Rau sạch “năm không” của cử nhân sinh học

Dưới cái nắng gắt gao đầu mùa hạ, chúng tôi về thôn Đông Sơn, xã Việt Đoàn (Tiên Du) để “mục sở thị” mô hình trồng rau sạch “năm không” (không thuốc sâu, không thuốc diệt cỏ, không kích thích tăng trưởng, không phân bón hóa học và không chất bảo quản) của cử nhân sinh học Nguyễn Thanh Liêm. Trong câu chuyện khởi nghiệp của mình, chàng thanh niên sinh năm 1988 đầy năng động, bản lĩnh này đã đưa chúng tôi đi hết ngạc nhiên này đến bất ngờ khác...

Khởi nghiệp cùng rau sạch

Bỏ ngang công việc đang làm để trở về quê dấn thân vào lĩnh vực nông nghiệp là quyết định được Nguyễn Thanh Liêm đưa ra sau những tháng ngày trăn trở. “Xuất thân từ vùng đất thuần nông, mỗi lần về quê thấy người nông dân chân lấm, tay bùn, làm rất nhiều nhưng thu lại chẳng được bao nhiêu. Rồi công nghiệp hóa xuất hiện, nhiều người không thiết tha với sản xuất nông nghiệp, thanh niên trẻ đi làm công nhân, ở nhà chỉ còn người già gắn với ruộng đồng một cách cầm cự. Nhiều diện tích đất bồi, đất bãi ngày xưa là cả cánh đồng xanh ngút ngát giờ vụ trồng, vụ bỏ, nhìn mà thấy tiếc. Hơn nữa nhu cầu, của người tiêu dùng, ai cũng “khát” thực phẩm sạch nhưng không biết tìm mua ở đâu... Thế là tôi quyết định bỏ việc về nhà làm trang trại” - Liêm mở đâu câu chuyện khởi nghiệp cùng rau sạch với chúng tôi mộc mạc, chân thành như thế.

Tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) vào năm 2010, Liêm ở lại Hà Nội đầu quân cho một Công ty chế biến nông sản, thực phẩm. Với bản tính chăm chỉ, tháo vát, Liêm được lãnh đạo công ty trọng dụng, trả mức lương hơn 10 triệu đồng mỗi tháng. Đang có công việc ổn định nơi thủ đô phồn hoa, năm 2015 Liêm quyết định trở về với đồng đất quê hương để phát triển sự nghiệp, làm chủ chính mình. Quyết định đó khiến gia đình và bạn bè không khỏi lo ngại bởi Liêm còn khá trẻ, nhưng Liêm bảo “nếu chưa dấn thân thì chưa biết sức mình”. Bước đầu bắt tay vào làm, Liêm khai phá lại khu trang trại hơn 1,3 ha của gia đình. Gọi là trang trại nhưng nơi đây chỉ có những dãy chuồng cũ kĩ, ẩm thấp mà nhiều năm trước gia đình dùng để chăn nuôi bò sữa. Sau gần 1 năm đầu tư, thuê máy móc cải tạo, dùng chế phẩm sinh học để xử lý đất, Liêm chia thành 3 khu sản xuất: 2.000m² ao vừa nuôi thả các loại cá truyền thống như trắm, chép vừa trữ nước tưới rau; chuồng trại chăn nuôi bò, gà và phần lớn diện tích trồng rau sạch.

Nguyễn Thanh Liêm chăm sóc cà chua trái vụ.

Dù bản thân đã có nhiều kiến thức về trồng trọt cùng kinh nghiệm 5 năm làm việc tại Công ty chế biến nông sản, thực phẩm, thế nhưng khi mới bắt tay vào làm, Liêm vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc thử nghiệm các loại cây trồng. Một phần do chưa quen với các giống mới, phần khác vì chưa có nhiều trải nghiệm thực tế. Do vậy, thu nhập từ những lứa rau đầu tiên cũng chỉ đủ để trả tiền giống. Không nản chí, năm 2017 Liêm huy động nguồn vốn đầu tư xây dựng hơn 700m² nhà lưới, trồng 2.200 cây cà chua, hơn 3.000 cây dưa chuột, dưa lê trái vụ và một số loại cây ăn quả như bầu, bí. Cùng lúc, Liêm đứng ra thành lập HTX Nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao Liêm Anh, quy tụ 7 thành viên trong thôn nhằm liên kết sức mạnh các hộ dân. Liêm chia sẻ: “Nếu người dân cứ mạnh ai nấy làm riêng lẻ sẽ rất khó khăn trong quá trình chăm sóc cũng như đầu ra sản phẩm. Khi tham gia mô hình HTX sẽ nâng cao tính tương trợ, giảm bớt những nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh, đồng thời có cơ hội tiếp cận ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, sản xuất theo hướng hữu cơ nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng thu nhập”.

