Sẽ phục dựng lễ rước Phật Tứ Pháp trong lễ hội vùng Dâu năm 2025

Lễ hội vùng Dâu là một lễ hội lớn đi vào câu ca dân gian nổi tiếng: "Dù ai buôn bán đâu đâu/ Hễ trông thấy tháp chùa Dâu thì về/ Dù ai buôn bán trăm nghề/ Tháng Tư ngày Tám nhớ về hội Dâu".

Di tích quốc gia đặc biệt chùa Dâu là không gian trung tâm của lễ hội vùng Dâu (thị xã Thuận Thành).

Lễ hội chùa Dâu được tổ chức vào ngày 8 tháng 4 âm lịch hàng năm do người dân thuộc tổng Dâu-Luy Lâu xưa gồm 3 xã 12 làng phối hợp tổ chức, nay gồm 3 phường: Thanh Khương, Hà Mãn, Trí Quả (thị xã Thuận Thành, Bắc Ninh). Lễ rước trong hội chùa Dâu rất đặc biệt, mang nhiều nét đẹp văn hóa tiêu biểu, độc đáo. Ngày chính hội, các làng thuộc tổng Dâu tổ chức rước tượng Phật Tứ Pháp từ các chùa làng về "công đồng" tại chùa Dâu. Điều đặc sắc, ấn tượng là khi đám rước về tới chùa Dâu sẽ diễn ra trò "mẹ đuổi con". Kiệu Phật Pháp Vân (thần Mây tức bà Dâu), Phật Pháp Vũ (thần Mưa tức bà Đậu), Phật Pháp Lôi (thần Sấm tức bà Tướng), Phật Pháp Điện (thần Chớp tức bà Dàn) được rước chạy quanh ba vòng theo chiều kim đồng hồ rồi trở về chỗ cũ, còn kiệu mẫu Man Nương tức kiệu thân mẫu của Phật Tứ Pháp được rước vào an vị trong chùa Dâu. Tiếp đến là trò "cướp nước" với sự tham gia của hai kiệu Pháp Vũ và Pháp Lôi. Khi có hiệu lệnh, kiệu hai bà được rước chạy ra Tam quan, kiệu nào đến trước thì lấy được nước và thắng cuộc. Thường thì kiệu Phật Pháp Vũ được rước chạy đến trước và người dân tin rằng năm đó mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt...

Tượng Phật Pháp Vân tại chùa Dâu (phường Thanh Khương, thị xã Thuận Thành).

Hội Dâu là lễ hội Phật giáo lớn, cũng là lễ hội điển hình hội tụ đủ các yếu tố tín ngưỡng dân gian của người Việt cổ ở đồng bằng Bắc bộ với Phật giáo Ấn Độ. Lễ hội được nhân dân địa phương tổ chức với nhiều nghi lễ thiêng liêng, hoạt động diễn xướng đặc sắc thể hiện mối đoàn kết gắn bó với tinh thần cộng cảm bền chặt của những người cùng chung cội gốc, chung bản sắc và truyền thống văn hóa nông nghiệp lúa nước vùng Bắc Ninh-Kinh Bắc cổ kính và văn hiến. Vì vậy, lễ hội chùa Dâu được duy trì qua hàng nghìn năm đến ngày nay.

Gần 30 năm qua, lễ hội vùng Dâu chỉ tổ chức hội lệ, không tổ chức lễ rước Phật Tứ Pháp.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân về điều kiện cơ sở vật chất nơi thờ tự nên từ năm 1998 đến nay lễ hội vùng Dâu không được tổ chức lễ rước Phật Tứ Pháp theo phong tục cổ xưa mà chỉ tổ chức hội lệ. Năm 2021, di tích Thành cổ Luy Lâu và hệ thống Tứ Pháp được UBND tỉnh đầu tư tu bổ, tôn tạo, đến nay các hạng mục cơ bản hoàn thành, được nghiệm thu và đưa vào sử dụng. Vì vậy, các bậc cao niên và nhân dân 3 phường Thanh Khương, Hà Mãn, Trí Quả thuộc tổng Dâu xưa đều có chung nguyện vọng mong phục dựng lễ rước Phật trong lễ hội truyền thống.

Việc phục dựng lễ rước Phật Tứ Pháp vừa đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng văn hóa của nhân dân, vừa góp phần giữ gìn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá, đồng thời làm cơ sở để xây dựng Hồ sơ khoa học đề nghị đưa Lễ hội vùng Dâu vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025.