Tản mạn về chữ hiếu

Năm nào cũng vậy, sau Tết, khoảng giữa tháng giêng họ nhà tôi lại quây quần làm lễ tế tổ (giỗ họ) để tưởng nhớ tổ tiên và cũng là phong tục, nét đẹp truyền thống của các dòng họ quê tôi. Năm nay, bác tôi tuổi cao không về quê được, song bà vẫn sửa soạn đồ lễ tươm tất để con cháu về quê, vẻ phấn chấn tràn ngập trên gương mặt cụ bà đã ngoài 80. Không quên chuẩn bị  mấy bao lì xì mừng tuổi người già trong họ, vừa làm bà vừa kể chuyện đứa cháu đích tôn, sinh viên năm thứ nhất về sắm tết, lau dọn ban thờ, trang hoàng nhà cửa, giao thừa biết mừng tuổi bà thật là hiếu thảo. Vợ chồng anh chị trưởng khéo bảo ban con... ở xa, bận trực cơ quan, anh thu xếp nhắc con về ăn tết cùng bà thật chu đáo. Cháu mừng tuổi bà một thì bà mừng tuổi cháu ba, quan trọng là ý thức, tình cảm, phúc đức nhà bác quá con ạ. Thật là “Cây xanh thì lá cũng xanh, cha mẹ hiền lành để đức cho con”, bõ công cả đời hai bác thương yêu, dành dụm cho con cháu.

Câu chuyện khiến tôi thầm phục cách nuôi dạy con cháu của gia đình bác. Chợt nhớ, gần 30 năm trước, khi nhận tháng lương gia sư đầu tiên, tôi dành 1 phần mua quà tặng ông bà, bố mẹ và các em. Nhận chút quà nhỏ tôi để tâm và cất công chọn lựa khi ấy, cả ông bà và bố mẹ tôi đều rất vui, có lẽ còn hơn cả sau này, khi tôi thực sự có công việc ổn định, thỉnh thoảng mua quà biếu ông bà, bố mẹ. Tôi hiểu niềm vui ấy không đơn thuần vì được tặng quà, mà sâu xa sau bao tháng năm vất vả dưỡng dục, được đón nhận thành quả là sự trưởng thành, biết quan tâm, nghĩ đến ông bà, cha mẹ của con, của cháu. Trước Tết vừa rồi, chồng tôi cũng gợi ý với con gái lớn về việc mừng tuổi ông bà và các em trong nhà. Con lưỡng lự rồi quả quyết: Khi nào con đi làm, có lương sẽ mừng tuổi ông bà thì hay hơn bố ạ. Nghe kể chuyện, cả bà nội và ông bà  ngoại đều đồng quan điểm: các cháu chăm chỉ học hành, biết quan tâm, nghĩ đến là ông bà vui rồi. Tôi hiểu chồng tôi cũng chỉ là muốn dạy các con hiếu thuận, biết ơn công lao chăm sóc, dưỡng dục của ông bà. Mừng tuổi khi tết đến là một phong tục đẹp, nhưng thường xuyên biết quan tâm đến sức khỏe, tâm trạng của ông bà, hỏi han, chăm sóc khi ốm đau, mệt mỏi; con cháu luôn lắng nghe ông bà, cha mẹ già trò chuyện càng có ý nghĩa, thiết thực hơn. Thực hành chữ hiếu, mỗi người, mỗi nhà sẽ có những cách thức khác nhau, nhưng tựu trung đều phải làm sao để ông  bà, cha mẹ luôn được sống vui vẻ, không buồn phiền, thậm chí tủi cực vì con, vì cháu.
Dân gian để lại cho chúng ta nhiều bài học lớn về đạo hiếu, coi là bổn phận, lẽ sống thông thường: phụng dưỡng ông bà, cha mẹ khi còn sống, thờ phụng tưởng nhớ khi mất đi. Truyền thuyết xưa kể rằng: Đầu tháng chạp hằng năm, vua truyền cho các hoàng tử làm lễ vật dâng cúng tổ tiên nhà Hùng. Lang nào dâng của ngon vật lạ, có ý nghĩa sâu sắc trên đời, khiến Hùng Vương ưng ý sẽ được truyền ngôi báu. Các hoàng tử đua nhau tìm của ngon vật lạ khắp nơi. Lang Liêu (Hoàng tử thứ 18 của vua Hùng thứ 6) - Hùng Chiêu Vương (thứ 7) trăn trở, rồi nhận ra hương thơm lúa nếp, kết hợp với giấc mơ được mẹ hiền nhắn nhủ: ở đời con người là quý nhất, thứ đến là thực phẩm nuôi sống con người (ngọc thực) đã đem những sản phẩm do bàn tay con người làm ra từ trồng trọt, chăn nuôi làm nên bánh chưng, bánh giầy, biểu tượng của trời - đất, dương - âm, nguồn gốc của mọi sự vật trong vũ trụ dâng lên vua cha. Tiên Lang thật là vừa có đức hạnh vừa có tri thức. Chúng ta càng kính trọng ngưỡng mộ “Ngài dân chài” Chử Đồng Tử dùng chiếc khố duy nhất để táng cha. Thiết nghĩ, xưa và nay đạo hiếu luôn được vun đắp hằng ngày từ những việc làm bình thường gần gũi đầy ý nghĩa, chứ không phải chỉ là nghĩa vụ, trách nhiệm đơn thuần. Cha mẹ chưa hiếu thảo với ông bà, không thương yêu con thì đừng mong con hiếu thảo.
Sống hiếu hạnh hôm nay, ươm mầm sự kính trọng cho ngày sau.