Sản xuất rau an toàn vấn đề tất yếu của chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp

Hiện nay tình trạng ô nhiễm vi sinh vật, hoá chất độc hại, kim loại nặng, thuốc bảo vệ thực vật… ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng. Vì vậy, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm đối với mặt hàng nông sản nhất là sản phẩm rau đang được xã hội đặc biệt quan tâm. Sản xuất rau an toàn đang là yếu tố quan trọng trong phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa hiện nay.

Những năm gần đây, mặc dù diện tích gieo trồng cây hàng năm liên tục giảm do quá trình đô thị hoá nhưng diện tích các loại cây thực phẩm tăng từ hơn 9.600 ha năm 2000 lên gần 11.000 ha năm 2005. Cây thực phẩm chiếm gần 23% giá trị sản xuất ngành trồng trọt, năm 2001 đạt 194 tỷ đồng đến năm 2005 tăng lên 254 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân 6,8% năm, trong khi đó tốc độ tăng trưởng của ngành trồng trọt chỉ đạt 1,75% năm. Điều đó chứng tỏ việc chuyển dich vu seo cơ cấu cây trồng theo hướng tăng diện tích các loại cây thực phẩm có ý nghĩa quyết định đến tốc độ phát triển của ngành trồng trọt nói riêng và sản xuất nông nghiệp nói chung. Trong các cây thực phẩm thì nhóm các loại cây ăn lá, củ, quả chủ yếu là: hành, tỏi, cà chua, đậu, dưa, rau xanh các loại, rau gia vị… dễ bị ảnh hưởng các yếu tố không an toàn chiếm tới gần 70% diện tích. Những loại rau này được trồng chủ yếu ở các vùng có truyền thống sản xuất rau: vùng hành tỏi ở Bình Dương, Thái Bảo (Gia Bình), Trung Kênh, An Thịnh (Lương Tài); Vùng cà chua Trung Nghĩa, Thụy Hoà (Yên Phong), Khắc Niệm, Việt Đoàn (Tiên Du), Ninh Xá, Nghĩa Đạo (Thuận Thành); vùng rau Võ Cường (thành phố Bắc Ninh), Tân Hồng (Từ Sơn)… Hầu hết các hộ sản xuất mới chỉ quan tâm đến năng suất và sản lượng rau mà ít quan tâm đến chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm nên tình trạng sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không đúng lúc, đúng cách vẫn thường xuyên xảy ra như: bón quá nhiều đạm, bón phân muộn, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục trên các loại rau ăn lá và không bảo đảm thời gian cách ly gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ người tiêu dùng. Biểu hiện trước mắt có thể là ngộ độc, rối loạn tiêu hoá, trụy tim mạch có thể gây tử vong, còn về lâu dài các chất độc hại tích luỹ trong cơ thể là nguy cơ phát sinh nhiều bệnh hiểm nghèo. Trước thực trạng này, thời gian gần đây ngành nông nghiệp có nhiều biện pháp hướng dẫn nông dân để sản xuất rau an toàn bằng việc ứng dụng phương pháp quản lý dịch hiểm nghèo. Trước thực trạng này, thời gian gần đây ngành nông nghiệp có nhiều biện pháp hướng dẫn nông dân để sản xuất rau an toàn bằng việc ứng dụng phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp trên cây rau kết hợp với việc làm mô hình trình diễn. Đây là những kỹ thuật cơ bản giúp người trồng rau biết áp dụng các biện pháp thâm canh hợp lý vừa giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế đồng thời cung cấp cho người tiêu dùng những sản phẩm bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Do vậy, diện tích rau an toàn dần được mở rộng, năm 2006 đạt 117 ha chiếm 1,5% tổng diện tích rau. Đặc biệt đã có một số cơ sở đầu tư xây dựng nhà lưới, hệ thống tưới nước sạch để sản xuất rau an toàn theo hướng hàng hoá với tổng diện tích 2 ha ở Võ Cường (thành phố Bắc Ninh), Tân Hồng, Phù Chẩn (Từ Sơn). Với công nghệ nhà lưới hoàn toàn có thể sản xuất rau trái vụ. Thực tế này giúp người tiêu dùng không những được sử dụng sản phẩm an toàn mà còn có sự lựa chọn các loại rau cùng một thời điểm. Đồng thời còn làm tăng hiệu quả kinh tế (rau trái vụ cao hơn chính vụ gấp 2- 3 lần). Tuy nhiên việc tiêu thụ sản phẩm rau an toàn vẫn gặp khó khăn do chưa có đơn vị nào đứng ra xác nhận chất lượng nên người tiêu dùng khó phân biệt được rau an toàn hay không an toàn. Mặc dù vậy, sản phẩm rau bảo đảm vệ sinh vẫn là sự lựa chọn hàng đầu của các tổ chức, trường học, doanh nghiệp có bếp ăn tập thể với số lượng lớn và lâu dài. Rõ ràng sản xuất rau an toàn đã mang lại hiệu quả kinh tế hơn hẳn so với rau sản xuất theo các phương pháp thông thường. Vấn đề cơ bản hiện nay việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh hợp lý, kết hợp với đầu tư hệ thống nhà lưới, xây dựng vùng sản xuất tập trung với khối lượng lớn và chủng loại phong phú, đi liền với việc xây dựng mạng lưới tiêu thụ có sự xác nhận chất lượng của các cơ quan chức năng để cho người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn. Với ưu thế về đất đai, nguồn nhân lực dồi dào giầu kinh nghiệm, thị trường tiêu thụ thuận lợi Bắc Ninh có thể phát triển nhiều loại rau chất lượng bảo đảm đáp ứng nhu cầu thị trường, nâng cao giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích canh tác, tạo việc làm tăng thu nhập cho nông dân, đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp.Sản xuất rau an toàn bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng, không chỉ là vấn đề tất yếu của sản xuất nông nghiệp hiện nay, mà còn góp phần nâng cao tính cạnh tranh của nông sản hàng hoá trong điều kiện Việt Nam vừa trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới, mở ra thị trường tiêu thụ rộng rãi trong và ngoài nước, khuyến khích phát triển sản xuất.