Tăng cường truyền thông để giảm mức sinh

Không chỉ thuộc nhóm các tỉnh có tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất cả nước, Bắc Ninh còn phải đối mặt với thách thức mới trong công tác Dân số - KHHGĐ, đó là mức sinh cao, tổng tỷ suất sinh cao hơn nhiều so với mức bình quân cả nước.

Do chính sách về dân số nới lỏng, cơ cấu dân số vàng, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đông... như hiện nay thì để giảm được mức sinh, đưa tổng tỷ suất sinh trở về ngang bằng với mức sinh thay thế yêu cầu nhiều giải pháp, trong đó phải phát huy được hiệu quả của công tác truyền thông.

Bác sĩ Nguyễn Hải, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ phân tích: Tổng tỷ suất sinh bình quân của cả nước là 2,1 con/ phụ nữ, trong khi đó, con số này tại Bắc Ninh là khoảng 2,6. Vì thế, Bắc Ninh được xếp vào nhóm các tỉnh có mức sinh (hay còn gọi là tổng tỷ suất sinh) cao. Ngày 28-4, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 588/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030”. Quyết định này đề ra mục tiêu cụ thể đến năm 2030, tăng 10% tổng tỷ suất sinh ở các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có dưới 2 con); giảm 10% tổng tỷ suất sinh ở các tỉnh, thành phố có mức sinh cao đồng thời duy trì kết quả ở những tỉnh, thành phố đã đạt mức sinh thay thế. Bộ Y tế, Tổng cục Dân số - KHHGĐ cũng vận động nhóm các tỉnh có mức sinh cao như Bắc Ninh tích cực thực hiện các giải pháp giảm sinh.
Bắc Ninh có nhiều làng nghề truyền thống thủ công, nhu cầu về nhân lực cao, thêm vào đó, vì lý do truyền nghề cho con cháu, đặc biệt là cho các con trai nên thực trạng sinh con thứ 3 trở lên tại những địa phương này khá phổ biến. Trong khi đó, những năm qua, kinh tế - xã hội phát triển, điều kiện sống tốt lên, chính sách dân số nới lỏng làm cho số lượng các cặp vợ chồng sinh con thứ 3 có xu hướng gia tăng, đối tượng là đảng viên, cán bộ viên chức cũng không ngoại lệ. Theo tìm hiểu, một bộ phận người già cũng vừa khuyến khích vừa vô hình chung tạo áp lực cho giới trẻ khi bày tỏ mong muốn “đông con, nhiều cháu” đồng thời với việc so sánh điều kiện kinh tế ngày nay tốt hơn nhiều lần so với trước đây.
Cho đến nay, truyền thông với nhiều hình thức (trực tiếp, gián tiếp) vẫn được coi là giải pháp chủ yếu trong vận động thực hiện chính sách dân số, tuy nhiên, những năm qua, nguồn lực cho hoạt động này bị hạn chế đáng kể. Lực lượng cộng tác viên vốn gắn bó nhất với cơ sở, đảm nhiệm việc “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” để truyền thông trực tiếp cũng có nhiều biến động giảm do quy định, nhiều cộng tác viên xin nghỉ do khối lượng công việc lớn mà kinh phí hỗ trợ lại ít ỏi. Nếu như năm 2016, toàn tỉnh có gần 1.800 cộng tác viên Dân số - KHHGĐ thì đến tháng 4-2020, con số này chỉ còn chưa đến 800 người. Trước đây, 1 thôn có 5 xóm sẽ có 5 cộng tác viên, thì nay một cộng tác viên có thể phụ trách quản lý tới 2.000 hộ…
Nhằm hoàn thành mục tiêu phấn đấu trong giai đoạn 2020 - 2030 đạt và duy trì mức sinh thay thế; giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên; từng bước đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số, phân bố dân cư hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Sở Y tế đã xây dựng Kế hoạch thực hiện chương trình truyền thông Dân số đến năm 2030 với các mục tiêu cụ thể theo từng giai đoạn (đến 2025 và đến 2030). Trong đó một nửa số mục tiêu cụ thể có liên quan đến giảm sinh như: 90% các cặp vợ chồng, nam, nữ trong độ tuổi sinh đẻ được cung cấp thông tin về cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên sinh đủ hai con; quyền và trách nhiệm trong việc sinh con và nuôi dạy con tốt; lợi ích của việc thực hiện các biện pháp tránh thai góp phần thực hiện thành công cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có hai con, phấn đấu đạt và duy trì mức sinh thay thế; 90% các cặp vợ chồng, nam, nữ trong độ tuổi sinh đẻ, ông bà, cha mẹ được cung cấp thông tin về tình hình, nguyên nhân, hậu quả của mất cân bằng giới tính khi sinh...
Để thành công đưa tổng tỷ suất sinh về mức sinh thay thế, góp phần duy trì thành quả của công tác Dân số và phát triển, công tác truyền thông cần được triển khai sâu, rộng tới nhiều đối tượng. Cần tăng cường cung cấp thông tin về Dân số và phát triển đến cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể các cấp; huy động các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội tham gia công tác truyền thông; tiếp tục xây dựng, triển khai các chương trình phối hợp, tập trung xây dựng các mô hình, hoạt động truyền thông toàn diện các nội dung về Dân số và phát triển; đẩy mạnh truyền thông thay đổi hành vi về Dân số và phát triển trên các phương tiện thông tin đại chúng. Tổ chức thực hiện có hiệu quả các hoạt động truyền thông trực tiếp của hệ thống dân số các cấp; mở rộng các hình thức giáo dục, truyền thông thân thiện, phù hợp với vị thành niên, thanh niên; đẩy mạnh xã hội hóa công tác truyền thông; đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ truyền thông trong hệ thống dân số và cán bộ truyền thông, báo cáo viên, tuyên truyền viên, cộng tác viên các ngành, các cấp…