Ta tự hào đi lên!

Năm 1924, khi diễn thuyết về Truyện Kiều của Đại thi hào Dân tộc Nguyễn Du, Cụ Phạm Quỳnh nhận định “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn…».

Vừa nhắc lại lời Cụ Phạm Quỳnh, ông giáo già vừa nâng chén nước mời tôi và tiếp lời: Tiếng Việt ta thật quý hóa, phong phú, chỉ mỗi đại từ Ta, được dùng để thay thế mà biểu cảm vô cùng, khi thì thân thương, trừu mến: Ta về, mình có nhớ ta/Ta về, ta nhớ những hoa cùng người (Việt Bắc-Tố Hữu), khi thì bất khuất, kiên cường: Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. (Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1946), khi thì ngạo nghễ, phóng túng: Ta là Một, là Riêng, là thứ Nhất (Hy mã lạp sơn-Xuân Diệu), khi thì bình dị, chân quê: Quê hương ta bánh đa, bánh đúc (Về quê-Phó Đức Phương).

Tôi đang như đứa học trò ngoan lắng nghe từng lời ông nói, thì thấy ông chững lại thở dài và hỏi tôi:

-Thế còn anh, anh nghĩ gì về từ Ta?

Tôi chưa biết trả lời ông ra sao, thì ông lại nói: Anh có nghe mấy từ, tỏi ta, hành ta, gừng ta rồi chứ, đều là mấy thứ gia vị không đâu ngon bằng, thế mà lại thua ngay trên sân nhà mới khổ chứ, từ siêu thị đến chợ quê, đâu đâu cũng tỏi, gừng, hành Trung Quốc. Nhà máy chế biến sữa đậu nành, chế biến thức ăn gia súc đều nằm giữa những cánh đồng, vậy mà, ngô ta, đỗ tương ta đều không vào được tới cổng nhà máy mới lạ. Mỗi ngày khu vực Hòa Đình, Võ Cường, TP Bắc Ninh trung chuyển hàng trăm tấn nông sản… khổ nỗi, phần lớn lại nhập từ Trung Quốc.

Ta đã từng tự hào về cây lúa, từ một đất nước thiếu gạo, thời gian qua, nước ta đã đứng trong tốp đầu các nước xuất khẩu gạo trên thế giới. Thương trường như chiến trường, trong dòng thác lũ thời đại, chỉ chủ quan, lơ là, chúng ta sẽ đánh mất lợi thế, mất cơ hội.

Vẩn vơ suy ngẫm những tâm tư của ông giáo già, bất giác trong tôi vọng về lời bài hát năm xưa: Ta đứng đầu ngọn sóng/Giữa dòng thời đại, thác lũ, cuộc đời/Ta đứng đầu ngọn sóng/Những luồng mạch tâm tư lay động loài người/Thác lũ cuộc đời.../Thuyền ta bé nhỏ nhưng vững tay chèo/Không chòng chành nhắm thẳng hướng mà đi...