chính, có hồ sơ “sạch”, không có nợ xấu tại ngân hàng. Do đó, các doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt các cơ hội từ những định chế tài chính xanh để đầu tư vào những ngành, hàng đang và sẽ là xu thế tất yếu để phát triển kinh tế xanh, bền vững.