Sông Đuống

Sông Đuống buông vào anh tiếng sóng

Của những cánh buồm trôi ngang ngọn tre

Của luống cải ngồng đồng tháng giêng phơi lụa

Của ngấn phù sa reo trước cổng nhà.

Sông Đuống dịu lành ấm đượm dư ba

Của gái đương thì có khuôn mặt trái xoan và

                        dáng đi thon mềm như lúa

Con gái Bắc Ninh pha một chút kiêu kỳ

(Ôi! Thêm làm chi những làn quan họ

Chỉ với dáng em là anh bị bỏ bùa…)

Sông Đuống trằn vào anh nỗi nhớ

Của những con đê níu giữa tên chùa

Tươi tắn cỏ hoang loang xanh ngọn gió

Mặt đê cỏ may, sườn đê cỏ rợ

Mắt em, cỏ gì mà ngun ngút xuân…?

Sông Đuống trong anh

Xôn xao mùa cá bột

Bóng núi Thiên Thai gột bớt vẻ buồn

Vệt lúa rìa làng quệt vào ngọn khói

Giục trăng lưỡi liềm đi gặt sáng đêm.

Sông Đuống dịu xanh kỷ niệm

Như sáng xuân nay, mưa bụi bay nghiêng

Như cái đẹp vốn muôn đời mỏng mảnh

Như con sáo qua sông, bóng sáo lại liệng về…

Lời bình

Trong chiều sâu tâm trạng và đầy ắp kỷ niệm của nhà thơ-chiến sĩ Hoàng Trần Cương: Sông Đuống buông vào anh tiếng sóng những vẻ đẹp tươi tắn một vùng đất bãi… của những cánh buồm trôi ngang ngọn tre-Của luống cải ngồng đồng tháng giêng phơi lụa-Của ngấn phù sa treo trước cổng nhà. Chàng trai đa tình đa cảm quê xứ Nghệ “phải lòng” quê Bắc ấy mê người và cảnh. Anh phát hiện ra nét tính cách phổ biến của con người nơi đây qua ảnh xạ ấm đượm dư ba của dòng sông: Của gái đương thì có khuôn mặt trái xoan và dáng đi thon mềm như lúa- Con gái Bắc Ninh pha một chút kiêu kỳ… Vùng đất ấy có bề dày lịch sử, bề dày văn hóa, có sức cuốn hút nhà thơ trong mềm mại và mê hoặc của cảnh sắc… trằn vào anh nỗi nhớ-Của những con đê níu giữ tên chùa-Tươi tắn cỏ hoang long xanh ngọn gió-Mặt đê cỏ may, sườn đê cỏ rợ-Mắt em, cỏ gì mà ngun ngút xuân. Sông Đuống cuốn hút tâm hồn anh trong vẻ đẹp của lam làm xôn xao mùa cá bột, trong hư ảo cảnh đêm một vùng quê yên tĩnh, giàu sắc điệu: Bóng núi Thiên Thai gột bớt vẻ buồn-Vệt lúa rìa làng quệt vào ngọn khói-Giục trăng lưỡi liềm đi gặt sáng đêm… Và hơn hết, dòng sông ấy dễ gợi nên trong lòng người cái dịu xanh kỷ niệm, mở ra nhiều  liên tưởng của không gian-thời gian tâm trạng, sự mỏng mảnh mà vững bền bao dung của vùng đất được bồi đắp tự bao đời, sống dậy và ám ảnh: Như sáng xuân nay, mưa bụi bay nghiêng-Như cái đẹp vốn muôn đời mỏng mảnh-Như con sáo qua sông, bóng sáo lại liệng về…

Sông Đuống-bài thơ của Hoàng Trần Cương-thi sĩ của vùng “gió Lào cát trắng” trong liền 5 khổ thơ câu dài ngắn khác nhau, có cấu tứ chặt chẽ. Mỗi chi tiết, hình ảnh nhà thơ quan sát và chuyển hóa có độ kết dính cao, chứng tỏ một năng lực cảm nhận. Sâu xa hơn, Sông Đuống là sự yêu của nhà thơ với vùng đất và con người nơi ấy trong dấu vết tháng ngày; nó làm ta sống lại kỷ niệm riêng về những dòng sông ta đã đến, từng gắn bó, để tìm về trong ký ức một mạch nguồn đằm thắm trong trẻo.