Hướng đến nông nghiệp hữu cơ

Do được áp dụng phương pháp trồng rau theo mô hình công nghệ cao, rau của HTX trồng hoàn toàn không dùng bất cứ loại thuốc hóa học nào, chỉ dùng phân hữu cơ và các chế phẩm sinh học, phòng bệnh cho rau cũng bằng biện pháp sinh học. Mỗi tuần, phun các chủng vi sinh vào đất một lần, các sinh vật siêu nhỏ này đẩy nhanh quá trình tự phân giải trong đất, giúp đất màu mỡ hơn. Song việc trồng rau theo phương pháp này mất nhiều công sức hơn. Vào mùa xuân, mưa nhiều, cỏ mọc tràn ra phải huy động từ chủ đến nhân công,  nhổ cỏ hoàn toàn bằng tay. Với phương châm làm nông nghiệp công nghệ cao, Liêm huy động mọi nguồn lực để đầu tư cơ sở hạ tầng trang trại, xây dựng 2 khu nhà màng, đồng thời nhập hệ thống tưới nước nhỏ giọt để phục vụ sản xuất. Liêm cho hay: “Tưới nhỏ giọt là kỹ thuật tưới cung cấp nước vào đất dưới dạng các giọt nước nhỏ ra đều từ thiết bị tạo giọt đặt tại một số điểm trên mặt đất gần gốc cây, giảm từ 30-50% so với phương pháp tưới truyền thống. Hệ thống này còn được sử dụng để tưới phân cho cây trồng với liều lượng vừa đủ thông qua hệ thống đường ống, máy bơm và có thể kiểm soát độ ẩm của đất giúp cây trồng phát triển tốt nhất”. Ngoài ra Liêm còn phổ biến cho các thành viên HTX áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ, ghi chép nhật ký sản xuất; tất cả sản phẩm đều được bảo đảm sạch từ khâu làm đất, chọn giống cho đến chăm bón, tiêu thụ nên được người tiêu dùng tin tưởng.

Sản phẩm rau sạch của Liêm được người tiêu dùng tin tưởng.

Liêm tích cực thu thập những giống rau tốt, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng địa phương để trồng thử nghiệm. Đến nay, mô hình của anh đa dạng hóa các giống cây như: Dưa chuột Nhật, dưa lê, cà chua, bí... Ước tính 1 cây dưa chuột giống Nhật trồng trái vụ trong nhà màng cho thu 2,5kg quả, giá bán trung bình 10-15 nghìn đồng/kg; 1 cây cà chua trái vụ cho thu từ 4-5kg, giá bán trung bình 15 nghìn đồng/kg... cho chất lượng và hiệu quả kinh tế cao hơn so với cách làm thông thường, đáp ứng một phần nhu cầu rau sạch trên địa bàn. Dưa chuột được Liêm thu hoạch hơn 2 tháng nay, trung bình mỗi ngày xuất bán 1 tạ dưa. Hiện tại sản lượng rau, quả sạch chỉ đủ đáp ứng cho khách quen và người dân lân cận trong vùng. Ngoài rau sạch, HTX còn trồng 200 cây bưởi diễn và một số loại cây ăn quả; nuôi 10 con bò sinh sản, cứ 7-8 tháng xuất chuồng một lần, giá bán 15 triệu đồng/con giống.

Chia sẻ về hướng đi sắp tới, Liêm bày tỏ: “Muốn có được đầu ra và giá bán cao, ổn định thì việc tạo niềm tin và xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm sạch, hữu cơ là yếu tố then chốt. Bởi người tiêu dùng, nhất là ở thành phố đang hướng tới nông sản sạch, chỉ cần sản phẩm bảo đảm sạch, chất lượng thì giá cao hơn họ cũng sẵn sàng chấp nhận. Nếu được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, chúng tôi mở rộng nhà màng thêm 2.000 m² trồng rau và cây ăn quả, tăng đàn bò lên 30 con, phát triển HTX sản xuất nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao, tạo ra nguồn cung cấp thực phẩm sạch, phong phú, dồi dào, đem lại sự an toàn cho người tiêu dùng”.

Đem những mong muốn chính đáng của chủ HTX nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao Liêm Anh trao đổi với ông Nguyễn Xuân Vững, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh được biết: Liêm vừa hoàn thành thủ tục hồ sơ để được hưởng chính sách hỗ trợ vốn của tỉnh. Dù đây là mô hình mới trong phát triển kinh tế, giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và tạo việc làm, tăng thu nhập. Hội đang khuyến khích nông dân phát triển các mô hình nông nghiệp hữu cơ; tư vấn, giúp đỡ các hộ được hưởng các chính sách hỗ trợ của tỉnh; xây dựng mô hình trình diễn, tập huấn, chuyển giao KHKT; từng bước nhân rộng các mô hình thân thiện với môi trường, tạo ra những sản phẩm tốt nhất cho người tiêu dùng, phát triển sản xuất nông nghiệp trong thời kỳ hội nhập…

Mỗi năm, toàn tỉnh có hàng nghìn cử nhân, kỹ sư tốt nghiệp các trường đại học. Và trong số họ không ít người mạnh dạn đầu tư phát triển các mô hình kinh tế nông nghiệp trở thành những “triệu phú” nông dân trẻ. Những mô hình ấy đã mở ra hướng phát triển mới cho thanh niên, đem lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với điều kiện sản xuất địa phương. Để thu hút trí thức về quê làm giàu, chung sức xây dựng quê hương, rất cần sự quan tâm của các cấp, ngành. Trong đó, ngoài việc tư vấn, hướng nghiệp, cần nhất là việc tạo nguồn vốn vay để những người trẻ có trí thức và nhiệt huyết có thể hiện thực hóa ước mơ làm giàu trên mảnh đất quê hương.